ĐOẠN TRƯỜNG VÔ THANH - Phạm Thiên Thư

...

"Đã từ bao giờ, những dòng thơ sương khói nhập thần lãng đãng trên chén hương trầm, trên tờ lá mỏng, trên nét bút thần bay lượn hư vô, như hờ hững, như thờ ơ, như có như không, như còn như mất, như ẩn như hiện trên vài nét linh tự trang nghiêm không dấu tích. Một chữ trong muôn chữ, một dòng trong muôn vàn trang sách, tàng kinh cũng đã mục rã từng trang. Thơ - một mình đã lặng im trong vô vàn huyên náo của dòng đời thì chú giải và phê bình thơ là một việc làm khôi hài đến độ chua xót. Nhưng cũng chỉ khôi hài như dòng đời, cũng chỉ chua xót đến như dòng đời, thì hãy nên vì những u uẩn đó mà nói về Thơ vậy, như một chút gì để lại cho người sau:

“Cái chỉ còn lại họa còn văn chương”

(Phạm Thiên Thư)

"... Đọc Đoạn trường vô thanh, mộng và thực lồng vào nhau, không gian, thời gian đan kết vô ngại. Những kiếp người xen kẽ, nối tiếp vô thủy vô chung, để thấy rằng Trần Nguyện Mai cũng là một hiện thân của Vương Thúy Kiều:

"Phận hoa dám tưởng đâu ngày,
Song song đôi ngựa, cỏ cây tần ngần".


"Chôn ngày xưa với đàn xưa,
Đoạn trường rơi lệ xin chờ thôi vương"...


Đoạn trường vô thanh là một thi thẩm hay, là một áng thiên thư bay giữa trời mây muôn sắc mà cũng là vô sắc? Câu trả lời xin dành cho những bậc có mối thiện duyên, đã ôm trọn Chân Không thì ắt hẳn chưa từng quên trong chân không ẩn tàng Diệu Hữu, Đoạn trường vô thanh là nét linh hoạt diệu hữu đó vậy...".
(Từ Hoa)

"... Bất ngờ xuất hiện lần đầu tiên vào khoảng 1969 "Đoạn Trường Vô Thanh" của nhà thơ Phạm Thiên Thư với 3254 câu thơ được tác giả viết như là “hậu Đoạn Trường Tân Thanh (Truyện Kiều)” của thi hào Nguyễn Du. Những năm tiếp theo, Nguyễn Du có Văn Chiêu Hồn thì Phạm Thiên Thư có Chiêu Hồn Ca. Phật giáo có Kinh Kim Cương, Kinh Hiền Ngu thì Phạm Thiên Thư cũng có Kinh Ngọc, Kinh Hiền, Kinh Thơ...

Nhà thơ họ Phạm này tuy xuất hiện khá muộn nhưng cũng đã đóng góp vào văn học khá nhiều tác phẩm, đặc biệt là những thi phẩm ở dạng khá độc đáo: thơ đạo! Một trong những tác phẩm ấy của Phạm Thiên Thư đã được giải thưởng Văn Học Toàn Quốc (miền Nam VN) vào năm 1971. Một số thơ của ông được phổ thành ca khúc đã mang lại một số đông công chúng yêu thích thơ ông: “Em lễ chùa này”, "Ngày Xưa Hoàng Thị", "Động Hoa Vàng", “Gọi Em Là Đóa Hoa Sầu”....

... Rằng xưa có gã từ quan
Lên non tìm động hoa vàng, ngủ say...
Ừ, thì mình ngại mưa mau
Cũng đưa anh đến bên cầu, nước xuôi
Sông này chảy một dòng thôi
Mây đầu sông thẫm tóc người cuối sông...

... Ta về rũ áo mây trôi
Gối trăng đánh giấc bên đồi dạ lan...

... Thì thôi! Tóc ấy phù vân
Thì thôi! lệ ấy còn ngần giang sương

... Mai anh chết dưới cội đào
Khóc anh xin nhỏ lệ vào thiên thu...
(Động Hoa Vàng)


Thơ Phạm Thiên Thư cứ vấn vít nửa đời nửa đạo thật khác thường, làm cho độc giả ngẩn ngơ, bất ngờ. Nhân vật chính trong thơ là một ông sư lãng mạn như những chàng trai mới biết yêu:
...Em làm trang tôn kinh
Anh làm nhà sư buồn
Đêm đêm buồn tụng đọc
Lòng chợt nhớ vương vương
Đợi nhau từ mấy thuở
Tìm nhau cõi vô thường
Anh hóa thân làm mực
Cho vừa giấy yêu đương...
(Pháp Thân)
Tình yêu trong thơ Phạm Thiên Thư là những cảm xúc thánh thiện, kín đáo với một chút bẽn lẽn: yêu nhau mà không dám tay trong tay, vì sợ tình sẽ tan biến thành khói sương:


... Anh trao vội vàng
Chùm hoa mới nở
Ép vào cuối vở
Muôn thuở còn vương...




Thiền tâm biểu lộ bằng ngôn ngữ im lặng:

... Đôi mày là Phượng cất cao
đôi môi chín ửng khóe đào rừng mơ
tiếng nàng vỡ bạc thành thơ
tụng dòng Kinh tuệ trên tờ khói mây

... Dù mai lều cỏ chân trời
khói hương lò cũ khóc người trong thơ
em còn ửng má đào tơ
tóc xưa dù có bây giờ sương bay...


Đôi khi tình yêu nồng nàn đến nỗi “con vạc đậu bờ kinh” cũng ghẹo nhà sư ỡm ờ trần tục:

...Hỏi con vạc đậu bờ kinh
Cớ sao lận đận cái hình không hư
Vạc rằng: Thưa bác Thiên Thư
Mặc chi cái áo Thiền Sư ỡm ờ...
(Động Hoa Vàng)

Thế giới thi ca Phạm Thiên Thư giúp chúng ta khám phá thêm những cửa ngõ mới lạ, phong phú về tôn giáo, tình yêu và thiên nhiên.

Sau 30.4.1975 ông còn thực hiện cuốn Kinh Hồng ca ngợi chế độ mới. Sau đó là một giai đoạn nhà thơ lui về ở ẩn. Từ năm 1976 đến 1981, Phạm thi sĩ không “lên non tìm động hoa vàng” như Nguyễn Đức Sơn mà nhà thơ mở quán hớt tóc ở Lăng Cha Cả. Từ 1981 – 1983 ông bán tạp hoá, rượu thuốc, trà đá… ở đường Lý Chính Thắng. Sau 1983 Phạm Thiên Thư nghiên cứu về PHATHATA (Pháp, Thân, Tâm). Tiếp theo đó, ông được bác sĩ – nghệ sĩ Trương Thìn, Viện trưởng Viện Y học dân tộc mời về cộng tác với Viện. Trong suốt thời gian này, Phạm Thiên Thư vẫn lai rai cho đăng báo những bài thơ ngắn. Thỉnh thoảng đôi lần văn thi hữu cũng gặp ông đến dự họp ở Hội Nhà văn TPHCM. Phạm Thiên Thư thực sự hoà nhập trở lại với văn đàn khi trường ca "Đoạn Trường Vô Thanh" của ông được tái bản một cách trang trọng!

(Theo HÀ THI – Nguồn VietNamNet)

"Đoạn Trường Vô Thanh hay Hậu truyện Kiều là một tập truyện thơ lục bát của nhà thơ Phạm Thiên Thư. Tập thơ được nhiều nhà đánh giá cao về lời lẫn ý, được cho là tác phẩm viết tiếp truyện Kiều thành công nhất. Năm 1973, nhờ tác phẩm này mà nhà thơ họ Phạm đã đoạt giải nhất văn chương Việt Nam Cộng Hoà (miền Nam Việt Nam).

Đoạn Trường Vô Thanh ra mắt lần đầu năm 1969, gồm 3290 câu lục bát. Tập thơ mang ý nghĩa nối tiếp tác phẩm Đoạn trường tân thanh của Nguyễn Du, nhưng thay vì "Tân thanh", tác giả dùng chữ "vô thanh", nghĩa của cái tựa là "đứt ruột không tiếng", mà tác giả đã giải thích phần nào ý nghĩa của nó trong bài tựa:

Đoạn trường
Sổ gói tên hoa
Xưa là giọt lệ nay là hạt châu


Vô thanh như tiếng reo ca bát ngát của nhật nguyệt khiến giọt lệ Vương Thúy Kiều trở thành sợi mây hồng cất cánh vèo bay qua tài mệnh nhị tướng kết nên hạt minh châu viên xá lợi của bậc nguyện vào địa ngục là thái độ tịch nhiên sấm sét của người vác thập tự trong cuộc đoạn trường là vòm trời xanh biếc Việt tính khai mở sau thi hào Nguyễn Du chiếc cầu hư ảo khói sương đưa giả tướng ngôn ngữ rã rời trong một vài trống canh mua vui dưới ngọn Hồng Lĩnh trên ba ngàn dòng thơ cô đọng cỏ hoa sau ba mươi năm tơ tưởng Thúy Kiều và thưa: Những hạt lệ đã nổi cánh thiên hương.

Tập truyện thơ chia ra làm 27 phần, mỗi phần có tên riêng, nội dung kể tiếp cuộc đời cô Kiều từ sau khi hội ngộ với Kim Trọng. Về nghệ thuật, ngoài giọng thơ nhẹ nhàng mang phong vị thiền đặc trưng của Phạm Thiên Thư ra, có những nét đáng chú ý:

Từ đầu tới cuối chuyện tác giả không sử dụng điển tích Tàu. Đây là điểm khác dễ thấy nhất với truyện Kiều của Nguyễn Du. Tác phẩm có dùng tích theo kiểu văn chương xưa nhưng là từ các chuyện dân gian và lịch sử Việt Nam: Mai An Tiêm, Từ Thức, Thánh Gióng, Lưu Thần, Nguyễn Triệu, Trần Hưng Đạo...

Tác giả đã thoát khỏi lối mô tả ước lệ tượng trưng ngày xưa (của Nguyễn Du, Nguyễn Đình Chiểu...), mà thiên về diễn tả sao cho thấm thía, sâu sắc những cảm xúc nội tâm của nhân vật.

Về bút pháp thì đa phần vẫn trung thành với lối kể chuyện tự nhiên, giản dị, dùng nhiều từ ngữ dân gian của Nguyễn Du, ví dụ: Được thua một trận cười ròn/Cái chi còn lại - họa còn văn chương, Rõ là cái chết anh hùng/ Khiến lòng ta mãi vô cùng xót xa..."