Kinh điển Lãng mạn Những ngôi sao Eghe - Gárdonyi Géza <VH-Project>

Con cúi: lấy rơm khô bện thành một sợi dây đường kính cỡ 7-8 cm. Nó dùng để giữ lửa, hoặc truyền lửa. Nó khác ngọn đuốc ở chỗ, ngọn đuốc thì cháy thành ngọn lửa, con cúi thì cháy âm ỉ.



Trong Văn tế nghĩa sỹ Cần Giuộc, Nguyễn Đình Chiểu viết:

Hỏa mai đánh bằng rơm con cúi, cũng đốt xong nhà dạy đạo kia;
Gươm đeo dùng một ngọn dao phay, cũng chém đặng đầu quan hai nọ

 

Cần Giuộc - Long An là miền Bắc hay miền Tây Nam bộ (còn một miền Tây nữa là miền Tây Bắc bộ: vùng núi thuộc Sơn La, Lai Châu, Điện Biên) vậy người đẹp Tây Đô?

 

Thực ra, từ "con cúi" là từ tương đối cổ, chứ không phải là từ địa phương. Giờ hộp quẹt gas (bật lửa ga) quá sẵn và rẻ cho nên bất cứ ai dù nghèo đến đâu khi cần giữ lửa, cũng không xài (dùng) con cúi nữa.

Lâu dần, người ta đã không biết con cúi là cái gì, thậm chí còn tưởng nó là con gì.

 

Cúi theo phương ngữ Nam còn giữ lại từ tiếng Việt cổ có nghĩa là con heo á anh
Nghĩa là cuộn dây giữ lửa thì nhờ anh em mới biết.

 

Đông Nam Bộ

 

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

 

Giới thiệu về 13 tỉnh Miền Tây Nam Bộ
1/ Long An:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

Long An là một tỉnh thuộc vùng miền Tây Nam Bộ (ĐBSCL). Nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía nam và còn là cửa ngõ nối liền vùng Đông Nam Bộ với khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Nơi đây có chung đường ranh giới với Thành phố Hồ Chí Minh bằng hệ thống giao thông đường bộ như tuyến quốc lộ 1A, quốc lộ 50…

Long An còn được xem là thị trường tiêu thụ hàng hóa sản phẩm nông sản lớn nhất của Đồng bằng Sông Cửu Long.

Tổng diện tích: 4491,9km².
Dân số tính theo năm 2013: 1.469.900 người.

Phân chia đơn vị hành chính gồm có: 1 thành phố, 1 thị xã và 13 huyện.

2/ Tiền Giang:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

Tiền Giang là một tỉnh vừa thuộc vùng miền Tây Nam Bộ (ĐBSCL), vừa nằm trong vùng kinh tế trọng điểm ở phía Nam (KTTĐPN), cách thành phố Hồ Chí Minh 70km về hướng Nam và cách thành phố Cần Thơ 90km về hướng Bắc.

Về ranh giới hành chính, phía Đông giáp biển Đông, phía Bắc, Đông Bắc giáp tỉnh Long An và TP Hồ Chí Minh, phía Tây giáp tỉnh Đồng Tháp, phía Nam giáp tỉnh Bến Tre và Vĩnh Long.

Tổng diện tích: 2508,6 km².
Dân số tính theo năm 2014: 1.716.086 người.

Tỉnh Tiền Giang bao gồm 11 đơn vị hành chính: 1 thành phố, 2 thị xã và 8 huyện. Trong đó có 173 đơn vị hành chính cấp xã gồm có 8 thị trấn, 28 phường và 139 xã.

3/ Vĩnh Long:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem linkTỉnh Vĩnh Long có vị trí địa lý nằm giữa hai nhánh sông chính của sông Cửu Long là con sông Tiền và sông Hậu. Nhìn bao quát thì tỉnh Vĩnh Long như một hình thoi nằm ở vị trí trung tâm của đồng bằng châu thổ hạ lưu con sông Cửu Long.

Về vị trí thì phía đông giáp tỉnh Bến Tre, đông nam tiếp giáp Trà Vinh, phía Tây giáp tỉnh Cần Thơ, phía tây bắc giáp với tỉnh Đồng Tháp và phía bắc giáp tỉnh Tiền Giang.

Tổng diện tích: 1.520,2 km²
Dân số tính theo năm 2013: 1.040.500 người

Vĩnh Long có 8 đơn vị hành chính cấp huyện bao gồm: 1 thành phố, 1 thị xã và 6 huyện. Trong đó có tới 5 thị trấn, 10 phường và 94 xã.


4/ Bến Tre:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Bến Tre là một tỉnh nằm cuối nguồn hạ lưu của con sông Cửu Long, tiếp giáp với biển Đông có chiều dài đường biển lên tới khoảng 65 km. Trung tâm của tỉnh Bến Tre cách Thành phố Hồ Chí Minh 87 km.

Phía Bắc giáp với tỉnh Tiền Giang, phái tây giáp tỉnh Vĩnh Long, phía nam giáp tỉnh Trà Vinh và phái đông giáp biển Đông.

Tổng diện tích: 2359,5 km²
Dân số tính theo năm 2013: 1.262.000 người

Tỉnh Bến Tre hiện tại đang có 9 đơn vị hành chính cấp huyện “1 thành phố và 8 Huyện”, trong đó có tới 164 đơn vị hành chính cấp xã bao gồm có 10 thị trấn, 10 phường và 147 xã.


5/ Đồng Tháp:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Đồng Tháp là một trong 13 tỉnh của miền Tây Nam Bộ (ĐBSCL) nổi tiếng với đồng sen tháp mười và vườn quốc gia tràm chim, nằm ở đầu nguồn thượng lưu sông Tiền.

Vị trí địa lý của tỉnh Đồng Tháp thì Phía Bắc giáp với tỉnh Long An, phía tây bắc giáp tỉnh Preyveng thuộc nước Campuchia, phía nam giáp An Giang và Cần Thơ.

Đồng tháp có đường biên giới tiếp giáp Campuchia với chiều dài hơn 50 km và có 4 cửa khẩu, trong đó có 2 cửa khẩu quốc tế tên gọi là Thường Phước và Dinh Bà.

Tổng diện tích: 3.378,8 km²
Dân số tính theo năm 2013: 1.680.300 người

Tỉnh Đồng Tháp có tới 12 đơn vị hành chính cấp huyện,bao gồm 2 thành phố, 1 thị xã và 9 huyện, trong đó có 9 thị trấn, 17 phường và 119 xã.


6/ Trà Vinh:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Trà Vinh là một tỉnh thuộc miền Tây Nam Bộ (ĐBSCL), cách thành phố Cần Thơ 95 km và cách thành phố Hồ Chí Minh 170 km theo hướng quốc lộ 1A, nếu theo hướng Cầu Cổ Chiên (quốc lộ 60) từ Tiền Giang đến Trà Vinh, rút ngắn cự ly từ TP.HCM đến Trà Vinh chỉ còn 100 km.

Trà Vinh được bao bọc bởi con sông Tiền, sông Hậu với 02 cửa là Cung Hầu và Định An nên giao thông đường thủy có điều kiện để phát triển.

Là tỉnh duyên hải của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, phía Nam giáp Sóc Trăng, phía Bắc giáp tỉnh Bến Tre, phía Tây giáp Vĩnh Long và phía Đông giáp Biển Đông có chiều dài bờ biển là 65 km.

Tổng diện tích: 2.341,2 km²
Dân số tính theo năm 2010: 1.012.600 người.

Tỉnh Trà Vinh có tổng số phường, xã và thị trấn là: 106 trong đó bao gồm phường:11 phường, 85 xã, 10 thị trấn.

7/ An Giang:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
An Giang là vùng nổi tiếng với núi sam Châu Đốc cũng thuộc khu vực miền Tây Nam Bộ (ĐBSCL), phía đông và phía bắc giáp với tỉnh Đồng Tháp, phía tây Bắc giáp nước Campuchia, phía nam và Tây Nam giáp với tỉnh Kiên Giang và phía đông nam giáp thành phố Cần Thơ.

Tổng diện tích: 3.424 km²
Dân số tính theo năm 2011: 2.151.00 0 người

An Giang phân chia hành chính gồm có: 2 thành phố, 1 thị xã và 8 huyện.

8/ Cần Thơ:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Thành phố Cần Thơ là thành phố trung tâm của miền Tây Nam Bộ, vùng vị trí trung tâm đồng bằng châu thổ Sông Cửu Long và nằm ở vùng hạ lưu của Sông Mê Kông nổi tiếng với Bến Ninh kiều và cầu Mỹ thuận.

Thành phố Cần Thơ cách thành phố Hồ Chí Minh khoảng 169 km, cách thành phố Rạch Giá gần 120 km, cách thành phố Cà Mau hơn 150 km và cách biển khoảng hơn 80 km theo đường nam sông Hậu “quốc lộ 91C”
Phía bắc Cần Thơ giáp tỉnh An Giang, phía tây giáp tỉnh Kiên Giang, phía nam giáp tỉnh Hậu Giang, phía đông giáp tỉnh Đồng Tháp và tỉnh Vĩnh Long.

Tổng diện tích: 1.409,0 km²
Dân số tính theo năm 2013: 1.224.100 người

Thành phố Cần Thơ được chia làm 9 đơn vị hành chính bao gồm 5 quận và 4 huyện. Có tổng số thị trấn, phường xã là 85, trong đó có 5 thị trấn, 44 phường và có 36 xã.

9/ Hậu Giang:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Hậu Giang là tỉnh thuộc khu vực nội địa Đồng bằng Sông Cửu Long. Phía Tây Hậu Giang giáp tỉnh Kiên Giang, phía đông giáp với tỉnh Sóc Trăng, phía Bắc giáp thành phố Cần Thơ và tỉnh Vĩnh Long, phía nam thì giáp tỉnh Bạc Liêu.

Tổng diện tích: 1.602,4 km²
Dân số tính theo năm 2013: 773.800 người

Tỉnh Hậu Giang có 8 đơn vị hành chính bao gồm: 1 thành phố, 2 thị xã và 5 huyện. Với 76 đơn vị hành chính cấp xã và trong đó có 12 phường, 10 thị trấn và 54 xã.

10/ Bạc Liêu:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Tỉnh Bạc Liêu là tỉnh nằm trên bán đảo Cà Mau. Phía bắc giáp với tỉnh Hậu Giang, phía đông và đông bắc giáp với tỉnh Sóc Trăng, phía tây nam giáp với tỉnh Cà Mau, phía tây bắc giáp với tỉnh Kiên Giang, phía đông nam giáp với Biển Đông với đường bờ biển dài lên tới 56 km.

Tổng diện tích: 2.526 km²
Dân số tính theo năm 2013: 876.800 người

Bạc Liêu gồm có 7 đơn vị hành chính cấp huyện bao gồm: 1 thành phố, 1 thị xã và 5 huyện. Trong đó Bạc Liêu có 63 đơn vị hành chính cấp xã bao gồm: 10 phường, 5 thị trấn và 49 xã.

11/ Sóc Trăng:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Tỉnh Sóc Trăng nằm ở cửa Nam của sông Hậu cách thành phố Hồ Chí Minh khoảng 231 km, cách thành phố Cần Thơ khoảng 62 km, nằm trên tuyến Quốc lộ 1A nối liền các tỉnh Hậu Giang, Thành phố Cần Thơ,tỉnh Bạc Liêu và Cà Mau.

Địa giới hành chính của Sóc Trăng về hướng phía bắc và tây bắc giáp với tỉnh Hậu Giang, phía tây nam giáp tỉnh Bạc Liêu, phía đông bắc giáp với tỉnh Trà Vinh, Phía Đông và đông nam giáp Biển Đông.

Tổng diện tích: 3.223,30 km2
Dân số tính theo năm 2013: 1.303.700 người

Tỉnh Sóc Trăng có 11 đơn vị hành chính cấp huyện gồm: 1 Thành phố, 2 thị xã, 08 huyện. Trong đó tỉnh Sóc Trăng có: 17 phường, 12 thị trấn và 80 xã.

12/ Kiên Giang:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Kiên Giang là một tỉnh nằm ở phía Tây Nam của Tổ quốc thuộc trong vùng đồng bằng sông Cửu Long, có chung đường biên giới với Vương quốc Campuchia dài 56 km và đường bờ biển dài trên 200 km, phía Đông và Đông Nam giáp với thành phố Cần Thơ và tỉnh An Giang, phía Nam giáp tỉnhCà Mau và Bạc Liêu; phía Tây giáp với vịnh Thái Lan.

Tổng diện tích: 6.348,5 km²
Dân số tính theo năm 2013: 1.738.800 người

Tỉnh Kiên Giang có đơn vị hành chính bao gồm: 2 thị xã, 11 huyện, 111 phường, xã, thị trấn và có hai huyện đảo là Phú Quốc và Kiên Hải.

13/ Cà Mau:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

Tỉnh Cà Mau là mảnh đất tận cùng của Việt Nam có 3 mặt tiếp giáp với biển, phía Đông giáp với biển Đông, phía Tây và phía Nam giáp với vịnh Thái Lan, phía Bắc giáp với 2 tỉnh Bạc Liêu và tỉnh Kiên Giang.

Tổng diện tích: 5.294,9 km²
Dân số tính theo năm 2013: 1.219.900 người

Tỉnh Cà Mau có 9 đơn vị hành chính cấp huyện bao gồm 1 thành phố và 8 huyện. Trong đó tỉnh Cà Mau có 9 thị trấn, 10 phường và 82 xã.

Có được hệ thống kênh rạch chằng chịt bao gồm các con sông lớn như sông Cửu Long, sông Tiền, sông Hậu, sông Hàm Luông, Vàm Cỏ Đông, Vàm cỏ Tây… nên nơi đây phù sa rất là màu mỡ tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp ĐBSCL

 

@tran ngoc anh

Anh Tư từng làm việc ở Long An trong hơn một năm rưỡi, chứ không chỉ "du lịch qua Google" đâu . Đương nhiên trong thời gian đó có đi gần hết miền Tây Nam bộ.

Miền Đông như: Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Bà Rịa, Vũng Tàu khỏi cần tính, vì nó gần Sài Gòn hơn và thuận đường hơn với người đàng ngoài.

 

Lười coi bản đồ đây mà, trước giờ em không nghĩ LA thuộc miền Tây luôn á, xem ra kiến thức trả hết về cho thầy cô rồi lát em sẽ gởi anh cái này hay lắm.

 

Long An giáp ranh với Sài Gòn cho nên chất "miền Tây" chắc chỉ đạt 49% so với Cần Thơ, cho nên nói nó không thuộc miền Tây cũng không sai nhiều lắm.

 

Không phải 49 đâu mà không có miếng nào luôn ấy, mấy bạn LA em từng tiếp xúc, xuống CT học cũng khá nhiều, nói bằng chất giọng không phải miền Tây, phát âm đánh lưỡi khá rõ ràng, không như cái cách người miền Tây nói chuyện. Nhưng mà đó số ít em gặp, không tính là chính xác được.

 

Xin xem post 73

 

Những người lớn tuổi một chút không phải tưởng là con gì, mà họ biết rất rõ “con cúi” chính là “con heo” như lời của “cụ” @tran ngoc anh

(Đại Nam Quấc Âm Tự Vị (1895) quyển 1 trang 215.)

Ngược lại những người lớn tuổi như tôi lại tưởng “con mẹc” là con gì mới được phát hiện. Rất lâu sau mới biết nó là “xe Mercedes”.


Từ cuốn tự vị trên mình còn biết là con cúi giữ lửa cũng có thể được bện từ bông (bông cán bản, xe tròn…) như trong câu :

Nào ai biết được bông hay cúi

Nọ kẻ phân vân cuối với đầu

Của Hồ Xuân Hương (hay là được gán cho là của Hồ Xuân Hương).


Và trong bài thơ “Chỗ lội làng Ngang” của Nguyễn Khuyến:

Đầu đường Ngang có một chỗ lội,
Có miếu ông cuội cao vòi vọi.
Đàn bà đến đó vén quần lên,
Chỗ thời đến háng, chỗ đến gối.
Ông cuội ngồi trông mỉm miệng cười:
“Cái gì trông trắng như con cúi?”
Vội vàng khép nép đứng, liền thưa:
“Trót dại hở hang xin xá tội!”
Ông rằng: “Mày cũng chẳng tội gì,
Chỉ tội làm ông cứng con buội!
Muốn tốt mày về bảo làng mày,
Ra đây ông cho giống ông cuội”
Cho nên làng ấy sinh ra người,
Sinh ra rặt những thằng nói dối.

Vì có lẽ được bện từ bông nên trông trắng.

Tản mạn một chút ngoài vụ “con cúi”.

Không biết khi “Đàn bà đến đó vén quần lên, Chỗ thời đến háng, chỗ đến gối”

ông cuội trông thấy cái gì mà nói “trông trắng như con cúi” đến nỗi làm “ông cứng con buội”. Chắn hẳn là ông trông thấy cái “sự đời” nên mới bức xúc như thế.

Nhưng cái “sự đời” thì chưa bao giờ trắng được, bởi vậy ca dao mới có câu:

Sáng giăng (trăng) em tưởng tối giời (trời)
Em ngồi em để cái sự đời em ra.
Sự đời như cái lá đa,
Đen như mõm chó, chém cha sự đời!

Hay là…


PS:

Xuất xứ bài thơ “Chỗ lội làng Ngang”

Xuất xứ bài thơ “Chỗ lội làng Ngang”

Vũ phu đôi

Hoành lộ phế cửu bất thành lộ
Vũ phu nguy nguy nghiễm như cố.
Lân ấp phụ nữ thường vãng lai
Thiển xứ cập phì, thâm cập cổ.
Vũ phu toạ kiến hoản nhiên tiếu:
“Nhĩ hữu hà vật như hử tố?”
Thương hoàng yểm tế tiềm trí từ:
“Ngẫu nhĩ quai sơ, hạnh vật nộ!”
Ông ngôn: “Ngã hà nộ nhĩ vi?
Nộ nhĩ hà cang ngã dương cụ!
Nhĩ phụ nghi cáo nhĩ hương lân
Tảo lai ông tích nhĩ dận tộ”
Cố kim thử hương sinh xuất nhân,
Khẩu thoại nhất ngôn thiêm loại vũ.


Bài này Thơ văn Nguyễn Khuyến (NXB Văn học, 1971) có đề là Vũng lội đường ngang. Bản chữ Hán phát hiện sau thấy ghi đầu đề là Vũ phu đôi. “Vũ phu” có hai nghĩa là dũng sĩ, và cũng là một thứ đá như ngọc, màu hồng hồng, vân trắng (thuộc loài đá cuội). Tác giả đã dựa vào câu thành ngữ “Nói dối như Cuội” và lấy nghĩa thứ hai của chữ “vũ phu” mà đặt là “Vũ phu đôi” có thể dịch là “đống cuội”. Ngày trước trên đường đi thường có người chết đường, hoặc do một lý do mê tín nào đó, người qua đường thường bỏ đất vào thành đống rồi thắp hương lên trên hoặc còn lập miếu thơ nhỏ, gọi chung là mả Cuội, đống ông Cuội, miếu ông Cuội... Do đó, ở đây lấy đầu đề như trên cho sát hơn.

Trong bản chữ Hán còn có chú thích: “Phó tổng làng bên (tức làng Phú Đa) nói nhiều điều không thực nên có thơ này”. Như thế, rõ ràng tác giả chỉ nhân có đống ông Cuội gần chỗ lội mà hư cấu nên chuyện để mà chế giễu.


(Chép từ Thivien.net)

 

@Nga Hoang
Tuy chưa biết gì về bạn, cũng đoán ra bạn là người Nam. Cái cách nói một cái xe là "con xe" là cách nói thông dụng và khá mới (xuất hiện không quá 20 năm trước) của dân Bắc.

Tiếng Việt có nhiều từ đồng âm, khác nghĩa cho nên với một ngữ cảnh cụ thể như bài Chỗ lội đường ngang của Nguyễn Khuyến có thể nó là con gì thật. Lại cần tìm hiểu về từ của vùng chiêm trũng Hà Nam.

 

Tạm thời, ông Google nói con cúi là con dúi.

 

Hợp lý mà
Như ngữ cảnh chị Trúc Quỳnh nhắc đến thì không phải nghĩa là heo. Em và bạn @Nga Hoang lại cung cấp thêm một nghĩa nữa cho mọi người tham khảo. Câu chuyện về chữ cúi có nghĩa là heo này còn rất hay luôn nha. Trên Google có một bài viết khá chi tiết, có nhắc tới tiếng Mường của mình, tiếng Quảng của Tàu nữa.

 

Trước đoạn này và sau đoạn Evo tỉnh dậy có một khúc khoảng 4,5 trang mà dịch giả Lê Xuân Giang không dịch. Nội dung có những ý sau:
- Evo tỉnh dậy và gặp Bornemissza
- Võ đồng Kristina bị tử thương bởi đạn đại bác Thổ.
- Quân Thổ bất ngờ rút lui, Dobo tổ chức đánh tập hậu.
- 2 bà mẹ trả con cho nhau...

 

Qua tháng 7/2021 rồi ạ