Chính luận Lịch sử Trương Vĩnh Ký (1837-1898) - Khổng Xuân Thu <1000QSV1TVB #0354>

Tên sách : TRƯƠNG VĨNH KÝ (1837–1898)
Tác giả : KHỔNG XUÂN-THU
Nhà xuất bản : TÂN VIỆT
TỦ SÁCH NHỮNG MẢNH GƯƠNG
Năm xuất bản : 1958
------------------------
Nguồn sách : Từ Đức Châu
Đánh máy : mopie, minhf@yahoo, chip_mars, Thảo Nguyễn, ganbunma
Kiểm tra chính tả : Phạm Minh Anh, Trần Diệu Quỳnh, Đỗ Bích Liên, Trương Thu Trang, Thư Võ
Biên tập ebook : Thư Võ
Ngày hoàn thành : 17/01/2018

Ebook này được thực hiện theo dự án phi lợi nhuận
« Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link»
của diễn đàn TVE-4U.ORG​

Cảm ơn tác giả KHỔNG XUÂN-THU và nhà xuất bản TÂN VIỆT đã chia sẻ với bạn đọc những kiến thức quý giá.​

MỤC LỤC

- KHAI TỪ
-NIÊN BIỂU VỀ TRƯƠNG VĨNH KÝ
-SỰ HỌC-VẤN DỞ-DANG CỦA HỒI THƠ-ẤU
-BẮT ĐẦU XUẤT DƯƠNG
-HỌC Ở PINANG
-TRƯƠNG VĨNH KÝ LẬP GIA-ĐÌNH
-SỰ PHẢN-TỈNH CỦA CÁC NHÀ NHO TRƯỚC VĂN-MINH TÂY-PHƯƠNG TỪ HẬU BÁN THẾ-KỶ THỨ XIX TRỞ ĐI
-TINH THẦN CẤP-TIẾN CỦA GIỚI TRÍ-THỨC DU-HỌC
-TRƯƠNG VĨNH KÝ BƯỚC CHÂN VÀO ĐƯỜNG CHÍNH-TRỊ
-TIẾC-XÚC VỚI TRÍ-THỨC TÂY-PHƯƠNG
-TỜ BÁO ĐẦU-TIÊN TRÊN ĐẤT VIỆT DO TRƯƠNG VĨNH KÝ QUẢN-NHIỆM
-VIỆC CẤM ĐẠO VÀ GIẾT GIÁO-SĨ DƯỚI ĐỜI VUA MINH-MẠNG, THIỆU-TRỊ, TỰ-ĐỨC
-PHONG-TRÀO CẦN VƯƠNG KHẮP TOÀN QUỐC VÀ VUA ĐỒNG-KHÁNH
-MỘT BỨC THƯ QUAN-YẾU CỦA TRƯƠNG VĨNH KÝ GỬI LÊN VUA ĐỒNG-KHÁNH
-THƯ CỦA VUA ĐỒNG-KHÁNH GỬI CHO J. B. P. TRƯƠNG VĨNH KÝ
-VIỆC THỐNG-ĐỐC PAUL BERT SANG VIỆT-NAM VÀ VIỆC TRỌNG-DỤNG TRƯƠNG VĨNH KÝ
-CHÁN-NẢN CHÍNH-TRỊ
-SỰ-NGHIỆP TRƯỚC-THUẬT CỦA TRƯƠNG VĨNH KÝ
-SÁCH CHƯA IN VÀ ĐANG SOẠN
-GHI ƠN TRƯƠNG VĨNH KÝ
-Ý-KIẾN CÁC NHÀ PHÊ-BÌNH VỀ TRƯƠNG VĨNH KÝ
-MỘT VÀI TÁC-PHẨM ĐIỂN-HÌNH CỦA TRƯƠNG VĨNH KÝ

-PHỤ-LỤC

NHỮNG BỨC THƯ TÂM-TÌNH CỦA TRƯƠNG VĨNH KÝ
TRƯƠNG VĨNH KÝ QUAN-NIỆM VỀ VẤN-ĐỀ VĂN-HÓA ĐÔNG-PHƯƠNG GIAO-TIẾP VỚI VĂN-HÓA TÂY-PHƯƠNG​

 

EBOOK

 

KHAI TỪ

Suốt cuộc đời của Trương vĩnh Ký, ta thường nghe tiên-sinh nhắc đến câu cách-ngôn La-tinh sau đây : Sic vos non vobis (Ở với họ mà không theo họ). Trong bức thư thắm-thiết của tiên-sinh gửi cho một người bạn văn-hóa – bác-sĩ Chavanne – đề ngày tháng 10-1887, Trương-công vẫn còn nhắc lại với tất cả ý-niệm chân thành của mình đối với thời cuộc Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link.

Theo dõi cuộc đời của tiên-sinh, nhìn vào những tác-phẩm của tiên-sinh (đủ các loại : khoa-học, ngôn-ngữ, sử-học, thi ca...) chúng ta khó tìm được những khía-cạnh tâm-tình của tiên-sinh. Nhất là từ khi bước chân vào đường lối chính-trị, kẻ khen, người chê, kẻ trọng, người khinh, tiên-sinh cứ mang thứ mặc-cảm tội-lỗi (complexe de culpabilité) đau-đáu trong lòng mãi.

Tiên-sinh giành suốt đoạn đời còn lại để sáng-tác, để miệt-mài nghiên-cứu. 118 tác-phẩm đã được ấn hành và còn bao nhiêu tác-phẩm biên soạn dở-dang ! Và trước khi lìa đời, tiên-sinh vẫn sống với cảnh nghèo-nàn, cơ-cực, bệnh-hoạn mà tâm-tư vẫn khắc-khoải lo âu về công-luận phẩm-bình mai sau :

Cuốn sổ bình sanh công với tội
Tìm nơi thẩm phán để thừa khai...
(Bài thơ Tuyệt Mệnh)

Có điều đáng cho ta chú-ý là : Khác với Cao bá Quát, Tôn thọ Tường, Phan văn Trị, Huỳnh mẫn Đạt... suốt đời chẳng mấy khi tiên-sinh trần tình tâm-sự của mình.

Thật dễ hiểu : tiên-sinh chuyên về việc nghiên-cứu và cảm thấy nhiệm-vụ của mình tả xông hữu đột trước trào-lưu của đất nước nhà... to-tát, bao-la quá chừng !

Cũng may ! chúng tôi sưu-tầm được những bức thư (bằng tiếng La-tinh và tiếng Pháp) gửi cho một vài nhà văn, nhà bác-học ở Pháp (trong Á-châu-hội). Ở đấy có rất nhiều mẫu tâm-tình thể-hiện được nhân-sinh-quan và nhận-thức-quan của tiên-sinh. Chúng ta đi từ những khía-cạnh sâu-thẳm của tiểu vũ-trụ họ Trương mà đặt vấn-đề để phán-đoán hành-động của tiên-sinh.

Chúng tôi mong rằng những bức thư chưa in (mà chúng tôi dùng làm tấm kính soi các vấn-đề) họa may khai sáng được một vài nòng-cốt của tư-tưởng tiên-sinh, khỏi tủi-hổ người dưới suối vàng được chăng ?

Có nên khe-khắt đối với một cá-nhân ở vào một hoàn-cảnh gay-cấn, xúc bức như Trương vĩnh Ký không ?

Có nên đòi-hỏi ở sức người đã cố gắng như thế – sức người hữu hạn – không ?

Văn-sử-liệu mà chúng tôi trình-bày và phê-phán sau này hy-vọng giải-đáp điều đó.

Khởi thảo ở Lan-Hương trang tháng 3-1956.
Viết xong tháng 12-1957
TÁC-GIẢ

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link Dẫn kỹ ở chương «Chán-nản chính-trị » ở đoạn sau.