Tiểu sử Hàn Phi Tử <Phan Ngọc dịch>

Mấy cuốn sách này đã bị Tần Thủy Hoàng đốt hết rùi. Chả còn cuốn nào chính gốc. Sau này nhiều người viết lại theo lối truyền miệng. Sau năm 1945, Chính quyền xóa bỏ hoàn toàn chế độ phong kiến. Ai cũng tôn trọng Lão Tử, lẫn Khổng Tử nhưng sự truyền bá tư tưởng không còn hợp thời, và gần như chẳng có gì đáng học hỏi.
p/s: Theo thiển ý của bản thân toàn đọc mấy cuốn tam sao thất bản rùi và dùng phương pháp nhìn sự vật đa chiều để tìm hiểu sâu thêm thì tại sao dùng cái nguyên lý này vào công việc bản thân để có thể kiếm tiền nhiều hơn. Cho khỏe bản thân với cộng đồng. Nếu có Bác @tauvequehuong vào đây để trả lời cho mấy Bác này tốt quá.

 

Về việc đốt sách thì chắc là không đốt hết được rồi, vì chắc chắn có người vẫn giấu không chịu nộp, nhà Tần không thể kiểm soát hết được, vẫn còn nhiều nơi cất giữ những quyển sách này. Tư tưởng của Khổng Tử thì không cần truyền bá vì người đời nay khinh thường nó quá rồi, ai có hứng thú hoặc chưa biết thì tìm hiểu về nó thôi.

 

Thực ra Nho giáo vẫn có nhiều cái đáng để học đấy! Nếu người đọc nó theo phương thức "thâu thập tinh hoa", chứ không phải từ góc độ tìm hiểu do tò mò, hay là chỉ đọc vẹt, học vẹt mà không hiểu được. Các bạn có thái độ bài trừ với những cổ văn như vậy, coi nó không hợp thời, là coi như các bạn bỏ đi một phần tinh hoa mà mình có thể tiếp nhận được, đó mới chính là những tinh hoa giá trị nhất.

Với mình Lão Tử là số 1, còn Khổng Tử, Trang Tử, Mặc Tử, Hàn Phi Tử, cũng chỉ đọc để biết thêm những triết lý của họ. Đọc và hiểu Lão Tử mới biết cái hay của nó, còn bằng không, thì chỉ thấy được những mặt tiêu cực của nó do người đời nông cạn, thiếu hiểu biết viết ra mà thôi.

À, mà thật ra Nho giáo là Khổng Tử: thuật nhi bất tác nha, những triết lý đó có sẵn trong xã hội người Việt mà người Trung Hoa xem là man di xưa, Khổng Tử làm nhiệm vụ thâu thập lại, chỉnh lý nó theo thiên hướng của du mục Bắc phương, nên nó mới thành dị dạng như vậy, thiên hẳn về vấn đề chính trị. Vấn đề này thì các bạn phải tìm hiểu nhiều mới biết được, từ bản thân những triết lý, đến vấn đề lịch sử, nói chung là nếu không hiểu Nho giáo, không hiểu lịch sử, thì vấn đề này không nên bàn.

 

Mình cũng chả có gì bàn. Vì trong cuốn Hậu Hắc Học Lý Tôn Ngô đã nói và bàn hết rùi. Chứ chưa nói đến cuốn Pháp Trị Hàn Phi Tử này đã chỉ ra rất rõ mấy Đạo giáo. Đạo là con đường, giáo là vũ khí thì Lão, Phật, Nho cũng chỉ là tư tưởng chủ quan của một ai đó. Còn Mấy Bác thì cứ tiếp tục nghiên cứu, nghiền ngẫm để "Ôn Cổ Tri Tân" thì đó việc của mấy Bác. Còn Bản sắc Hóa người Việt thấy cái hay thì học hỏi, cái dở thì loại trừ. Hơi đâu đem mấy cái như Kinh dịch, Đạo Lão, Nho Giáo, Phật giáo, Thiên Chúa giáo gom về người Việt chi cho mệt và ai cũng biết đó tư tưởng không phải của người Việt. Nếu giáo dục bản thân và những con cháu mình thì nên cho tiếp xúc giáo dục trường học đồng thời giáo dục sống theo hiến pháp với pháp luật lẫn các tục lệ làng xóm , để vừa có bằng cấp và việc làm nuôi bản thân thêm nữa không bị vi phạm pháp luật.

 

Mình không bài xích Khổng Tử và cổ văn. Còn bọn người chống đối Khổng Tử thì thường xuyên nhét vào miệng ông những câu như "quân xử thần tử thần bất tử bất trung", bản thân của ông đâu có nói những câu này. Lại còn chê là cổ hủ, lạc hậu, chuyên chế, lỗi thời và chẳng có gì để đáng học. Khổng Tử đã vậy huống chi Lão Tử.

 

từ đầu đến cuối đọc thấy bạn này nói hay lắm tôi vẫn cho rằng từ một trong những nền văn minh phát triển nhất trên thế giới, Tàu khựa tụt hậu cũng là do theo Khổng Tử.
P/S: cái câu người thường không hiểu được đâu nghe giống hệt bọn nghiện chưởng tàu

 

Không phải đến bây giờ mà thực ra đời nào cũng có người phê phán Khổng tử. Có điều học thuyết của ông vẫn sống qua mọi sự chỉ trích phê phán, chứng tỏ học thuyết này cũng phải có gì đó đúng và hay chứ?

 

Lý thuyết chính trị không nhất thiết chỉ là bàn về hình thức chính quyền, hình thức tổ chức. Nó còn là nơi người ta gửi gắm những lý tưởng, viễn ảnh về xây dựng con người, về cảm nhận cuộc sống.

Hiến pháp, luật pháp gì đó là mối quan tâm của những đầu óc trọng công cụ, công dụng. Mục đích tạo ra là đặt ra nền tảng cho sự sinh tồn; trong sự sinh tồn đó có những giá trị tiến bộ thì cũng chỉ là tiến bộ về điều kiện sinh tồn, chẳng hạn như phát triển kinh tế, hạn chế mâu thuẫn... Không phải là không cần thiết, nhưng con người chỉ bận tâm đến làm sao để sống sót, lấy gì mà ăn, không nghĩ sâu xa hơn đến những vấn đề như mình từ đâu mà ra, ý nghĩa của sự tồn tại là gì, làm sao để thăng hoa cuộc sống của mình lên, thì sự sinh tồn ấy có khác gì con vật.

Những thứ tư tưởng thế kỷ 18-19 từ phương Tây mà ra, ngày nay ngay giới triết lý Tây cũng đang trên con đường đào thải từ từ, vì đều quá khích, lấy lập luận về lợi ích làm thước đo tối cao, lấy cái thắng lợi về tranh sống của phương Tây trong lịch sử hiện đại ra làm bằng chứng hiển nhiên cho đấy là gói gọn tất cả chân lý.

Cái sai của phương Đông chỉ có ở 1 chỗ này, như Trần Trọng Kim nói: "Hễ không có sức thì không có cái lý nào là phải cả".

 

Nó là một phần của lịch sử, đã là thuộc về lịch sử thì luôn được lưu lại để tìm hiểu nghiên cứu, để hiểu được về tư tưởng của thời kỳ đó. Ngay cả các nước tư bản vẫn nghiên cứu nó đấy, nhất là những năm 60-70 nhiều sách triết học phương đông được viết lại là của Liên Xô, Pháp.

 

"Tri giả bất ngôn, ngôn giả bất tri".

 

Những lời dạy quý giá của Đức Khổng Tử
Đọc hết mới là kẻ trọng đạo lý, hiểu hết mới mong có nhân cách hơn người

Hình hài của mẹ của cha
Trí khôn đời dạy, đói no tự mình
Sang hèn trong kiếp nhân sinh
Buồn vui sướng khổ thường tình thế thôi
Không hơn hãy cố gắng bằng người
Cho thiên hạ khỏi ai cười ai khinh
Có chí thì ham học
Bất chí thì ham chơi
Trí khôn tạo nên người
Đức nhân tìm ra bạn
Thành đạt nhờ đức dày
Làm nên nhờ có thầy
Đủ đầy nhờ có bạn
Gái ngoan nhờ đức hạnh
Trai mạnh nhờ lực cường
Tươi đẹp lắm người thương
Lực cường nhiều kẻ mạnh
Dễ thích nghi thì sống
Biết năng động thì nên
Đủ tài trí làm nên
Đủ sức bền thì thắng
Biết mình khi hoạn nan
Hiểu bạn lúc gian nguy
Nghèo hèn bởi tự ti
Ngu si vì tự phụ
Tài đức cao hơn phú
Hạnh phúc đủ hơn giàu
Sống trung tín bền lâu
Tình nghĩa sâu hạnh phúc
Đủ tài thì đỡ cực
Đủ sức thì đỡ nghèo
Dốt nát hay làm theo
Hiểu biết nhiều thì lợi
Hỏng việc thì hấp tấp
Va vấp bởi vội vàng
Cảnh giác với lời khen
Bình tâm nghe lời trách
Quá nghiêm thì ít bạn
Dễ dãi bạn khinh nhờn
Không hứa hão là khôn
Không tin xằng ít vạ
Làm ơn đừng mong trả
Được ơn nhớ đừng quên
Nhu nhược bị ép trèn
Quá cương thì bị gãy
Cái quý thì khó thấy
Dễ lấy thường của tồi
Của rẻ là của ôi
Dùng người tội sinh vạ
Đẹp lòng hơn tốt mã
Nền nã hơn kiêu kì
Thận trọng từng bước đi
Xét suy khi hành động
Hiểu biết nhiều dễ sống
Luôn chủ động dễ thành
Thận trọng trước lợi danh
Giữ mình đừng buông thả
Tránh xa phường trí trá
Tai vạ bởi nể nang
Tài giỏi chớ khoe khoang
Giàu sang đừng kênh kiệu
Học bao nhiêu vẫn thiếu
Hiểu bao nhiêu chẳng thừa
Nhân đức chớ bán mua
Được thua không nản trí
Đủ đức tài bớt lụy
Đủ dũng khí chẳng hàng
Có vợ đảm thì sang
Có bạn vàng thì quý
Đói nghèo vì bệnh sĩ
Quẫn trí dễ làm liều
Tỉnh táo với tình yêu
Biết điều khi yếu thế
Lo việc nhà chớ kể
Ân nghĩa chớ đếm đong
Người phúc lộc nhờ nguồn
Sống bất nghĩa tai ương
Sống bất lương tù ngục
Phải cầu xin là nhục
Phải khuất phục là hèn
Hay đố kị nhỏ nhen
Hay ép trèn độc ác
Lắm gian truân càng sáng
Nhiều hoạn nạn càng tinh
Với mình phải nghiêm minh
Với chúng sinh thân ái
Đang thắng phòng khi bại
Gặt hái phòng mất mùa
Thói quen thường khó chừa
Say sưa thường khó tỉnh
Sống ỉ lại ăn sẵn
Dễ bạc phân tán mình
Sống dựa dẫm ngu đần
Sống bất cần phá sản
Hay đua đòi hoạn nạn
Quá nể bạn tai ương
Gia đình trọng yêu thương
Sống nhịn nhường hỉ hả
Thiếu tình thương man trá
Gắn vàng đá cũng tan
Biết dạy dỗ con ngoan
Chịu bảo ban con giỏi
Tinh khôn nhờ học hỏi
Cứng cỏi nhờ luyện rèn
Sống vì nhau dễ bền
Sống vì tiền đổ vỡ
Rèn con từ mới nở
Khuyên vợ lúc mới về
Muốn hiểu cần lắng nghe
Khốn nạn quên mẹ cha
Tốt đẹp hãy bày ra
Xấu xa nên đậy lại
Có ích thì tồn tại
Có hại thì diệt vong
Nhiều tham vọng long đong
Lắm ước mong lận đận
Hay vội vàng hối hận
Quá cẩn thận lỗi thời
Biết được người là sáng
Hiểu được bạn là khôn
Khiêm tốn là tự tôn
Kiêu căng là tự sát
Hứa trước thì khó đạt
Hèn nhát thì khó thành
Thù hận bởi lợi danh
Tranh giành vì chức vị
Giàu sang hay đố kị
Tài trí sinh ghét ghen
Tham giàu thì cuồng điên
Tham quyền thì độc ác
Vì tiền thì dễ bạc
Vì tình nghĩa bền lâu
Người hiểu nói trọn câu
Người dốt tâu phách lối
Có quyền thì hám lợi
Có tội thường xum xoe
Khờ dại hay bị lừa
Nó bừa hay vạ miệng
Đa ngôn thì tai tiếng
Ngậm miệng dễ được tin
Hám lợi hay cầu xin
Hám quyền hay xu nịnh
Thật thà hay oan trái
Thẳng thắn hay bị hại
Thông thái hay bị ngờ
Chiều con quá con hư
Tiền của dư con hỏng
Giàu mạnh thường thao túng
Nghèo vụng dễ theo đuôi
Người tài giỏi khó chơi
Kẻ trây lười khó bảo
Thành tâm thì đắc đạo
Mạnh bạo việc dễ thành
Quân tử thì trọng danh
Tiểu nhân thì trọng lợi
Bất tài hay đòi hỏi
Lộc lõi khó khiêm nhường
Tình nghĩa thường khó quên
Nợ nhân duyên khó trả
Khó thuần phục kẻ sĩ
Khó phòng bị tướng tài
Biết chấp nhận thảnh thơi
Hay hận đời đau khổ
Của quý thì khó giữ
Con cầu tự khó nuôi
Nhà dư của hiếm hoi
Nhà lắm người bạc cạn
Khó gần người quá sạch
Vắng khách tại quá nghèo
Dễ nổi danh kị hiền
Dễ kiếm tiền khó giữ
Kiếp người là duyên nợ
Lành vỡ lẽ thường tình
Bại thành từ lực trí
Thời gian đừng uổng phí
Biết suy nghĩ sâu xa.

Con người ta sinh ra lớn lên già cả rồi bệnh tật mất đi. Cát bụi lại trở về cát bụi. Âu cũng là quy luật thường tình của một kiếp người. Sinh, lão, bệnh, tử vốn là như vậy. Tuổi trung niên đã có những bước thăng trầm trong cuộc sống, có những thành công, có những thất bại trong cuộc sống vật chất, cuộc sống tình cảm đôi lứa. Đi qua rồi ngẫm lại mới thấy rằng kinh nghiệm cuộc sống đường đời sẽ mãi là những bài học mới cho tất cả chúng ta, dù ở địa vị nào, số phận nào đi chăng nữa. Sang hèn trong kiếp con người ta, không hơn thì cố gắng bằng người. Các bậc tiền bối dạy đời bằng một quá trình đúc kết kinh nghiệm cuộc sống chắt lọc từ thực tế mà nên triết lý sống.

Ngẫm lại thời gian trôi đi như thoi đưa, không biết bao giờ mới về với ngày xưa ơi, để rồi cùng ôn lại những kỷ niềm thời niên thiếu có buồn, vui, sướng, khổ, có điều ngây thơ, trong trắng chưa vương vấn bụi đường đời…

"Tri giả bất ngôn , ngôn giả bất tri "

Trong quá khứ, có một người có khả năng tranh biện và anh ta thường thắng trong các cuộc tranh biện. Lúc đó, anh ta nghĩ rằng đó là tài năng của anh ta. Anh ta không suy nghĩ một cách cẩn thận về mối quan hệ giữa tranh biện và vấn đề phân biệt thiện ác. Sau này, anh ta gặp một số người tu luyện, những người nhẫn nhịn không tranh biện, và có một cảnh giới tư tưởng khác biệt. Lúc ấy anh ta mới nhận ra sự khác biệt to lớn giữa hai loại người.
Một ngày nọ, sau khi đọc xong cuốn Đạo Đức Kinh của Lão Tử, trong đó nói: “Thánh nhân chi đạo, vi nhi bất tranh” (“Bậc thánh nhân chỉ làm việc chứ không tranh giành”), anh ta đột nhiên ngộ ra rằng: Nói chuyện khéo léo không phải là tài năng chân chính, mà chịu phỉ báng mà không tranh biện mới là cảnh giới cao thượng nhất của đời sống.

Đạo Đức Kinh.Chương 81 viết: “Tín ngôn bất mỹ, mỹ ngôn bất tín; thiện giả bất biện, biện giả bất thiện; tri giả bất bác, bác giả bất tri”(Lời nói chân thật thì không hoa mỹ, lời nói hoa mỹ thì không chân thật. Người thiện thì không cần phải biện giải, người nào phải biện giải thì là “bất thiện”. Người biết thì không nói, người nói tức là người không biết).
Đức độ thường đặt giá trị vào hành động, không chỉ lời nói suông. Không cần thiết phải tranh luận chân lý hằng ngày. Những cuộc tranh luận suốt ngày chưa chắc đã đưa đến chân lý. Hết thảy chân lý và chính đạo chỉ có thể hiểu được bằng chuyên tâm thực tu và lĩnh ngộ chân chính.
Nếu chúng ta suy nghĩ về điều đó một cách cẩn thận, thì sẽ thấy rằng một người tốt với nhiều khả năng không cần phải đi tranh biện với người khác. Họ sẽ không chỉ dùng lời nói để chứng minh mình là đúng. Thậm chí dẫu họ có bị phỉ báng trước mặt hay bị công kích cá nhân, họ có thể chứng minh họ vô tội và thanh bạch bằng chính hành động của họ. Những người có thể nhẫn nhịn không tranh biện thường thường là những người làm việc một cách lặng lẽ, họ đều mang tâm ‘dữ thế vô tranh’ (không tranh với đời).
Do vậy, rõ ràng là chúng ta nên nói ít hơn và làm nhiều hơn.

p/s: Tôi đồng lòng ý kiến của Bác @khiconmtv là Khổng Tử là Nho Gia
Lão Tử là Đạo Gia
Hàn Phi Tử là Pháp Gia
Muốn trị quốc thì phải ưu tiên Pháp trị. Nho gia chỉ làm nghèo đất nước. Đạo gia thì khiến con người sống không phép tắc.

 

Không dám bàn thêm, vì ai cũng đúng cả. Chỉ xin nói thế này:
Tạm hiểu Đạo là dòng sông, người sống theo đạo là người thuận với dòng sông, mùa nước thì đánh bắt cá, mùa cạn thì trồng lúa trồng rau.
Thế mới là vô vi, vì vô vi là thuận với tự nhiên-ngã vô vi nhi dân tự hóa-chứ không phải vô vi kiểu "bất vi" há mỏ chờ sung rụng.
Sống như thế thì chẳng giàu chẳng nghèo, nhưng "tri túc chi túc, thường túc", biết mình đã đủ thì chẳng thấy thiếu gì cả."Cam kỳ thực, mỹ kỳ phục, an kỳ cư, lạc kỳ tục".

Giả sử một hôm có ai đấy xây đập chặn dòng sông, bỗng dưng vùng thượng thì dư nước tha hồ bắt cá, vùng hạ thì dư đất tha hồ trồng lúa.
Nhưng có thừa tự dưng lại thấy thiếu, bây giờ hoặc là vùng thượng đánh vùng hạ đòi lấy lúa, hoặc vùng hạ đánh vùng thượng đòi lấy cá, cho dù 2 bên ko đánh lẫn nhau đi nữa thì cũng không thể tránh phụ thuộc vào nhau được, tất nhiên sẽ xuất hiện người trung gian. Và người này để chính danh định phận thì sẽ xưng chúa, xưng vua, hay đế gì đấy, phân xã hội thành ra tiểu nhân & quân tử và sử dụng pháp luật để cai trị...

Đấy là sự khác nhau giữa vô vi và hữu vi. Theo hữu vi có lẽ giàu, "văn minh", xã hội mở rộng,...khác xa cái vô vi "tiểu quốc quả dân" lắm. Nhưng là một cá nhân mình chọn vô vi.
2 bên vốn khác nhau nên dùng cái này đã định vị cái kia, hoặc dùng cái kia để phán xét cái này đều sai, nên mình không dám bảo theo bên này thì giàu, bên kia thì nghèo, bên nọ nữa thì...

 

Bạn tag tôi mà không thấy hiện thông báo có người tag nhỉ?

Theo tôi thì Lão, Khổng, Thích,... đều là những người nói lên lối sống của họ, chúng ta học hỏi xem nơi họ có cái ta cần không và có khi mỗi người lại có cái cần khác nhau.

Bạn cứ kiếm tiền đi, biết đâu ngày nào đó bạn nhìn lại và tự hỏi: Có cần phải kiếm nhiều đến mức này không nhỉ?
Và cũng biết đâu bạn lại chuyển sang tu một cái gì đó, luyện một cái chi khác; có khi bạn lên được một cái đỉnh (trạng thái) hoặc xuống một vực nào đó. Phức tạp nhưng cũng thú vị vô cùng.

 

Phái pháp gia thời cổ hay luật thời hiện đại, bất kỳ mô hình quản lý xã hội nào cũng chứa đựng mâu thuẫn giữa con người.

Ở quá khứ, nó (mâu thuẫn) đã bùng nổ, còn hiện tại nó chưa bùng nổ vì nó đang tích tụ, có những đợt tích tụ ngắn, có những đợt tích tụ dài và nhất định sẽ nổ trừ khi con người trong các mô hình đó giải quyết được mâu thuẫn trong chính họ và mâu thuẫn với người khác. Nhìn lịch sử đã qua, thấy rằng có rất rất rất ít người làm được điều đó.

Mâu thuẫn trong chúng ta, mâu thuẫn giữa chúng ta (sống trên trái đất này) đang tích tụ, và rồi sẽ bùng nổ, kéo theo sự sụp đổ của mô hình quản lý xã hội, dù hiến pháp có phát triển thêm vài nghìn năm nữa cũng không thể giải quyết được các mâu thuẫn.

Vậy nên pháp gia, luật,... (những thứ đại loại đó) không phải cách thức, con đường để chúng ta giải quyết vấn đề. Tôi nghĩ vậy.

Còn cách nào, con đường nào để giải quyết thì tôi cũng đang bơi trong bể như các bạn, chưa tìm ra.

 

Đạo trị, pháp trị hay nhân trị đều có cái chung của nó cả, ở các cuốn Đạo Đức Kinh, Hàn Phi, Đại học... ta đều thấy điểm thống nhất tư tưởng của ba phái. Tuy vậy chân lí lại là cái lí có chân.
Thêm nữa, so với tư tưởng tây phương, những lí luận trên còn khá đơn sơ và trừu tượng. Hậu thế lại chẳng phát triển thêm.

 

Đọc để phát triển hiểu biết bản thân thôi. Bây giờ phải thuộc lòng vào não câu " Sống và học tập theo gương Hồ Chí Minh " lấy " Triết học Mác- Lê Nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm kim chỉ nam trong mọi hành động cuộc sống". Mà đọc xong bộ " Kinh nhật tụng " này xong thì kết quả ...

 

Bạn có thể chuyển hướng qua vài cuốn chủ yếu của Marx, nó chặt chẽ và logic hơn mấy cuốn giáo trình.
Còn nếu mỗi cá nhân người Việt luôn muốn phát triển hiểu biết bản thân thì còn gì hay hơn nữa, từ đây, hiểu biết chung sẽ được phát triển lên.

 

Mình mới đọc mấy cuốn này à.

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

 

Thế ra bạn đọc hết luôn rồi à, vậy thì còn gì bằng. Chắc chắn bạn đã thấm đẫm tính cách mạng, phê phán của Marx.