Biên khảo Nhân sinh quan và thơ văn Trung Hoa - Lâm ngữ Đường, Nguyễn hiến Lê lược dịch

Trích lời tựa

Lâm Ngữ Đường (Lin Yutang), chính danh là Ngọc Đường, cùng với Hồ Thích được Âu Mỹ biết tên nhất. Cả hai đều giới thiệu cổ học và văn minh Trung Hoa với phương Tây, Hồ sâu sắc hơn, Lâm tài hoa hơn.

Ông sanh năm 1895, ở Phúc Kiến trong một gia đình rất mộ đạo, cha làm mục sư. Hồi nhỏ ông hấp thụ giáo dục của Giáo hội, sống cơ hồ như cách biệt với các trẻ em khác, không được vô hí viện Trung Hoa, không được nghe hát Trung Hoa, không biết chút gì về lịch sử, truyền thuyết Trung Hoa mà thuộc làu làu đời của Nữ Thánh Marie, Chúa Ki Tô, Abraham, David..., điều đó sau lớn lên ông lấy làm xấu hổ :

"Chưa tới mười sáu tuổi tôi đã biết rằng các kèn đồng của Josué đã làm sụp đổ tường ở Jéricho, nhưng tới hồi tôi ba mươi tuổi mà vẫn chưa biết truyện nàng Mạnh Khương : chồng nàng chết vì xây vạn lí trường thành, nàng lặn lội tới nơi, tìm được hài cốt của chồng, khóc nức nở tới nỗi nước mắt làm trôi một khúc thành vĩ đại đó. Những người Trung Hoa dù vô học cũng không dốt sử như tôi hồi đó".

Khi ông vô trường Nhà Dòng thì lần lần ông quên hết ít đoạn trong Tứ Thư thân phụ đã dạy cho mà theo một nền giáo dục hoàn toàn vong bản.

Năm 1916, ông xuất thân trường St John ở Thượng Hải, dạy Anh văn ở trường Đại học Thanh Hoa được ba năm rồi qua Mỹ học trường Harvard về khoa ngôn ngữ, lại qua Đức học triết ở trường Đại học Leipzig. Năm 1923 ông về nước dạy học ở Bắc Kinh, Hạ Môn. Năm 1927 làm việc ở bộ ngoại giao. Nhưng rồi, tự xét mình không thể là hạng "thực nhục" được, mặc dầu rất thích món thịt bò áp chảo, nên bỏ chính trị mà xoay qua làm một học giả, nghiên cứu ngôn ngữ ở Trung ương Nghiên cứu viện.

Từ hồi trở về nước ông mới thấy sở học của mình thiếu sót quá, văn minh phương Tây thì rành rọt mà văn minh phương Đông thì mù tịt, ông phát phẫn, cần cù tìm hiểu cổ học của dân tộc ông. Và điều ông cho là rủi lại chính là điều may : ba mươi tuổi ông nghiên cứu cựu học với một tinh thần mới mẻ và với những hứng thú của một thanh niên phương Tây, khám phá được nhiều cái kì diệu của phương Đông nhờ không theo con đường mòn của phái cựu học mà lan man đọc các tác phẩm của các triết gia, văn sĩ bị phe chính thống chê là nhảm nhí, không hợp đạo thánh hiền.

...

Vì trọng chủ nghĩa cá nhân, ông cho đạo Khổng là gò bó quá, nhưng vẫn quí đạo Trung dung và tinh thần gia đình của Khổng giáo ; ông thích tinh thần khoáng đạt, chủ trương trở về thiên nhiên của Lão, nhưng không trốn đời, không triệt để hoài nghi. Có thể nói ông dung hòa được Khổng và Lão, như Đào Uyên Minh, Tô Đông Pha, hai thi hào ông trọng nhất. Ông gần Đào ở điểm không thích làm quan, và gần Tô ở giọng trào phúng dí dỏm.

Về văn chương, vì trọng tự do tự nhiên nên ông theo phái Tính linh do ba anh em Viên Tôn Đạo, Viên Hoằng Đạo, Viên Trung Đạo đời Minh thành lập ở cuối thế kỉ XVI.

...

Nhờ có ba điều kiện kể trên : một kiến thức quảng bác quán thông đông tây ; một tinh thần tự do, khoáng đạt, không xu thời cũng không tôn sùng riêng một thánh nhân nào, can đảm phát biểu quan niệm của mình ; một bút pháp tự nhiên, thân mật, thành thực, lưu loát mà dí dỏm, nên Lâm Ngữ Đường nổi danh ngay từ hồi mới cầm bút, tự gây cho mình một địa vị đặc biệt trong văn học Trung Quốc hiện đại, nổi danh khắp thế giới.

Tới nay ông đã viết được năm sáu chục cuốn : tiểu thuyết, tùy bút, tiểu sử, cảo luận, phê bình văn học, triết học, dịch danh tác Trung Hoa ra Anh ngữ, dịch danh tác Âu Mỹ ra Hoa ngữ ; hai cuốn được người phương Tây thưởng thức nhất là The importance of living và My country and my people. Cả hai đều có bản Hoa dịch và Pháp dịch.

Mấy năm trước tôi đã lược dịch cuốn trên, nhan đề là Một quan niệm về Sống đẹp ; cuốn dưới dày quá, nay tôi chỉ lựa ít chương về tôn giáo và văn học Trung Hoa để giới thiệu với độc giả, và gom lại dưới nhan đề : Nhân sinh quan và Văn thơ Trung Hoa. Vì nguyên tác viết từ 36, nên tôi đã lược dịch thêm một diễn văn của Lâm đọc năm 1961 ở Mỹ, để bổ túc phần Văn học.

Tác giả không có ý đào sâu vấn đề, mà chỉ nhắm mục đích giới thiệu văn minh Trung Hoa với người phương Tây ; ý tưởng của ông đôi khi đột ngột quá làm cho chúng ta mỉm cười, nhưng đọc rồi, ai cũng phải nhận rằng tác phẩm vừa vui vừa bổ ích ; nó rất thích hợp với những người chỉ cần có một kiến thức phổ thông về Trung Hoa ; mà đối với những vị đã biết ít nhiều về cựu học thì nó là một cửa sổ mở thêm cho mình thấy một vài khía cạnh mới mẻ để có dịp kiểm điểm lại những nhận xét của mình.

...
Sàigòn ngày 16-7-1970
Nguyễn Hiến Lê

_______

Mục lục :

Phần 1. Lý tưởng về nhân sinh
I. Chủ nghĩa nhân văn của Trung Quốc
II. Tôn giáo.
III. Đạo Trung Dung.
IV. Đạo giáo.
V. Phật giáo.

Phần II. Văn học Trung Hoa
I. Văn xuôi.
II. Thơ.
III. Hí kịch.
IV. Tiểu thuyết.
V. Văn học Trung Quốc từ cuộc Ngũ Tứ vận động đến nay.

Code:
Định dạng WORD [Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link]

Nhờ sự góp ý của các bạn, nhất là bạn yeuchip, tôi đã sửa lại các lỗi chính tả cho quyển ebook được hoàn chỉnh hơn.

Code: Định dạng PRC [Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link]

Posted by tuanz

 

Mình vừa gửi file word đã sửa lại bảng mã và một số lỗi chính tả. Ebook prc bạn tuanz giới thiệu mình xem thấy lỗi, không đọc được. Rất mong bạn tuanz xem giúp bản word mình gửi lên và hoàn thiện ebook.

Code: Định dạng WORD [Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link]

Posted by fatman1702

 

Những tưởng còn lâu mới đọc xong, ngờ đâu sách hay quá, đọc một mạch hết luôn. Tác giả hay mà dịch giả cũng hay, đọc đến chữ HẾT tự nhiên cảm thấy tiếc tiếc...
Sau đây là ý kiến của mình về một số lỗi trong sách, mong được trao đổi cùng tuanz và các bạn đã đọc sách này với mong muốn là có được một bản sách hoàn chỉnh:

1. Phần 1 - Chương 1
- Sách in:
Chữ Hán: 蕓淡風輕近牛天
Âm Hán Việt: Vân đạm phong khinh cận ngọ thiên
Dịch thơ: Gió thoảng mây thưa bóng sắp tròn
--> Ý kiến: Vân (Mây) là 雲 chứ không phải 蕓 (một loại rau)

2. Phần 2 - Chương 2
- Sách in:
Lại thêm có một liên quan rất chặt chế giữa ngôn ngữ và thơ Trung Hoa
--> Ý kiến: "chặt chế" sửa thành "chặt chẽ" (Bản word của fatman1702 cũng có lỗi này)

- Sách in:
Như bài Kim Lăng đồ (Bức họa Kim Lăng) của Vi Trang tả cảnh phồn hoa thời trước của Kim Lăng.
Quả cau nho nhỏ,
Cái vỏ vân vân.
Nay anh học gần,
Mai anh học xa.
江雨霏霏江草齊,
六朝如夢鳥空啼.
無情最是台城柳,
依舊烟籠十里堤。
Giang vũ phi phi giang thảo tề,
Lục Triều như mộng điểu không đề.
Vô tình tối thị đài thành liễu,
Y cựu yên lung thập lí đê.
Mưa trên sông mù mù, cỏ trên bờ rậm cao,
Đời Lục Triều đã qua như giấc mộng, chim bỗng hót.
Vô tình nhất là hàng liễu dọc tường cung điện,
Vẫn rậm rạp như trước trên mười dặm đê.

--> Ý kiến: hình như thừa 4 câu thơ "Quả cau ... học xa" (Bản word của fatman1702 cũng có lỗi này)

- Sách in:
道有餓死骨。
Lộ hữu ngã tử cốt
--> Ý kiến: 道 là "đạo", không phải "lộ" (Bản word của fatman1702 cũng có lỗi này)

- Sách in:
不信樓頭楊柳月，
Bất tín dư đầu dương liễu nguyệt
--> Ý kiến: 樓 là "lâu" không phải "dư" (Bản word của fatman1702 cũng có lỗi này)

3. Phần 2 - Chương 3

- Sách in:
Tính cách hỗn tạp của hí kịch Trung Hoa giúp cho ta hiểu được tác pháp đặc biệt của nó và sức quyến dũ quần chúng của nó :
--> Ý kiến: "quyến dũ" sửa thành "quyến rũ" (Bản word của fatman1702 đã sửa lỗi này)

4. Phần 2 - Chương 4
- Sách in:
都雲作者癡，
Đô vân tác giả si
Đừng cho tác giả là ngây
--> Ý kiến: 云 (cho rằng) chứ không phải 雲 (mây) - (Bản word của fatman1702 cũng có lỗi này)

- Sách in:
Tôi cho Hồng Lâu mộng là một tác phẩm bất hủ của nhân loại, vì nhân vật tả rất khéo, nhân tinh thâm thiết mà phong phú,
--> Ý kiến: "nhân tinh" sửa thành "nhân tình" (Bản word của fatman1702 cũng có lỗi này)

- Sách in:
nàng không thanh nhã như Bảo Ngọc, thực tế hơn, và các người lớn trong nhà tính lựa nàng cho Đại Ngọc.
--> Ý kiến: đoạn này in nhầm Bảo Ngọc (nam) với Đại Ngọc (nữ), phải sửa "Bảo" thành "Đại" và sửa "Đại" thành "Bảo". (Bản word của fatman1702 cũng có lỗi này)

5. Phần 2 - Chương 5

- Sách in:
Và thanh niên Trung Quốc bị chủ nghĩa cộng sản quyến dũ.
--> Ý kiến: "quyến dũ" sửa thành "quyến rũ" (Bản word của fatman1702 đã sửa lỗi này)

- Sách in:
nếu đất toàn là đầm lầy thì chỉ có mỗi loài lao sậy là mọc được.
--> Ý kiến: "lao sậy" hay "lau sậy"?

Về câu: 道有餓死骨。

Sau một hồi tìm kiếm trên mạng nhờ Google, biết được câu này trích từ bài thơ 自京赴奉先縣咏怀五百字 (Tự kinh phó Phụng Tiên huyện vịnh hoài ngũ bách tự), và chữ dùng là chữ "lộ" (路) chứ không phải chữ "đạo" (道).
Nguyên văn câu này trong bài thơ như sau: 路有凍死骨
Lưu ý chữ thứ 3 là "đống" (凍 - rét) chứ không phải là "ngã" hay "ngạ" (餓 - đói), tuy nhiên đó không phải là vấn đề mà chúng ta đang bàn ở đây.

Tạm kết luận: Dùng chữ "lộ" (路) chứ không phải chữ "đạo" (道).

Về câu: 朱門酒肉臭
Dịch là: Cửa song, nặc mùi rượu và thịt thối
--> Ý kiến: 朱門 là "cửa son" chứ không phải là "cửa song".

Thân!

Mong nhận được ý kiến trao đổi của các bạn. Nếu có gì sai sót, mong các bạn bỏ quá cho.

Thân ái!
Yeuchip

 

Bản bổ sung chú thích và nguyên tác tiếng Anh:

NHÂN SINH QUAN và THƠ VĂN TRUNG HOA
Nguyên tác: My Country And My People
Tác giả: Lâm Ngữ Đường
Người dịch: Nguyễn Hiến Lê
Nhà xuất bản: Ca Dao
Năm xuất bản: 1970

​

eBook gốc: Tuanz
Ghi thêm chú thích: Goldfish
Chép thêm nguyên tác: Quocsan
Soạn eBook (19/02/11): QuocSan
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link​

Mã:

[B]Định dạng PRC:[/B] [URL="http://download936.mediafire.com/v9yb6zxqmycg/q4rphbv317rct2u/NhanSinhQuan%26ThoVanTH_BoSung.rar"]NhanSinhQuan&ThoVanTH_BoSung.rar[/URL]

 

Bản Epub đã được chỉnh sửa và bổ sung của anh @quocsan.