Truyện ngắn - Tản văn Những buổi tối ở thôn trang gần Dikanka & Mirgorod

Những buổi tối ở thôn trang gần Dikanka (Вечера на хуторѣ близъ Диканьки, Вечорниці на хуторі біля Диканьки) và Mirgorod (Миргород, Мірґород) thường được học giới coi là tiêu biểu nhất trong thi pháp Nikolay V. Gogol về loại hình trữ tình dân gian. Hai ấn phẩm này san hành liên tiếp trong giai đoạn 1829-35, gồm 12 đoản thiên, được Gogol soạn hoàn toàn bằng Nga văn, vì thì điểm đó tiếng Ukraina chưa tách khỏi tiếng Nga.

Nikolay V. Gogol (hay Mikola V. Hohol) soạn các đoản thiên này nhờ sự cổ vũ tích cực của bạn văn Aleksandr S. Pushkin. Ông dựa vào các hình mẫu huyền thoại Ukraina thường nghe thuở nhỏ, đồng thời qua trao đổi thư tín với mẹ - bà Maria Ivanivna. Vả chăng, trước Gogol, bản sắc phong hóa Ukraina còn rất mờ nhạt trong các loại hình văn nghệ. Cũng kể từ đôi tác phẩm này, Gogol mới định hình phong cách sáng tạo nhằm tìm chỗ đứng trong giới văn bút Nga.

Aleksandr S. Pushkin : "Tôi vừa đọc Những Buổi Tối [...] Gần Dikanka. Vô cùng kinh ngạc. Phải nói là dí dỏm, chân thực, không khiên cưỡng, không giả tạo, cũng không khô khan. Đôi chỗ còn nên thơ lắm !... Trứ tác anh quả phi thường trong nền văn chương nước ta hiện tại, điều mà tôi chưa kịp hiểu hết..." (Сейчас прочёл Вечера близ Диканьки. Они изумили меня. Вот настоящая весёлость, искренняя, непринуждённая, без жеманства, без чопорности. А местами какая поэзия !... Всё это так необыкновенно в нашей нынешней литературе, что я доселе не образумился…).

DA1. Hội chợ Sorochintsy (Сорочинская ярмарка)
DA2. Đêm vọng Ivan Kupala (Вечер накануне Ивана Купала)
DA3. Đêm tháng Năm hay Người chết đuối (Майская ночь или Утопленница)
DA4. Bức thư thất lạc (Пропавшая грамота)

DB1. Đêm vọng Giáng Sinh (Ночь перед Рождеством)
DB2. Cuộc báo thù khủng khiếp (Страшная месть)
DB3. Ivan Fyodorovich Shponka và người cô (Иван Фёдорович Шпонька и его тётушка)
DB4. Mảnh đất bị trù ếm (Заколдованное место)

MA1. Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link (Старосветские помещики)
MA2. Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link (Тарас Бульба)

MB1. Viy (Вий)
MB2. Ivan Ivanovich cãi lẫy Ivan Nikiforovich (Повесть о том, как поссорился Иван Иванович с Иваном Никифоровичем)

​

 

Mục "Tủ sách VHNN", nhãn "truyện ngắn- tản văn". Ông thánh spam.

 

Nhãn "Truyện ngắn - Tản văn" mà lại đính kèm bài viết về thân thế, sự nghiệp gì đó của tác giả, thì khác gì "treo đầu dê, bán thịt chó". Mấy ngày gần đây, vào diễn đàn chỉ toàn thấy bài của bạn này với nhiều bài viết đăng mục VHNN mà chỉ thấy giới thiệu tác phẩm, rồi đăng chẳng đúng mục gì cả. Mod @Trúc Quỳnh Đặng và @thanhbt xem lại nhé!

 

ĐÊM VỌNG GIÁNG SINH
НОЧЬ ПЕРЕД РОЖДЕСТВОМ​

Thôn Dikanka mùa đông năm 1775, đêm vọng Giáng Sinh, quỷ trốn khỏi địa ngục ngao du thế gian, nó bèn mượn sương mù hái trộm mặt trăng khiến giời đất tối sầm. Quỷ ta bắt thân với mụ góa Solokha, nhưng cũng hận con mụ là thợ rèn Vakula, vì chàng dám họa cảnh nó bị thánh Petros đày xuống địa ngục trong Ngày Phán Xét Cuối Cùng.

Thế là, trong lúc phù thủy Solokha đi quyến rũ các ông tai to mặt nhớn ở thôn hòng kiếm lợi lạc, ác quỷ tính kế hại Vakula. Mà rủi cho nó, Vakula lực lưỡng dễ dàng khống chế quỷ. Nhưng bấy giờ Vakula cầu hôn nàng Oksana xinh nhất thôn, con lão Chub, song Oksana đỏng đảnh cự tuyệt. Nàng phán bừa rằng, hễ Vakula lấy được đôi hài nạm kim cương của nữ hoàng thì nàng mới chấp thuận. Vậy là Vakula bắt con quỷ cõng mình đi Peterburg, hứa rằng xong việc sẽ thả nó ra.

Tới Piter, quỷ hóa con hắc mã chở thợ rèn Vakula tới chỗ thương đoàn Kazakh, nhờ họ tiến cử lên nữ hoàng. Ở hoàng cung, trước mặt công tước Potyomkin và đức ông Fonvizin, đích thân sa hoàng Yekaterina Đệ Nhị ban cho chàng Vakula đôi hài đính đầy kim cương lấp lánh.

Kịp hôm Giáng Sinh, Vakula đem hài về quê dạm hỏi người yêu. Theo đúng phong tục, chàng biếu lão Chub chiếc mũ lông, cái đai lưng và ngọn roi da, xin lão cầm roi nện mình ba lần để nhận làm rể.

​

Lễ vọng đã đến, đêm lạnh lẽo mà trong trẻo. Những vì sao lấp lánh và mặt trăng dần ló giữa trời chiếu xuống thế gian khắp người lương thiện, đặng người người hoan lạc tụng và vinh danh Đức Chúa Con. Nhưng sương giá đã phủ dày từ tinh mơ nay hẵng còn đó, băng kêu răng rắc dưới gót giày, cách nửa dặm trường vẫn nghe ra.

Bỗng có khói cuộn từ đường ống một căn nhà nhỏ hòa vào đám mây ngang trời, rồi theo làn khói phụt ra một phù thủy cưỡi chổi. Nếu quan thẩm án quận Sorochinsky có tình cờ tạt qua lúc ấy, hẳn nhận ra mụ ngay, vì không phù thủy nào trên thế gian qua mặt được ông án thành Sorochinsk cả. Nhưng may quá, ông án Sorochinsk không ra đường ngay lúc ấy, có lẽ đang bận làm ăn với ai bằng thẩm quyền riêng của mình ?

Phù thủy, trong lúc ấy, bay cao đến mức bóng mụ chỉ là đốm đen ti hin chao qua đầu. Và thình lình gần đấy lại xuất hiện đốm đen khác. Một kẻ cận lòi, ngay cả khi đóng bánh xe vào mũi y cũng không nhìn ra được gì. Tuy vậy, chỉ thoạt trông chòm râu dê dưới cằm và đôi sừng trên đầu, ta hoàn toàn kết luận được y là quỷ sứ, kẻ vừa có một đêm chu du khắp thế gian bao la khuyến dụ người thiện lương vi phạm Mười Điều Răn.

Ở Dikanka không ai hay biết quỷ sứ đã hái trộm mặt trăng. Đúng vậy, một thầy kí địa phương rời quán rượu sau lúc đánh bài đã thấy vầng trăng nhảy nhót lung tung giữa trời mà chẳng rõ mô tê gì. Nhưng có cái gì khiến con quỷ quyết định làm ăn phi pháp thế ?

​

 

VIY
ВИЙ​

Nhằm thánh lễ, trường dòng Kiev cho học viên về thăm nhà. Đêm đó, có ba chủng sinh đi lạc ngoài đồng. Họ bèn vào một trang viên xin trú tạm. Gia chủ là một lão bà xấu xí và... xấu cả nết, mới đầu gắt gỏng không chịu cho, nhưng thoáng thấy chủng sinh Khoma Brutus thì gật đầu, bèn để cả ba nằm nghỉ trong chuồng bò.

Khuya, mụ già bỗng xộc vào chuồng lay Khoma dậy rồi cưỡi lưng chàng. Khoma thấy mình vút lên không cõng lão bà chu du khắp thế gian, chàng sợ quá chỉ biết lâm râm cầu nguyện. Đến tảng sáng, pháp lực mụ già tắt dần, Khoma vớ khúc củi đánh mụ ngất xỉu, lúc ấy mụ hiện hình là thiếu nữ xinh đẹp.

Khoma Brutus quyết định không về nhà mà quay lại chủng viện. Ít hôm sau, thầy viện trưởng đòi chàng đi cầu hồn cho con gái hấp hối của một lão địa chủ. Theo lời lão, không hiểu sao chính con lão yêu cầu đích danh Khoma Brutus.

Theo đúng di nguyện thiếu nữ, trong vòng ba đêm, Khoma Brutus bị nhốt ở niệm đường cầu kinh, chỉ tới sáng người nhà mới mở cửa cho ra. Vừa gặp, Khoma nhận ngay ra kẻ bị mình đánh trọng thương hôm nọ, chàng bèn vẽ một vòng tròn quanh giá kinh và ngồi trong tụng cả đêm.

Đêm đầu, linh hồn thiếu nữ trong áo quan thức dậy định phá vòng, mà bất thành. Đêm sau, ả triệu quỷ sứ lại gầm thét khiến Khoma hoảng loạn, nhưng cũng không xong. Đến đêm cuối, yêu tinh quái vật vây kín niệm đường, rồi chóng rẽ lối cho một hình thù lớn hơn. Quái vật này bước đi nặng nề, nhưng mí mắt dài quá nên phải có quỷ sứ nâng giùm. Khoma thoáng nghe linh hồn thiếu nữ nhẩm "Viy !".

Lúc Viy mở được mắt, Khoma không cưỡng lại nỗi sợ nữa nên ngước lên, lập tức quỷ đầu sỏ sai lâu la cắn xé chàng. Sớm hôm sau, khi canh gà vừa hết, người nhà lão địa chủ phát hiện chủng sinh Khoma Brutus nằm chết bên giá kinh. Tự bấy, bọn chủng sinh kháo nhau : "Ở Kiev, đàn bà chạy chợ tuyền những phù thủy cả".

​

Theo khảo cứu, Viy (Вий) trong Nga văn biểu thị số 6 (VI). Đồng thời, Viy là đọc tắt Veles (Велес) - thần hộ mạng gia súc trong bản địa giáo Slav. Mà như thế, hình tượng Viy trong truyện thể hiện xu hướng tình dục nữ phái.

​