LS-Việt Nam Công Thần Lục (Công thần đời Gia Long) - Nguyễn Thế Nghiệp <1000QSV1TVB #0552>

Tên sách : CÔNG-THẦN LỤC
(CÔNG-THẦN ĐỜI GIA-LONG)
Dịch-giả : NGUYỄN THẾ NGHIỆP
Nhà xuất bản : TRUNG-TÂM HỌC-LIỆU BỘ GIÁO-DỤC
Năm xuất bản : 1968
------------------------
Nguồn sách : tusachtiengviet.com Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Đánh máy : yeuhoatigone
Kiểm tra chính tả : Phạm Thu Phương, Trần Trung Hiếu
Biên tập chữ Hán – Nôm : Trương Vĩnh Tiến
Biên tập ebook : Thư Võ
Ngày hoàn thành : 24/12/2019

Ebook này được thực hiện theo dự án phi lợi nhuận
« Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link »
của diễn đàn TVE-4U.ORG

Cảm ơn dịch-giả NGUYỄN THẾ NGHIỆP
và TRUNG-TÂM HỌC-LIỆU BỘ GIÁO-DỤC
đã chia sẻ với bạn đọc những kiến thức quý giá.​

MỤC LỤC

CÔNG-THẦN-LỤC 功臣錄

BẢNG KÊ KHAI CÔNG-THẦN
I. GIAN CHÍNH GIỮA
II. GIAN KẾ BÊN TẢ
III. GIAN KẾ BÊN HỮU
IV. GIAN ĐẦU BÊN TẢ
V. GIAN ĐẦU BÊN HỮU
VI. GIẢI VÕ BÊN TẢ
VII. GIẢI-VÕ BÊN HỮU

KÊ KHAI
I. GIAN CHÍNH GIỮA
II. GIAN BÊN TẢ
III. GIAN BÊN HỮU

KÊ KHAI
I. GIAN CHÍNH GIỮA
II. GIAN TẢ I
III. GIAN HỮU I
IV. GIAN TẢ II
V. GIAN HỮU II
VI. GIAN TẢ III
VII. GIAN HỮU III

PHỤ-LỤC VỀ THỂ-LỆ THI VÕ

KÊ KHAI
I. PHƯƠNG-PHÁP DIỄN TẬP NGÀY THƯỜNG
II. PHƯƠNG PHÁP KHẢO HẠCH HÀNG NĂM
III. PHÉP KHẢO KHÓA

a) Ngày thứ nhất
b) Ngày thứ hai
c) Ngày thứ ba​

IV. THỂ LỆ MỞ KHOA KHẢO THI

a) Về khoa thi Hương 鄉試科
b) Về khoa thi Hội​

V. HƯƠNG THÍ 鄉試

a) Kỳ đệ nhất :Thi cử tạ
b) Kỳ đệ nhị : Thi côn, quyền và đao bài.
c) Kỳ đệ tam : Thi bắn 6 phát đứng cách đóa 22 trượng 5 thước​

VI. HỘI THÍ 會試

a) Kỳ đệ nhất : Thi cử tạ
b) Kỳ đệ nhị : Thi côn quyền và đao bài
c) Kỳ đệ tam : Thi bắn 6 phát​

VII. ĐIỆN THÍ 殿試

DỤ

 

EBOOK

 

CÔNG-THẦN-LỤC 功臣錄

Bộ Lễ chúng tôi :

Kính cẩn tâu về việc đem thứ bậc liệt-vị cũ thờ trong miếu Hiển-Trung 顯忠ra bàn xét tường tận, làm sớ dâng lên, ngửa trông lượng Thánh soi xét.

Năm Minh-Mệnh 明命 thứ 16 [1], ngày… tháng 3, Bộ chúng tôi sưu tập trình bày việc thờ tự liệt-vị Công-thần, và mọi điển-lễ đã xong xin đem sự-trạng đã kê-tra tâu lên chờ lệnh thánh định đoạt mọi sự.

Nguyên trước Bộ tôi đã phụng tiếp minh-chỉ truyền rằng :

« Phải lục-tục khảo-sát, đính chính đệ lên lần lần cách thức thi-hành mọi việc. Khâm thử ».

Năm vừa qua Bộ chúng tôi chưa kịp điều tra xong hết mọi việc, thì ngày… tháng 8 năm nay, lại phụng tiếp minh-dụ, trong có khoản :

« Nay cứ bản tâu của viên Bố-Chánh tỉnh Gia-Định là Hoàng-Quýnh 黃炯 xin xếp lại cho yên những bài-vị trong miếu Hiển-Trung 顯忠, hiện còn nhiều sự hàm hỗn, xin cho tra-cứu rõ ràng. Những vị có công trạng lớn lao, thành-tích vĩ liệt, tiếng tăm hiển hách thì xin vẫn để thờ trong miếu. Ngoài ra xin lượng cho bỏ bớt đi, biệt lập một đàn, hàng năm xuân, thu hai kỳ hợp tế, như vậy kể cũng đủ an-ủy hồn thiêng rồi. Những lời tâu ấy thật cũng hợp lẽ. Vả khoản này trước đã có Chỉ giao cho Bộ Lễ bàn xét, mà sao để chậm trễ quá lâu, không thấy tâu lên để cho thi-hành, và nhắc rõ Bộ Lễ tâu lại minh bạch, sẽ xuống Chỉ cho thi-hành mọi việc. Khâm thử ».

Bộ chúng tôi vâng Chỉ, đã tâu đủ hết trong bản hồi tấu.

Kính phụng Minh-Chỉ truyền :

« Về sự-trạng những Công-thần đó, Cai-bộ phải gấp rút điều-tra xác thực, bàn xét kỹ càng, rồi tâu trình đầy đủ. Khâm thử ».

Chúng tôi kính dâng đề-nghị sau đây :

Tỉnh Gia-Định là nơi dấy nghiệp Bản-triều, buổi ban đầu dự việc phò-tá hẳn chẳng ít người. Sở dĩ có việc lập miếu thờ là cốt để tỏ ra tôn sùng sự báo đáp. Nhưng lễ có hậu bạc, tất nhiên cần phải châm-chước cho thích-nghi.

Vậy mà trước đây, viên Hữu-Tư 有司 thừa hành lại đem những người phụ-tùy tạp-nhạp của các tướng-tá, lạm đặt cùng hàng với những bậc danh-thần, thành ra việc xếp đặt ngôi thứ hỗn độn quá chừng… Lại còn có chỗ mất cả họ tên, chỉ đem tước hàm không mà thờ, nên mờ mịt chẳng biết là ai. Những sự trên đây cứ để thế mãi, rất là hồ đồ, thực nên có một phen chỉnh đốn mới sáng tỏ được điển-nghi thờ tự, ngõ hầu làm gương về sau.

Phụng xét : Miếu Hiển-Trung 顯忠 có năm gian và hai giải võ [2]. Theo cuộc điều tra năm trước, Bộ tôi biên chép hết các vị được thờ thì có một số là Công-thần triều trước, một số là Công-thần theo vua sáng-nghiệp, một số là Công-thần triều nay. Hợp cộng là 1.015 vị.

Nay phụng tra cứu trong sách Thực-lục 實錄, tham-khảo bản tập ấm 襲蔭 và sổ ghi tên của người trông coi phần mộ [3] cùng tờ trình các địa-phương về sự-trạng Công-thần thì đã cứu xét được rõ ràng họ tên 163 vị. Trong số đó có những vị vốn dự hàng văn-võ phẩm-trật cao như : Chưởng-Phủ掌府, Đô-thống 都統, Tham-chánh 參政, Chưởng-doanh 掌營, Thượng-thư 尚書, cộng 34 vị, nên cho đặt bài-vị thờ ở gian chính giữa cùng những gian kế bên.

Thứ đến những vị : Tham-tán 參贊, Chưởng-cơ 掌奇, Lưu-thú 留守, Cai-bạ 該簿, Quản-vệ 管衛, Cai-cơ 該寄, cộng 96 vị nên đặt làm 8 danh biển thờ ở những gian đầu và hai bên giải-võ. Mỗi gian đặt một hương-án.

Còn như vị Khâm-sai Thống-binh Cai-cơ 統兵該奇 thuộc đạo ứng-nghĩa được truy-tặng hàm Chưởng-doanh 掌營 là Nguyễn-tiến-Huyên 阮進暄, trước kia thờ riêng một án. Nay xét ra vị này tử tiết với cô-thành mà mông ơn dự vào hàng được thờ tự cũng nên đặt cùng hàng với chư thần cho bớt phiền phức.

Những vị kể trên nên đặt bài-vị hoặc danh-biển đề rõ chức hàm, họ tên. Còn vị nào mới được mông ơn phong tước-hàm thái-ấp 采邑 cũng xin tuân phụng điền vào.

Ngoài ra, tước hiệu cũ đề là : Công-hầu 公侯, cùng Đặc-tiến Thượng-Tướng-quân 特近上將軍, Tướng-quân 將軍, Thượng-trụ-quốc 上柱國, Trụ-quốc 柱國hoặc Đặc-tiến Kim-tử Đại-phu 特近金紫大夫, Thượng-Khanh 上卿, phần nhiều chưa được thỏa đáng, thì xin bỏ đi là hơn.

Sau nữa, những chức hàm nhiều chỗ giống nhau mà phức-tạp. Thí-dụ : chức Chưởng-doanh 掌營 hoặc Chưởng-cơ 掌奇 đều nêu thêm « Cẩm-y-vệ, Chưởng-vệ-sự » 錦衣衛掌衛事 ; chức Cai-cơ cũng nêu thêm « Đô-chỉ-huy-sứ » 都指揮使, nay tra cứu trong các vị Công-thần thờ ở miếu Hiển-Trung này, cũng có vị được thờ cả ở miếu Trung-hưng Công-thần 中興功臣 nữa, nhưng chức hàm ở đấy tuyệt nhiên không thấy những chữ « Chưởng-vệ » 掌衛, « Chỉ-huy » 指揮. Vả lại, cùng một người mà chức-hàm hai nơi đề khác nhau, thì việc biên ghi trước ở miếu Hiển-Trung quả không được xác đáng. Vậy những chữ « chưởng-vệ », « chỉ-huy » cũng đều xin sửa bỏ.

Đến như những vị đã tra xét được họ tên, trong đó còn có cả : cai-đội該隊, tham-mưu參謀, tham-luận參論 33 vị, là những chức-phận thuộc hàng tá-tốt 佐倅, thiết tưởng bất tất phải bầy đặt danh-vị như trước.

Còn những vị không tra cứu vào đâu cho đích-xác cả thảy 852 vị. Trong số này có 7 vị vào hàng quan văn-vũ phẩm-trật cao như : Chưởng-phủ, Chưởng-doanh, Tham-chánh, tuy chưa tường-tra được tên, nhưng đã dò ra được họ, thì xin đều đặt bài vị đề chức-hàm rồi đến họ đệm theo chữ phủ-quân 府君, chia ra để thờ ở hai gian kế bên.

Những vị tuy vào hàng phẩm-trật cao mà tên họ không biết, cùng những vị quản vệ 管衛, Cai-cơ 該奇 trở xuống mà tên họ không rõ rệt (có họ không tên, có tên không họ, hay cả họ tên đều không biết) tất cả là 845 vị, cùng với 33 vị cai-đội, tham-mưu, tham-luận nói ở khoản trên, hợp cộng là 878 vị, xin cho thôi không đặt bàn thờ, mà chỉ hàng năm xuân, thu hai kỳ do cai-tỉnh tìm sẵn một khu đất tĩnh-khiết lập đàn hợp tế. Chính giữa bầy một hương-án, trên mỗi hương-án bầy một bài vị bằng giấy đề rằng : « Cố Công-thần chư đại-viên chi-linh » 故功臣諸大員之靈 (Tôn-linh Đại-viên của các Công-thần xưa).

Hai bên tả, hữu đều đặt ba hương-án, trên mỗi hương-án bầy một bài vị bằng giấy đề : « Cố Công-thần chư Tỳ-Tá chi linh »故功臣諸裨佐之靈. (Tôn linh các Tỳ-Tá của các Công-thần xưa).

Sau khi hành lễ xong, đem các bài-vị giấy đốt đi.

Như thế thời miếu thờ mới đơn giản và nghiêm-trang, chư thần cũng được nhuần ơn hưởng-thụ huyết-thực 享受血食 lâu dài vậy.

Các điều tham-nghị trên đây,dângSớ tâu lên. Cúi chờ Thánh-chỉ khâm-định.

Sau khi được Thánh-chỉ ban xuống, chúng tôi sẽ xin đem các khoản về việc thờ-tự trong miếu này, cùng là việc thiết-lập thêm đàn-sở, điều-lệ về lễ-nghi, đồ thờ tự, tiếp tục bàn luận dâng trình sau.

Nay xin dâng lên đề-nghị về việc đặt bàn thờ theo vị-thứ các bậc Công-thần ở trong miếu, như bảng liệt kê sau đây :

Cẩn tấu.

[1] Năm 1835 dương-lịch.

[2] Giải võ là hai dãy phụ-thuộc riêng biệt ở hai bên điện chính.

[3] Lăng mộ các vị Công-thần được triều-đình cắt người trông nom bảo-vệ.