G Thắc mắc - góp ý - hỗ trợ dịch thuật

Mod ơi mình thấy có dự án dịch Mastery rất là hay mà sao chỉ có dự án cho mỗi quyển đó thôi vậy, trong khi còn nhiều truyện trong box mình chờ lâu thiệt lâu mà hình như người dịch bỏ dở nữa chừng hay sao ấy. Sao mod không làm một dự án như Mastery cho mấy truyện còn đang dang dở để thỏa mãn cơn ghiền của mấy con mọt như mình.

 

Bi mở hàng hỏi:
Bi muốn hỏi Rùa là dịch thơ thì cần tiêu chí gì, làm sao để nó hay ho và chan chứa tình cảm, cách gieo vần từ anh sang việt có quy định gì không?

 

Quá ưng phần trả lời của bạn rồi. à cảm ơn bạn chỉnh sửa tá chỉnh giúp mình, gieo vần mới đúng.

 

Tớ thấy các bài thơ phương Tây thường chẳng có luật gì, khi dịch ra tiếng Việt thì các dịch giả dịch khô cong, rất hiếm bài được trau chuốt, mềm mại.

Thơ chữ Hán thì dễ hơn do nước mình cũng ảnh hưởng nó nhiều.

Nhưng thơ Tây thì tớ thấy nếu người dịch không có cái thiên phú văn chương thì đừng dịch. Dịch ra một bản dịch dở. Một bản dịch dở tồn tại là một bức tường ngăn cản sự tò mò của người đọc đối với thơ Tây.
Mà thơ Tây thì có bao nhiêu là kho tàng cho người ta nên chiêm ngưỡng.

 

lav cũng nghĩ như chị Anh, tiêu chí đầu tiên là phải tôn trọng bản gốc. Tiêu chí thứ hai là dịch thơ là phải ra thơ, không thể dịch thơ mà thành văn xuôi được.

Còn làm sao để hay ho, chan chứa tình cảm thì cứ làm sao đọc lên người đọc cảm thấy hay ho là nó hay ho.

Ví dụ một bài của Puskin mà lav rất thích - Tôi yêu em, nguyên tác tiếng Nga, nội dung thì chắc nhiều người biết, bản dịch lav tìm được 2 bản

- Bản dịch của Thúy Toàn
Tôi yêu em: đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài

Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm
Cầu em được người tình như tôi đã yêu em

- Bản dịch của Hoàng Sỹ Bối
Tôi đã yêu em tình yêu có lẽ
Mãi vẫn còn chưa tắt trong tim,
Nhưng chẳng muốn em buồn thoáng nhẹ
Mong tình tôi đừng bận mãi lòng em.

Tôi đã yêu em âm thầm tuyệt vọng
Lúc ngượng ngùng khi ghen tức buồn đau
Tôi đã yêu em thiết tha chân thành và cầu mong hi vọng
Người yêu em cũng thế mai sau.

- Bản dịch của Nguyễn Đức Quyết
Yêu nàng một thủa nàng ơi
Tiếng lòng chưa tắt trong tôi - yêu nàng....
Vô duyên, mỏng phận - tôi đành,
Nguyện không làm tội làm tình nàng đâu.
Âm thầm vô vọng bấy lâu,
Rụt rè đã khổ lại đau ghen hờn,
Tôi yêu, êm dịu, tận lòng
Cầu mong nàng được tấm chồng như tôi....

Đầu tiên cả ba bản dịch này đều gần như giống nhau về nội dung, ngoại trừ câu cuối, sự khác nhau giữa tình nhân và người chồng, vấn đề này tạm không bàn tới.

Về văn phong, hay ho, lav xếp thứ tự ba bài theo ý thích của lav, và mỗi người mỗi khác.
Bản dịch đầu dễ đọc, cảm giác mượt mà nhưng không thể không nói hai bản thứ hai và thứ ba là dở vì mỗi bản có những câu rất đắt riêng.
Như bản thứ hai, lav thích câu "Tôi đã yêu em âm thầm, tuyệt vọng" hơn là câu "Tôi yêu em âm thầm không hy vọng", tuyệt vọng nghe như đi đến đáy tận cùng hơn.

Về gieo vần, chỉ có bản cuối là theo lục bát, còn lại là thể thơ tự do bát ngôn, và nhận xét khắc khe thì không có bài nào gieo đúng niêm luật và vần luật 100% cả nhưng đọc vẫn thấy hay, vậy là đủ rồi

 

Vậy phải coi lại bạn đã đọc những bản dịch của ai, thơ Tây được dịch ra có rất nhiều bài hay và đắt. Tôi yêu em như lav nêu ở trên là một ví dụ. Ngoài ra còn rất nhiều, lav liệt kê vài bài lav thích thôi nhé
- Đợi anh về - Thơ Konstantin Simonov - bản dịch Tố Hữu (Tin anh dù vắng vẻ - Lòng ai dù tái tê - Chẳng mong chi ngày về - Thì em ơi, cứ đợi)
- Gửi - Thơ Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link - bản dịch Hoàng Nguyên Chương

Ngoài ra có một bài khá hay nhưng lâu quá lav không nhớ được, đang kiếm lại mà kiếm chưa ra, hẹn khi nào tìm được sẽ đăng nguyên bài.

 

Tớ không nói không có bản dịch hay. Ví dụ như bài Tôi yêu em mà cậu vừa nhắc tới đây.
Nhưng ý tớ là nên hạn chế các bản dịch dở. Nhiều người cứ hiểu nghĩa chữ Tây là cho mình được phép dịch loạn xạ.
Trong một thế giới mà cơ hội tiếp cận các bản dịch hay và dở chênh nhau quá nhiều, thì nguy cơ gặm nhầm bản dịch dở là quá lớn.
Tớ thấy, ngay cả những nhà thơ hẳn hoi dịch đôi khi còn dở.
Nên tớ nghĩ, dịch, đặc biệt là dịch thơ, cần phải cẩn trọng và có trách nhiệm với cái đẹp.

 

Cảm ơn Lavender. Bi cũng thích bản dịch số 1 hơn. Chắc do nuột nà hơn, hình như được học trong phổ thông (????). Còn từ tuyệt vọng thực sự không thích hợp bằng không hi vọng nếu đặt trong tình ý của người đàn ông.
Dịch thơ thì Bi thích phong cách của Bùi Giáng, Trần Dần. Thử một bài của cụ Bùi Giáng, thơ thơ mê mẩn rụng rời.
Nương tử khổng lồ
Thuở vạn vật bừng bừng cơn nhiệt khí
Sinh hằng ngày những quái dị đứa con
Tôi ắt đã thích vô ngần hiện thị
Sống bên mình một kỳ nữ to con
Một nương tử khổng lồ còn trẽ tuổi
Ôi mùi thơm thân thể bốc hương rờn
Tôi xin sống bên mép miền mát rượi
Của sườn hông đồn lãng nhũ ba dồn
Tôi nem nép bên thân nàng suốt buổi
Như con mèo bên bắp vế nữ vương
Tôi ắt muốn dòm tấm thân lồng lộng
Ồ tinh anh cùng thể phách ra hoa
Cùng một lúc mùi hương lên chấn động
Nàng lớn cao trong cuộc rỡn chan hòa
Những cuộc rỡn xiêu hồn rơi rụng phách
Những cuộc đùa kỳ diệu quỹ ôm ma
Tôi ắt muốn suốt đời làm tôi mọi
Để nàng làm chủ động chốn và nơi
Tôi ắt muốn đoán chừng chừng xem thử
Trong lòng nàng có mấy nẻo khơi vơi
Và ngọn lửa nồng nàn nào tích trữ
Trong máu tim nàng vỗ nhịp bên đời
Qua sóng mắt long lanh hay lệ ứa
Những mù sương nương tử ngóng chân trời
Hai con mắt nàng mênh mông như vũ trụ
Gọi càn khôn về ấp ủ khung đời
Tôi ắt muốn bò leo quanh quẩn mãi
Trên thân hình tráng lệ nở bao la
Những hình thể huy hoàng và man dại
Như leo trèo một sườn núi đâm hoa
Hai đầu gối khổng lồ và mềm mại
Của nàng phơi mở khép một khung ngà
Và đôi lúc mùa hè về nồng nã
Nàng duỗi thân nằm giữa cánh đồng xa
Thì tôi sẽ men lại gần đó ạ
Bên bóng râm đôi vú nọ nõn nà
Tôi xin ngủ miên man bên cồn lạnh
Cạnh thôn làng dưới chân núi nguy nga
Nằm tĩnh tịch vô ngôn đêm ngất tạnh
Nghe vầng trăng về thụ động giang hà
thơ Baudelaire
Du temps que la Nature en sa verve puissante
Concevait chaque jour des enfants monstrueux,
J’eusse aimé vivre auprès d’une jeune géante,
Comme aux pieds d’une reine un chat voluptueux.

J’eusse aimé voir son corps fleurir avec son âme
Et grandir librement dans ses terribles jeux ;
Deviner si son cœur couve une sombre flamme
Aux humides brouillards qui nagent dans ses yeux ;

Parcourir à loisir ses magnifiques formes ;
Ramper sur le versant de ses genoux énormes,
Et parfois en été, quand les soleils malsains,

Lasse, la font s’étendre à travers la campagne,
Dormir nonchalamment à l’ombre de ses seins,
Comme un hameau paisible au pied d’une montagne.

 

Ý tưởng này hay nè nhưng dịch nhóm truyện fiction thì khó hơn non-fiction nhiều nha

 

Lav thích câu tuyệt vọng vì 2 nguyên nhân, thứ nhất hoàn cảnh ra đời của bài thơ là sau khi Puskin tỏ tình bị từ chối nên ông quyết định sẽ rút lui để em "không bận lòng thêm nữa". Thứ hai là tính cách con người Puskin, trong tình yêu ông là người phân cực một cách chấp nhất "Hoặc em sẽ cưới tôi, hoặc tôi không bao giờ lấy vợ" và cuối cùng ông cũng đã chết vì tình yêu.

 

1. Nhân nói chuyện dịch thơ, có thông tin này của dịch giả gửi đến những bạn đã trót dại mua sách Buồn ơi chào mi do Nhã Nam phát hành.

2. Bữa mới nghe tựa cuốn Vũ trụ trong vỏ hạt dẻ cứ tưởng là truyện viết cho thiếu nhi . Xem lại tên tác giả mới biết sách vật lý dịch từ cuốn The universe in a nutshell của Stephen Hawking. Thắc mắc mãi sao dịch kỳ khôi vậy ('in a nutshell' là thành ngữ có nghĩa bàn luận về cái gì đó một cách tóm lược, tóm gọn?) Hôm rồi mới biết là do đầu chương 3 (cùng tên với sách) có trích 1 câu trong Hamlet:
" I could be bounded in a nutshell, and count myself a king of infinite space, were it not that I have bad dreams"
Thế nên dịch giả dịch theo nghĩa đen luôn, thành ra tựa chẳng ăn nhập gì với nội dung sách.

 

Thơ của cụ Giáng là có cái chất điên điên mà tỉnh không chịu được. Tớ thích.

 

Ngoài ra "giả nhời" thì được, hoặc "trả lời", không nói "trả nhời".

 

@teacher.anh : mod ơi mem mới tham gia diễn đàn, không quen ai hết, làm sao mở nhóm được, còn nguồn truyện thì mem có nhiều nhưng dịch một mình thì không đủ sức.