Biên khảo Khảo luận Nếp cũ con người Việt Nam (Phong tục cổ truyền) - Toan Ánh <1000QSV1TVB #0132>

Tên sách : NẾP CŨ CON NGƯỜI VIỆT-NAM
(PHONG TỤC CỔ TRUYỀN)
Tác giả : TOAN ÁNH
Nhà xuất bản : NHÀ SÁCH KHAI-TRÍ
Năm xuất bản : IN LẦN THỨ HAI 1970
------------------------
Nguồn sách : tusachtiengviet.com Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

Đánh máy : mopie, chip_mars, thoibayhet, pinkie_min, Rùa Biển, camchuongtim, pham_my, Vỹ Trạng, thao nguyen, minhf, seira.tran, Thao Pham, doraemin, thanhbanhuu, mphuongth, nguyetanh, lan_doan_my, nguyetanh, vqsvietnam

Kiểm tra chính tả : Thế Ninh, Lưu Đỗ Thanh Tâm, Lê Nguyễn Thuỳ Lynh, Nguyễn Huy Hoàng, Đào Tuấn Giang, Lý Hồng Yến, Kim Thoa, Vũ Thị Diễm Tuyết, Trương Đình Tý, Nguyễn Đăng Khoa, Dương Văn Nghĩa, Lưu Nguyễn Thị Hợp, Nguyễn Tuấn Anh, Nguyễn Văn Huy

Biên tập ebook : Thư Võ
Ngày hoàn thành : 24/12/2019

Ebook này được thực hiện theo dự án phi lợi nhuận
« Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link »
của diễn đàn TVE-4U.ORG

Cảm ơn tác giả TOAN ÁNH và NHÀ SÁCH KHAI-TRÍ
đã chia sẻ với bạn đọc những kiến thức quý giá.​

MỤC LỤC

CHƯƠNG 1 : ĐỜI SỐNG GIA-ĐÌNH

I. THÀNH-PHẦN GIA-ĐÌNH VIỆT-NAM
1) NGƯỜI CHA
2) NGƯỜI MẸ
3) ÔNG BÀ
4) CON, DÂU, RỂ
5) ANH EM, CHỊ EM
6) NGƯỜI ANH CẢ
7) NGƯỜI CON ÚT
8) CHỊ EM DÂU, ANH EM RỂ
9) VỢ CHỒNG
10) BÁC, CHÚ, CÔ, THÍM
11) BÁC, CẬU, MỢ, GIÀ VÀ DÌ

II. CON NUÔI
1) CON NUÔI LẬP-TỰ
2) CON NUÔI KHÔNG LẬP-TỰ
3) NUÔI RỂ

III. ANH CHỊ EM HỌ
IV. THÂN-THUỘC TRONG GIA-ĐÌNH
V. LUÂN-THƯỜNG

CHƯƠNG 2 : SINH CON

I. HIẾM-HOI
1) SỐ PHẬN
2) TIỀN-OAN NGHIỆP-CHƯỚNG
3) TÀ MA ÁM-ẢNH
4) ĐÔI VỢ CHỒNG XUNG KHẮC

II. LỄ CẦU-TỰ
III. CÓ TIN MỪNG
IV. THAI-GIÁO
V. SINH TRAI HAY GÁI

VI. LÂM-BỒN
1) CHỬA TRÂU
2) SINH CHẬM
3) SỬA-SOẠN CHO LÚC LÂM-BỒN
4) LÚC LÂM-BỒN
5) ĐỒ PHONG-LONG
6) SỰ KIÊNG-KHEM SAU KHI LÂM-BỒN

CHƯƠNG 3 : NUÔI CON

I. LÚC SƠ-SINH
II. ĐẦY CỮ
III. CÁO TIÊN-TỔ VÀ THẦN-LINH

IV. BẢO-VỆ HÀI-NHI
1) LỄ BÁN KHOÁN
2) BỎ CHỢ, BỎ ĐƯỜNG
3) CHO LÀM CON NUÔI
4) HỚT VÍA
5) TÀN HƯƠNG NƯỚC THẢI
6) ÁO DẤU
7) THỜ CÚNG THẦN SAO

V. ĐẦY THÁNG
VI. ĐẦY NĂM

VII. ĐẶT TÊN
1) THÀNH PHẦN CỦA TÊN
2) TỤC KIÊNG TÊN
3) TÊN CỦA MỘT NGƯỜI
4) TÊN THỤY
5) DANH VỚI HỒN
6) ĐỔI TÊN

CHƯƠNG 4 : TỪ THỜI TRỨNG-NƯỚC ĐẾN LÚC TRƯỞNG THÀNH

I. LÁ SỐ TỬ-VI
II. VÀO HỌ
III. VÀO HÀNG NGÕ, HÀNG XÓM, HÀNG GIÁP
IV. VÀO LÀNG

V. GIÁO-NHI
1) CHỌN BẠN CHO CON
2) VIỆC GIÁO-NHI NGÀY NAY

VI. VIỆC HỌC-HÀNH
1) LỄ KHAI-TÂM
2) QUÃNG ĐỜI MỚI CỦA ĐỨA TRẺ
3) ÔNG ĐỒ
4) VIỆC HỌC-HÀNH TRONG THỜI-KỲ PHÁP-THUỘC
5) VIỆC HỌC-HÀNH NGÀY NAY

CHƯƠNG 5 : VĂN-HỌC VÀ THI-CỬ

I. VIỆC HỌC TẠI NƯỚC TA TỪ BUỔI ĐẦU TIÊN
II. VIỆC HỌC QUA ĐỜI ĐINH, ĐỜI NGÔ VÀ ĐỜI TIỀN LÊ

III. VIỆC HỌC DƯỚI TRIỀU LÝ
1) VUA LÝ-THÁNH-TÔN VỚI VIỆC ĐỀ CAO NHO HỌC
2) VUA LÝ-NHÂN-TÔN VỚI KHOA THI TAM-TRƯỜNG ĐẦU TIÊN
3) VUA LÝ-ANH-TÔN VÀ VUA LÝ-CAO-TÔN VỚI VIỆC MỞ RỘNG CÁC KHOA THI

IV. VIỆC HỌC DƯỚI TRIỀU TRẦN
1) NHỮNG PHÉP THI VÀ KHOA THI
2) VIỆC GIÁO DỤC

V. VIỆC HỌC DƯỚI TRIỀU HẬU LÊ
1) THI-CỬ DƯỚI TRIỀU LÊ
2) VIỆC GIÁO DỤC

VI. VIỆC HỌC DƯỚI TRIỀU NGUYỄN
1) THI CỬ
2) VIỆC GIÁO-DỤC

VII. TỔ-CHỨC CÁC KỲ THI THỜI TRƯỚC
1) NHỮNG KỲ THI KHẢO-HẠCH
2) BẰNG TUYỂN-SINH
3) BẰNG KHÓA-SINH
4) CÁC KỲ HẠCH

VIII. THI HƯƠNG
1) KINH-NGHĨA
2) THƠ PHÚ
3) VĂN SÁCH
4) PHÚC-HẠCH

IX. ĐIỀU HÀNH KHOA THI
1) NỘP QUYỂN
2) HỘI-ĐỒNG GIÁM KHẢO
3) TRƯỜNG THI
4) LỄ TIẾN-TRƯỜNG
5) SĨ-TỬ SỬA SOẠN ỨNG-THÍ
6) THÍ-SINH NHẬP-TRƯỜNG
7) LÀM BÀI THI
8) KHẢO QUAN CHẤM BÀI THI
9) LỄ XƯỚNG-DANH
10) LỄ BÁI-MẠNG VÀ YẾN-TIỆC

X. THI HỘI
XI. THI ĐÌNH
XII. ĐIỀU HÀNH THI HỘI VÀ THI ĐÌNH
XIII. THĂM VƯỜN NGỰ-UYỂN
XIV. VINH-QUY BÁI-TỔ
XV. VÀI Ý-NGHĨ VỀ LỆ THI-CỬ XƯA

XVI. VIỆC HỌC DƯỚI THỜI PHÁP THUỘC
1) BẬC ẤU-HỌC
2) BẬC TIỂU-HỌC
3) BẬC TRUNG-HỌC
4) CÁC TRƯỜNG KHÁC

XVII. CHƯƠNG-TRÌNH GIÁO-DỤC SAU KHI HÁN-HỌC CÁO-CHUNG
1) BẬC TIỂU-HỌC : a) Sơ học. b) Tiểu-học. c) Cao-đẳng Tiểu-học.
2) BẬC TRUNG-HỌC
3) BẬC ĐẠI-HỌC
4) CÁC TRƯỜNG CÔNG-NGHỆ
5) NỀN HỌC PHÁP

XVIII. VIỆC HỌC NGÀY NAY
1) BẬC TIỂU-HỌC
2) BẬC TRUNG-HỌC
3) BẬC ĐẠI-HỌC
4) BẬC CAO-HỌC
5) CÔNG-NGHỆ HỌC

XIX. KẾT LUẬN

CHƯƠNG 6 : VÕ-NGHỆ VÀ THI VÕ

I. MẤY MÔN VÕ CHÍNH
1) TẬP XÁCH TẠ
2) TẬP ĐU
3) LUYỆN CHÂN TAY
4) TẬP NHẢY
5) TẬP QUYỀN-THUẬT
6) TẬP KHÍ-GIỚI : a) Thiết lĩnh. b) Bút chì. c) Bút sắt.
7) LĂN-KHIÊN
8) TẬP BẮN CUNG, NỎ
9) BẮN SÚNG
10) TẬP ĐÁNH VẬT

II. VÕ KINH
III. CÁC KỲ THI VÕ
IV. THỂ-LỆ THI VÕ

V. THI HƯƠNG
1) XÁCH TẠ
2) MÚA CÔN, SANG : a) Múa côn. b) Múa sang
3) BẮN SÚNG HIỆP
4) THI PHÚC-HẠCH

VI. THI HỘI
VII. THI ĐÌNH
VIII. NHỮNG CUỘC THI-VÕ

IX. TÀI LIỆU ĐỌC THÊM
1) TRONG TRƯỜNG THI NAM ĐỊNH : a) Một ban là các quan chỉ chuyên việc chấm quyển thi. b) Một ban là các quan trông nom việc thi
2) KHOA THI VÕ NĂM MẬU-DẦN (1878) : a) Kỳ đệ nhất. b) Kỳ đệ nhị. c) Kỳ đệ tam. d) Kỳ đệ tứ và phúc-hạnh
3) KHOA VÕ HỘI-THÍ NĂM CANH-THÌN (1880) : a) Đình-thí. b) Ngày truyền lô. c) Lệ bản triều. d) Có một điều lạ.
4) NGHỀ : a) Học nghề. b) Tập nghề. c) Nghề nghiệp ở nước ta. d) Cha mẹ với việc gây dựng cho con cái

CHƯƠNG 7 : HÔN NHÂN

I. GIÁ-THÚ
II. KÉN VỢ, KÉN CHỒNG
III. VIỆC GẶP-GỠ GIỮA TRAI GÁI

IV. HÔN LỄ
1) BẮN TIN
2) CHẠM-NGÕ HAY XEM-MẶT
3) ĂN-GIẠM HAY VẤN-DANH
4) ĂN-HỎI HAY NẠP-TỆ
5) SÊU
6) TẾT
7) GIỖ
8) LÀM RỂ
9) LỄ THÂN-NGHINH
10) TỤC CHĂNG DÂY
11) TỤC ĐÓNG CỔNG
12) THẮP HƯƠNG GIƯỜNG THỜ
13) LỄ GIA-TIÊN VÀ LỄ MỪNG
14) LỄ TƠ-HỒNG
15) VĂN-TẾ TƠ-HỒNG
16) LỄ ĐỘNG-PHÒNG
17) NHỊ-HỶ HAY TỨ-HỶ

V. Y-PHỤC TRONG NGÀY CƯỚI
VI. CƯỚI CHẠY TANG
VII. NỘP CHEO
VIII. MỘT VÀI BIỆT LỆ
IX. LỄ CƯỚI NGÀY NAY
X. VIỆC NGUYỆT-HOA VỚI SỰ SINH CON NGOẠI-HÔN

XI. VẤN ĐỀ ĐA THÊ
1) THÁI ĐỘ CÁC BÀ VỢ CẢ
2) NÀNG HẦU

XII. TẢO HÔN
XIII. ÉP DUYÊN
XIV. TRÁO-HÔN
XV. TRỞ HÔN
XVI. HÔN NHÂN VÔ-HIỆU-LỰC
XVII. LY-DỊ

XVIII. NGOẠI-TÌNH VÀ GIAN-DÂM
1) GỌT GÁY BÔI VÔI
2) BÈ CHUỐI TRÔI SÔNG

XIX. GÁI GÓA VỚI TỘI PHẠM-GIAN
XX. KẾT-HÔN VỚI NGƯỜI NGOẠI-QUỐC

XXI. ĐẠO VỢ NGHĨA CHỒNG
1) NGHĨA-VỤ CỦA NGƯỜI VỢ
2) TỨ ĐỨC
3) TAM TÒNG
4) NGHĨA VỤ CỦA NGƯỜI CHỒNG

XXII. HÔN-LỄ CON CÁI CÁC VỊ ĐẾ-VƯƠNG
1) HOÀNG-TỬ NẠP-PHI
2) CÔNG-CHÚA HẠ-GIÁ

XXIII. CUNG-NHÂN VÀ HOẠN-QUAN

XXIV. TÀI LIỆU ĐỌC THÊM
1) ÔNG TƠ-HỒNG, VỊ THẦN-LINH CHỦ VỀ HÔN-SỰ
2) HÔN LỄ ĐỒNG-BÀO THƯỢNG
3) NHỮNG SẮC DÂN ĐỒNG BÀO-THƯỢNG
4) NGƯỜI TEU : Hôn-Lễ
5) NGƯỜI SÉDANG : a) Hôn-Lễ. b) Thông-dâm và phạm-gian. c) Ly-dị. d) Một tục dã-man
6) NGƯỜI CHÀM : a) Hôn-Lễ. b) Một vài tục kỳ lạ. c) Ngoại-tình và loạn-dâm. d) Ly-dị
7) NGƯỜI CHÀM CHÂU-ĐỐC : a) Hôn-lễ. b) Lễ dứt khoát lời nói. c) Lễ cưới. d) Tục đa thê. đ) Ngoại-tình. e) Ly-dị
8) NGƯỜI BAHNAR : a) Hôn-lễ. b) Ngoại-tình và loạn dâm.
9) NGƯỜI DJARAI : a) Hôn-lễ. b) Ly-dị. c) Ngoại-tình và thông-dâm
10) NGƯỜI ROGLAI : Hôn-lễ
11) NGƯỜI RHADÉ : a) Hôn-lễ. b) Lễ cưới. c) Ly-dị. d) Vợ chết hoặc chồng chết
12) NGƯỜI KOHO : a) Hôn-lễ. b) Lễ cưới. c) Làm việc trả ơn. d) Ly-dị. đ) Ngoại-tình và thông-dâm
13) NGƯỜI M’NONG : Hôn-lễ
14) NGƯỜI STIÊNG : a) Hôn-lễ. b) Lễ buộc chỉ cổ tay. c) Lễ cưới. d) Ly-dị. đ) Ngoại-tình và thông-dâm. e) Người góa-phụ
15) MẤY TỤC LẠ VỀ HÔN-NHÂN CỦA MỘT SỐ ĐỒNG-BÀO THƯỢNG MIỀN BẮC
16) PHIÊN CHỢ CƯỚI : a) Ngày phiên chợ. b) Những cuộc gặp-gỡ. c) Chợ tàn
17) PHIÊN CHỢ LƯỢN
18) TỤC CƯỚP VỢ

XXV KẾT-LUẬN

CHƯƠNG 8 : NHÀ CỬA

I. KÉN ĐẤT VÀ CHỌN HƯỚNG
II. VẬT-LIỆU XÂY-CẤT
III. KIẾN-TRÚC NHÀ CỬA
IV. CỔNG NGÕ
V. NHỮNG KIỂU NHÀ
VI. LỄ CẤT NÓC
VII. CÁCH XẾP ĐẶT TRONG NHÀ
VIII. TRANG TRÍ
IX. LỄ ĂN MỪNG NHÀ MỚI

X. TÀI LIỆU ĐỌC THÊM : VẤN-ĐỀ NHÀ Ở THÔN-QUÊ MIỀN NAM
1) XÉT VỀ PHƯƠNG-DIỆN XÃ-HỘI
2) XÉT VỀ PHƯƠNG-DIỆN GIÁO-DỤC
3) XÉT VỀ PHƯƠNG-DIỆN KINH-TẾ

CHƯƠNG 9 : KHAO-VỌNG

I. TỤC-LỆ KHAO-VỌNG
1) KHAO THI ĐỖ
3) KHAO PHẨM-HÀM
4) KHAO QUAN-VIÊN
5) KHAO NHIÊU, KHAO XÃ
6) KHAO TRÙM, KHAO TRƯỞNG XÓM
7) KHAO THƯỢNG-THỌ
8) LỄ KHAO THƯỢNG-THỌ

II. ĂN SINH-NHẬT
III. YẾN LÃO
IV. KHAO ĐI LÀM QUAN
V. SẮC VUA BAN
VI. LỄ PHẦN-HOÀNG
VII. VIỆC KHAO-VỌNG NGÀY NAY

VIII. TÀI-LIỆU ĐỌC THÊM
1) MỪNG THỌ BẢY MƯƠI
2) HỌC TRÒ MỪNG THẦY THỌ TÁM MƯƠI

CHƯƠNG 10 : BỆNH TẬT

I. BỆNH TẬT DO GIỚI VÔ HÌNH : a) Đau ốm vì chạm vía. b) Đau ốm vì tà ma yêu quái ám ảnh. c) Đau ốm vì thần thánh quở phạt. d) Đau ốm vì căn mệnh. đ) Đau ốm vì năm xung tháng hạn. e) Đau ốm vì động chạm mà mả đất cát. g) Đau ốm vì bị trù ếm. h) Đau ốm vì ôn dịch và thiên hoa

II. BỆNH TẬT DO TAI NẠN

III. BỆNH TẬT VÌ TRẢI GIÓ TRỞ TRỜI : a) Uống thuốc. b) Đánh gió. c) Giác. d) Xông. đ) Chườm

IV. BỆNH TẬT DO VI TRÙNG

V. CHỮA MẸO : a) Chữa lẹo mắt. b) Trẻ con bị trớ. c) Nấc. d) Chữa gãy chân gãy tay. đ) Chữa vết thương. e) Rắn cắn. g) Rết cắn. h) Hóc xương. i) Đau bụng. k) Quáng gà

CHƯƠNG 11 : TANG LỄ

I. SỬA-SOẠN NGÀY CHẾT
II. TANG-LỄ CỦA TA
III. LÚC LÂM-CHUNG

CHƯƠNG 12 : KHI ĐÃ CHẾT

I. TÌM SINH KHÍ
II. CHIÊU-HÔ
III. CHIÊU-HỒN
IV. LẬP TANG-CHỦ VÀ CHỦ PHỤ
V. LẬP NGƯỜI HỘ-LỄ
VI. LỄ MỘC-DỤC
VII. LỄ PHẠN-HÀM
VIII. LỄ PHẠT MỘC
IX. LỄ NHẬP-QUAN

X. LỄ THÀNH-PHỤC
1) THIẾT LINH-SÀNG VÀ LINH-TỌA
2) LẬP MINH-TINH
3) MẶC TANG-PHỤC
4) MỘT MẪU VĂN-TẾ THÀNH-PHỤC

XI. CHIÊU, TỊCH DIỆN
XII. PHƯỜNG KÈN TRỐNG
XIII. PHÚNG-VIẾNG
XIV. BÁO-TANG
XV. THỔI KÈN GIẢI

CHƯƠNG 13 : VIỆC CHÔN CẤT

I. CHỌN ĐẤT ĐẶT HUYỆT
II. LỄ CHUYỂN-CỮU VÀ LỄ YẾT-TỔ
III. ĐƯA ĐÁM
IV. NGHI TRƯỢNG ĐI ĐƯỜNG
V. PHƯỜNG TUỒNG DẪN-ĐƯỜNG TRỊ-HUYỆT
VI. NHÀ TRẠM VÀ LỄ ĐỀ CHỦ
VII. LỄ HẠ-HUYỆT
VIII. TẾ THÀNH-PHẦN
IX. LỄ PHẢN-KHỐC
X. TẾ TỔ
XI. TẾ-NGU
XII. ẤP MỘ

CHƯƠNG 14 : SAU KHI MỒ YÊN MẢ ĐẸP

I. CÁC TUẦN TỪ SƠ-THẤT TỚI THẤT-THẤT

II. LÀM CHAY
1) ĐÀN CHAY
2) NGHI THỨC LỄ LÀM CHAY RẤT PHỨC

III. TUẦN TỐT-KHỐC
IV. NGÀY TIỂU-TƯỜNG
V. NGÀY ĐẠI-TƯỜNG
VI. LỄ TRỪ-PHỤC
VII. NHỮNG NGÀY CÁT KỴ

CHƯƠNG 15 : TANG-LỄ CÁC VỊ ĐẾ-VƯƠNG

I. LỜI TRỐI-TRĂNG
II. THẮT HỒN-BẠCH
III. LỄ MỘC-DỤC, LỄ PHẠN-HÀM
IV. LỄ KHÂM LIỆM
V. LỄ PHÁT-TANG
VI. LỄ ĐĂNG-QUANG CỦA VUA KẾ VỊ
VII. CHIÊU-TỊCH-DIỆN
VIII. LỄ ĐẶT TÊN « THỤY »
IX. CỬ-HÀNH ĐÁM TANG

CHƯƠNG 16 : TANG-CHẾ VÀ TANG-PHỤC

I. CÁC LOẠI TANG-PHỤC
1) TANG ÔNG, BÀ, CỤ, KỴ
2) TANG CHA MẸ
3) TANG CHÚ BÁC, CẬU MỢ, CÔ, DÌ
4) TANG NHỮNG NGƯỜI BẰNG VAI
5) TANG CON VÀ CHÁU BẰNG VAI CON
6) TANG CHÁU
7) TANG CHẮT
8) TANG CHÚT
9) TANG NGƯỜI TÔNG-THUỘC
10) TANG CON CHỒNG
11) TANG HỌ NHÀ CHỒNG
12) TANG HỌ NHÀ VỢ
13) NÀNG HẦU ĐỂ TANG HỌ NHÀ CHỒNG
14) NÀNG HẦU ĐỂ TANG HỌ NHÀ MÌNH
15) GÁI XUẤT-GIÁ ĐỂ TANG HỌ NHÀ MÌNH
16) TANG HỌ CHA MẸ NUÔI
17) NGƯỜI ĐÃ ĐI LÀM CON NUÔI ĐỂ TANG HỌ NHÀ MÌNH
18) TANG BẰNG-HỮU
19) TANG THẦY HỌC
20) TANG HÀNG XÓM
21) ĐẦY TỚ ĐỂ TANG CHỦ NHÂN
22) THUỘC-HẠ ĐỂ TANG QUAN THẦY
23) TANG VUA CHÚA

II. TRÙNG-TANG
1) TRỌNG-TANG GẶP TRỌNG-TANG
2) TRỌNG-TANG GẶP KHINH-TANG
3) KHINH-TANG GẶP TRỌNG-TANG
4) KHINH-TANG GẶP KHINH-TANG

III. MÀU TANG

CHƯƠNG 17 : CẢI-TÁNG

I. NGHI-THỨC CẢI-TÁNG
II. LÝ-DO CẢI TÁNG
III. NHỮNG ĐIỀM HAY KHÔNG NÊN CẢI-TÁNG
IV. NGU-TẾ
V. VIỆC CẢI-TẢNG TẠI MIỀN NAM NƯỚC VIỆT
VI. HÌNH THỂ CÁC NGÔI MỘ

CHƯƠNG 18 : NHỮNG KIỂU MỘ VIỆT-NAM

I. MỘ ĐẤT

II. MỘ XÂY : a) Mộ trứng ngỗng. b) Mộ nấm liếp. c) Mộ trúc-cách, long-đình. d) Tháp. đ) Mồ vô chủ. e) Lăng. g) Tẩm

III. THÀNH MỘ

IV. UYNH-THÀNH : a) Cửa mộ. b) Bình-phong. c) Sân bái-đình. d) Hương-án. đ) Hồ. e) Miếu thổ-thần.

V. BIA MỘ
VI. LĂNG VUA GIA-LONG

CHƯƠNG 19 : BẢO-VỆ MỘ-PHẦN

I. LUẬT-PHÁP BẢO-VỆ MỘ-PHẦN
II. NGƯỜI SỐNG BẢO-VỆ MỘ-PHẦN
III. VONG-HỒN NGƯỜI CHẾT TỰ BẢO-VỆ MỘ

TÀI-LIỆU ĐỌC THÊM

I. VĂN-ĐIẾU HẠC-SƠN CƯ-SĨ (Vừa là bạn vừa là thông-gia)
II. VĂN-TẾ VỢ

III. TANG LỄ ĐỒNG-BÀO THƯỢNG
1) NGƯỜI TEU
2) NGƯỜI SÉDANG
3) NGƯỜI CHÀM MIỀN TRUNG
4) NGƯỜI CHÀM CHÂU-ĐỐC : a) Từ khi hấp-hối đến lúc chết. b) Đào huyệt. c) Đám tang. d) Sau đám tang.
5) NGƯỜI BAHNAR
6) NGƯỜI DJARAI
7) NGƯỜI ROGLAI
8) NGƯỜI RHADÉ
9) NGƯỜI KOHO
10) NGƯỜI M’NONG
11) NGƯỜI STIENG

IV. KẾT-LUẬN

KẾT-LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

 

EBOOK

 

TỰA

Trong buổi xã-hội đương trải qua một « cơn sốt vỡ da », con người Việt-Nam cựa-quậy vươn lên để tham-dự vào cuộc hòa-ca ồ ạt của thế-giới, cuốn sách khảo-cứu này ra đời, như có vẻ thách-thức trước cao-trào « sóng mới » của đời nguyên-tử.

Chúng tôi không nghĩ thế.

Chúng tôi cho rằng người ta sinh ra không phải chỉ là một « con vật người » sống ở đâu cũng chỉ có những khát-vọng như nhau, muốn hành động gì đều cứ tự nơi mình, dọc ngang nào biết trên đầu có ai. Trái lại, nếu chúng ta không còn ở trong thời-kỳ xuất mẫu hoài, tiện thị hữu quân thân (lọt lòng ra là đã có bổn-phận đối với cha mẹ vua chúa) thời-kỳ mà chúng ta sống đây có khác xưa rồi thật : vua chúa không còn nữa, và bổn phận đối với cha mẹ cũng đã dần dần lỏng-lẻo, nhưng ta đâu đã thoát-ly hẳn được ảnh-hưởng của hoàn-cảnh, của sự chung sống trong một xã-hội vẫn còn lấy nông-nghiệp làm căn-nguyên, lấy gia-đình làm nền tảng.

Từ lúc tập-tễnh biết đi, bập-bẹ biết nói, đến khi biết nghe chuyện cổ-tích bên bếp lửa ấm-cúng, biết suy-tư học-hỏi thầy bạn nơi học-đường, biết ngâm-nga những vần thơ phú có dư-âm dội vào tâm-khảm, biết tưởng-nhớ đến những người thân đã khuất, biết não lòng trước cảnh đau thương của đất nước, biết phẫn-nộ trước nỗi bất-công giày-vò bao nhiêu thế-hệ và trong những lúc nhàn hạ, biết thưởng-thức hương vị mộc-mạc của quê-hương, v.v… bấy nhiêu cái biết đã tạo-thành một con người riêng-biệt, quy-tụ vào cá-tính một dân-tộc riêng-biệt, không giống hẳn dân-tộc nào khác. Những cái biết ấy không thể chỉ nghe phong-thanh mà lĩnh-hội được, phải đã từng sống qua mới nhận-thức được trọn-vẹn mà thôi.

Nếu con người Việt-Nam ngày nay là kết-tinh của con người Việt-Nam ngày qua (hoặc ít hoặc nhiều, chối-cãi sao được) thì muốn tìm hiểu những gì còn chi-phối đời sống hiện-tại của chúng ta, trong khi ta đương co chân chạy theo đà tiến-triển vũ-bão của văn-minh cơ-khí, thiết-tưởng có ngoảnh lại nheo một đuôi mắt vào cuộc sống hôm qua, chưa ắt đã là hoàn-toàn vong-bản !

Vì thế, chúng tôi coi cuốn sách của bạn Toan-Ánh là một công-trình cần phải có, để ghi lại những cái gì đã mất cùng những cái gì sắp mất, cho ta có thể nhận-chân và vớt-vát lại một vài giá-trị cũ, những giá-trị tuy không đứng vững nữa trên hiện-tại, nhưng cũng giúp ta hiểu được đôi phần gốc rễ của cái hiện-tại ấy, ngõ hầu chỉ cho ta hướng đi để xây-dựng một tương lai phù-hợp với bản-chất của dân tộc :

« Trăm năm tính cuộc vuông tròn
Phải dò cho đến ngọn nguồn ngách sông ».

--------------

TÁC-GIẢ CẨN-CHÍ

Phong-tục Việt-Nam, không bao giờ như thời kỳ gần đây, đã chịu rất nhiều biến đổi, cùng với những sự đổi thay của thời-cuộc.

Có nhiều thuần phong mỹ tục không cần nữa, có nhiều tục quá phiền-phức rườm-rà đã được giản-dị-hóa, nhưng cũng vẫn còn nhiều tục, mọi tầng lớp đều muốn cố duy trì trước mọi sự thay đổi của đất nước, lẽ tất nhiên đấy không phải là những tục dở.

Nói tới phong-tục của ta với những điều mất đáng tiếc, với những sự thay đổi tạo nên vì hoàn-cảnh, những người có óc bảo-thủ không khỏi phàn-nàn vì sự biến-chuyển quá phũ-phàng đột ngột của nếp sống xã-hội, và theo đó là sự biến-thể của những thói tục nước non nhà !

Có điều đáng buồn là những lễ-nghi phong-tục tốt đẹp của ta trong khi dần dần thay đổi, thì đột-nhiên, trong cuộc sống hàng ngày chúng ta thấy nảy ra nhiều tục-lệ mới, xét cho kỹ chẳng hay đẹp gì, nếu không muốn nói là đồi-bại.

Người ngoại quốc, mỗi khi muốn nghiên-cứu sự sinh-hoạt tiến-triển xã-hội của một nước nào, thường căn-cứ vào những phong-tục tập-quán của dân nước ấy, bao giờ phong-tục tập-quán cũng là phản ảnh trung-thực tinh-thần của dân tộc một nước.

Nước Việt-Nam từ xưa tới nay vẫn có những phong-tục lễ-nghi này đã tạo nên con người Việt có những đặc tính riêng đáng quý nó khiến cho ta có thể tự-hào với thế-giới !

Từ trước tới nay đã có nhiều người Việt-Nam cũng như ngoại-quốc nghiên-cứu về phong-tục ta và đã viết thành sách, nhưng rất tiếc có sách thì viết bằng ngoại-ngữ khiến người mình không tìm hiểu được, hoặc cũng có sách viết bằng Việt-ngữ lại quá sơ-sài hay chỉ chuyên về một khía cạnh nào, chưa nói được hết mọi điều hay dở cần-thiết.

Giờ đây, những sách đó vì lâu ngày không được tái-bản, có ai muốn tìm hiểu kỹ-càng về phong tục ta thực rất mất công, mà cũng không được thỏa-mãn.

Hôm nay, theo bước những người trước, tôi cố viết tập Phong-Tục Việt-Nam tôi hằng mong-ước từ mấy chục năm nay, ngay từ khi mới bước chân vào làng văn nước nhà với những tập sách nói sơ qua về ít nhiều tục hay thú đẹp của non sông.

Mang cái hoài-bão muốn biểu-dương tất cả những cái hay lạ của phong-tục, tôi không quản làm có được hay không, cố gắng lưu trên giấy trắng mực đen những điều đã có, đang có hoặc không còn có nữa, tôi có thể biết được.

Viết về phong-tục nước nhà, tôi cố ghi cả những sự thay đổi của mỗi phong-tục. Lẽ tất nhiên có nhiều thiếu-xót và đôi khi có thể có cả những sự sai-lầm, những điều thiếu-xót cũng như những sự sai-lầm này, tôi chờ mong sự chỉ giáo ở các bạn để bổ-khuyết sau.

Tôi sẽ lần lượt trình bày Phong-tục Việt-Nam từ cá-nhân qua gia-đình đến xã-hội, và những tài liệu trình bày tôi chia ra như sau :

- Con Người
- Tín Ngưỡng
- Giao Tế Xã-Hội
- Tập-quán.