Thơ Việt Thơ Nguyễn Việt Chiến

Có thể nói Nguyễn Việt Chiến là một trong số không nhiều các nhà thơ háo hức kiếm tìm một diện mạo mới cho thơ Việt đương đại, mặc dù vẫn chưa vượt thoát được thơ truyền thống và cách tân trên cơ sở của truyền thống.
Khách quan mà nói, thơ Nguyễn Việt Chiến là sự pha trộn của cả ba khuynh hướng thơ đương đại: khuynh hướng truyền thống, khuynh hướng cách tân trên cơ sở truyền thống, và khuynh hướng cách tân hoàn toàn ảnh hưởng thơ của các trường phái Hiện đại, Hậu hiện đại, Tân hình thức, Tân cổ điển… từ các nước phương Âu- Mỹ.(trích trong Văn học Quê nhà).
Anh vẫn trăn trở với từng con chữ cho dòng thơ Việt đang dần bị lãng quên.

*****

Các nhà thơ đương đại
và tôi
đang bị thời gian lãng quên
từng người một
từng ngày một
từng câu thơ một
khi làm xiếc trên sợi dây ngôn ngữ
chúng tôi
bắt chước thiên nhiên
gieo một tiếng thở dài
vào cái cây bóng tồi ...
...sự lãng quên vô tình hoặc cố ý
đang dập tắt tất cả
cả sự yên ổn trong tâm hồn và mỗi câu thơ

(Thơ đang bị lãng quên)

*****

Những kẻ đi buôn, những thợ đốt lò
Giờ đã ngủ cả rồi. Đêm sắp hết
Giấc ngủ kẻ nhọc nhằn thì say xưa đến chết
Giấc ngủ kẻ tham lam thì trằn trọc suốt đời
Còn kẻ làm thơ chắc cũng vậy thôi
Họ mất ngủ giong buồm qua bể chữ
Họ muốn vẽ bằng lời bức tranh đáng sợ
Sự yêu thương sự phản bội con người
....
Nhưng anh biết cái thời anh phải sống
Sẽ qua đi tất cả dẫu nhọc nhằn
Thôi hãy để thơ mình gieo vỡ với gian lao

(Đêm II, III)

*****

Cát chiều bay sẫm bến sông
Thương con đò ngược mùa đông chưa về
Lối mòn bạc cỏ may đê
Chiều mòn rỗng tiếng chim gì kêu đau
Sóng đêm tự bến sông nào
Theo trăng về thức dưới màu mây xưa
Tôi hoang vu, cát hoang vu
Trăng là người khác qua đò đêm nay
Cô đơn xuống một đò đầy
Tôi chờ em phía bên này mùa đông
Cát còn bay trắng bến sông
Người còn bay trắng mùa mong ước này.
Tôi cầm hạt cát trên tay
Đêm không còn ấm như ngày có em
Tôi cầm cả chính tôi lên
Câu thơ nhặt được trong miền quạnh hiu
Câu thơ như cát mỗi chiều
Đem theo chút nắng ấm nghèo vào đêm.

(Cát đợi)

*****

Tôi đi qua
bóng một sân ga
chẳng con tàu nào chở tôi về phía thương yêu cũ
chẳng con tem nào đưa tôi về địa chỉ yêu dấu cũ
chẳng câu thơ nào cõng tôi về tuổi thơ cũ
chẳng ánh sáng nào giúp tôi thoát khỏi những ám ảnh cũ
chẳng con đường nào nâng tôi lên qua những dằn vặt cũ
chẳng máy giặt nào giặt hộ tôi những đau khổ cũ
chẳng máy điều hòa nào có thể cứu nổi một sa mạc cũ
đang phổng phao lớn dần những đói khát trong tôi

Bởi thế
tôi chỉ dám cất giấu trong câu thơ chật hẹp của mình: một ít gió còm cõi từ mùa hạ cũ
một ít nắng đăm chiêu từ mùa đông cũ
một ít mây chiều bơ vơ trên mái phố cũ
một chút bụi tư tưởng rơi ra từ cuốn sách cũ
một hơi ấm thì thào trong bài hát cũ
một mùi vị hoang dại ngọt ngào trong da thịt cũ

Để nhớ về em.

(Để nhớ về em)

*****

Nỗi buồn. Chỉ có một dây.
Độc hành. Qua cõi bùn lầy. Cô đơn.
Thân đàn. Như một ống xương.
Chuốt mình. Thành khúc nhạc buồn. Của đêm...

(Đàn bầu)

Nhưng nổi bật nhất, được nhớ đến nhiều nhất trong thơ Nguyễn Việt Chiến là những bài thơ viết về biển đảo quê hương.
Anh cho rằng: “Đối với những người cầm bút hôm nay, vượt lên trên tất cả các vấn đề thời sự nhạy cảm ấy là tình yêu Tổ quốc. Tình yêu đó được nuôi dưỡng trong tâm hồn mỗi con người Việt Nam qua nhiều thăng trầm, và hình như lại đang được khơi dậy trong những tháng năm này"

*****

Tổ quốc nhìn từ biển

Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển
Có một phần máu thịt ở Hoàng Sa
Ngàn năm trước con theo cha xuống biển
Mẹ lên rừng thương nhớ mãi Trường Sa
Đất Tổ quốc khi chập chờn bóng giặc
Các con nằm thao thức phía Trường Sơn
Biển Tổ quốc chưa một ngày yên ả
Biển cần lao như áo mẹ bạc sờn

Nếu Tổ quốc hôm nay nhìn từ biển
Mẹ Âu Cơ hẳn không thể yên lòng
Sóng lớp lớp đè lên thềm lục địa
Trong hồn người có ngọn sóng nào không

Nếu Tổ quốc nhìn từ bao quần đảo
Lạc Long cha nay chưa thấy trở về
Lời cha dặn phải giữ từng thước đất
Máu xương này con cháu vẫn nhớ ghi

Đêm trằn trọc nỗi mưa nguồn chớp bể
Thương Lý Sơn đảo khuất giữa mây mù
Thương Cồn Cỏ gối đầu lên sóng dữ
Thương Hòn Mê bão tố phía âm u

Nếu Tổ quốc nhìn từ bao thương tích
Những đau thương trận mạc đã qua rồi
Bao dáng núi còn mang hình góa phụ
Vọng phu buồn vẫn dỗ trẻ, ru nôi

Nếu Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa
Đã mười lần giặc đến tự biển Đông
Những ngọn sóng hóa Bạch Đằng cảm tử
Lũ Thoát Hoan bạc tóc khiếp trống đồng

Thương đất nước trên ba ngàn hòn đảo
Suốt ngàn năm bóng giặc vẫn chập chờn
Máu đã đổ ở Trường Sa ngày ấy
Bạn tôi nằm dưới sóng mặn vùi thân

Nếu Tổ quốc neo mình đầu sóng cả
Những chàng trai ra đảo đã quên mình
Một sắc chỉ về Hoàng Sa thuở trước
Còn truyền đời con cháu mãi đinh ninh

Nếu Tổ quốc nhìn từ bao mất mát
Máu xương kia dằng dặc suốt ngàn đời
Hồn dân tộc ngàn năm không chịu khuất
Dáng con tàu vẫn hướng mãi ra khơi

*****

Tổ Quốc bên bờ biển cả

Mưa gió quay cuồng
suốt đêm trên biển
Tổ quốc như con tàu
vượt bão giữa trùng khơi
Ai có thể ngủ yên ngày tháng ấy
Trên con tàu
quê hương tôi
Người đội mưa trên đồng ngập nước
Người trắng đêm cứu lúa, dựng nhà
Người vượt lũ dầm mình trên sóng
Người đội trời neo giữ đảo xa

Thương Tổ quốc bên bờ biển cả
Ngớt bão giông lại lũ xoáy mịt mờ
Trẻ đến trường phải lội mưa, đội sách
Hạt thóc lấm bùn thấm ướt những trang thơ

Thương Tổ quốc bên bờ biển cả
Mây Trường Sơn bay đến tận Trường Sa
Mây vẫn ấm trên mái nhà đất nước
Dẫu bão giông thấm giột phía Hoàng Sa

Anh ra biển, mang tình em lên đảo
Ngày chia tay chỉ có sóng theo cùng
Sóng thương nhớ quặn lòng trong giông bão
Em trở về với đất mẹ thủy chung
Đất quặn đỏ ngàn năm trận mạc

Bao lớp người như sóng trùm lên
Trên dải đất ba ngàn cây số biển
Mong tháng ngày đất nước bình yên

Dáng đất nước như con thuyền độc mộc
Đến thả neo trên bờ bãi sông Hồng
Hình đất nước như con tàu thân thuộc
Đang dạt dào với sông nước Cửu Long

Người mở đất đã đi về phía biển
Nắng Hoàng Sa còn đau đáu cát vàng
Người giữ đất đến từ ngàn năm trước
Gió Trường Sa thổi từ thủơ hồng hoang

Sóng trầm hùng mơ khúc Bạch Đằng Giang
Núi Yên Tử hóa thân ngàn cọc gỗ
Sóng nhấn chìm bao giấc mộng xâm lăng
Hịch tướng sĩ còn vang trên sóng bể

Suốt ngàn năm không cúi đầu nô lệ
Chim Lạc bay trên khát vọng trống đồng
Mẹ vẫn ngóng nơi đầu non cuối bể
Tan giặc rồi con mẹ có về không ?

Con theo cha giữ nước phía biển Đông
Biển là mẹ còn chúng con là sóng
Khi đất nước đối mặt với bão giông
Cả biển sóng dựng lũy thành muôn dặm

Nơi đất mẹ tựa lưng vào biển cả
Những người con như sóng cuộn dưới trời
Lồng ngực trẻ căng đầy hơi thở sớm
Như ngọn buồm khát vọng cuốn ra khơi

Anh gắn bó đời anh cùng biển cả
Những tên làng, tên đảo hóa quê hương
Nơi thân thuộc từng dấu chân trên cát
Từng cánh chim xao động mỗi hoàng hôn

Anh lật mây tìm lại một khoảng trời
Mưa ký ức chập chờn trên đảo vắng
Nỗi nhớ em nẩy mầm trên cát mặn
Cát sẽ trổ một mùa cây hy vọng
Đêm tuần đảo, chỉ còn anh với sóng
Sóng hỏi anh, người ấy ở phương nào
Trăng sẽ mọc nối hai đầu xa cách
Thủy triều em đang ngập bến trăng sao

Cái bán đảo vươn mình ra biển thẳm
Mỗi sớm mai thao thức những bến bờ
Mồ hôi biển trên vai cha muối đọng
áo mẹ sờn, cát lấm mỗi ngày mưa

Biển nhân hậu chở che như tình mẹ
Chắt chiu từng hạt muối để phần ta
Mẹ dành dụm từng nắm rơm, ngọn khói
Nuôi lớn con dưới nắng cháy, mưa sa

Mùa biển động trên cồn cào sóng dữ
Thương con tàu lạc bão giữa trùng khơi
Cả làng biển lại trắng đêm ngóng đợi
Sóng bạc đầu hay tóc trắng mẹ tôi

Biển gian lao thử thách biết bao người
Người như muối hòa tan vào sóng mặn
Sóng mở ra cuồn cuộn những chân trời
Để đất nước hóa thân vào vô tận

Đây dấu tích những người đi mở nước
Hồn ngư dân trên đảo nổi, đảo chìm
Đá chủ quyền đặt tên ngàn năm trước
Máu san hô còn đọng một lời nguyền

Đêm thăm thẳm ngủ yên bên biển cả
Những người con đất nước đã quên mình
Nâng giấc họ có lời ru của sóng
Có vầng trăng ký ức mãi tươi nguyên

Bên ánh lửa đầu tiên nơi hoang đảo
Người cầm gươm, xõa tóc, múa trên thuyền
Điệu múa cổ chập chờn trong bão cát
Màu cát vàng như rượu cháy thôi miên
Người lính đi, ngọn lửa tạc vào đêm
Cánh chim biển phập phồng trên cát ấm
Người với chim thân quen như bè bạn
Nơi mịt mù bão tố giữa đảo xa

Em đừng quên phía ấy có Trường Sa
Anh ra biển mang tình em lên đảo
Biển yêu thương vẫn sâu nặng thiết tha
Ngay cả lúc biển cồn lên giông bão.

Nguyễn Việt Chiến