Thơ Việt Thơ Nôm Lê Thánh Tông Và Hội Tao Đàn

Thi Ca Việt Nam Chọn Lọc
Thơ Nôm Lê Thánh Tông Và Hội Tao Đàn
NXB Đồng Nai 2000
Kiều Văn
208 Trang​

Chắc chắn thơ ca bằng tiếng Việt (bất thành văn) đã xuất hiện trên đất nước ta từ rất sớm, có thể trước thời đại Hùng Vương cả một vài nghìn năm. Kết quả khảo cổ cho biết chữ Việt cổ (có hình tựa như con nòng nọc) ghi cách đọc tiếng Việt đã xuất hiện từ trước thời Bắc thuộc rồi sau đó bị chữ Hán lấn át và tiêu diệt. Người Việt chỉ còn một cách duy nhất là dùng hình thức truyền miệng để lưu giữ nền thơ ca dân tộc (ca dao, tục ngữ, dân ca…) cũng như các tri thức khác.

Sau khi thoát khỏi ách Bắc thuộc (từ năm 938), do yêu cầu bức xúc của lịch sử dân tộc thời đại tự chủ, trong khoảng một vài trăm năm, bên cạnh việc tiếp tục sử dụng chữ Hán, các trí thức An Nam đã cố công tìm cách sáng chế ra chữ Nôm (dựa vào chữ Hán và cải biến thêm để đọc âm Việt). Tương truyền Hàn Thuyên (thế kỉ XIII, đời Trần) là người đầu tiên chế định luật thơ nôm, đồng thời làm bài Văn tế cá sấu bằng chữ nôm.

Tiếp sau đó, những người khác như Nguyễn Sĩ Cố, Chu Văn An, Trần Quí Khoáng, Nguyễn Biểu … đều có những sáng tác thơ nôm. Sự xuất hiện chữ nôm và thơ nôm là một hiện tượng mang tính cách mạng của nền văn hoá dân tộc.

Đến thế kỉ XV, chữ nôm đã tương đối hoàn thiện và thơ nôm đạt tới đỉnh cao mới với sự xuất hiện của thiên tài thơ nôm Nguyễn Trãi. Sự kì diệu của thơ nôm đã gây hứng thú lớn lao cho tất cả các thi nhân sau Nguyễn Trãi. Ở nửa sau thế kỉ XV, trong bối cảnh cực kì thuận lợi của một thời kì thực sự thái bình thịnh trị, thơ nôm được cả triều đình nhà Hậu Lê, đứng đầu là vị minh quân Lê Thánh Tông, đặc biệt chú trọng. Thơ nôm lần đầu tiên được nâng lên tầm vóc, địa vị quốc thi. Năm 1495 Hội Tao Đàn ra đời do đích thân Lê Thánh Tông làm nguyên súy, gồm 28 “ngôi sao thơ” (nhị thập bát tú) như: Thân Nhân Trung, Đỗ Nhuận, Ngô Luân, Ngô Hoán, Nguyễn Xung Xác…

Tác phẩm trứ danh của Hội Tao Đàn là tuyển tập thơ khá qui mô và đồ sộ Hồng Đức quốc âm thi tập.

Thơ nôm của Lê Thánh Tông và Hội Tao Đàn trong nửa cuối thế kỉ XV là một thành tựu lớn đóng góp vào nền văn hiến Đại Việt, thực sự làm khởi sắc nền văn học dân tộc.

Dưới sự lãnh đạo của một ông vua – hiền triết có tư tuởng và hoài bão chấn hưng đất nước, tất cả các thi nhân đương thời đều thấm nhuần tinh thần tự cường tự tôn dân tộc, ra sức biểu dương sự vinh quang, cái đẹp và sức mạnh của tổ quốc, của truyền thống văn hoá ưu tú xứ sở mình. Vua tôi triều Hồng Đức muốn tuyên bố trước thế giới rằng: trên đất nước Đại Việt ngàn năm này đã và sẽ tồn tại vĩnh viễn một cuộc sống đích thực, diễn ra thiên hình vạn trạng và bất tuyệt, gắn chặt với thiên nhiên tuyệt diệu phương Nam, với truyền thống lịch sử oai hùng và những phong tục cổ truyền tốt đẹp. Đất nước ấy tuyệt nhiên không hề kém cạnh gì so với “Bắc quốc” mà sách vở và thi ca Trung Hoa đã mô tả, ngợi ca suốt bao nhiêu thời đại!

Lần đầu tiên ở nước ta, thơ nôm được nâng lên địa vị thơ cung đình, mang tầm vóc quốc gia, sánh ngang với thơ chữ Hán. Thơ nôm ấy không còn bị coi là “nôm na”, vì chúng được sáng tác bởi những thi nhân kiệt xuất của thời đại: nhị thập bát tú (28 ngôi sao thơ) trong Hội Tao Đàn do đích thân nhà vua sáng lập và đứng làm chủ súy!

Thơ nôm thời Hồng Đức là biểu trưng rực rỡ của một thời đại tự chủ huy hoàng, kế tục thời đại oanh liệt do Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn tạo dựng nên và Nguyễn Trãi là người cầm ngọn cờ văn hoá.

Dòng thơ nôm ấy sẽ được thừa kế và phát triển liên tục trong những thời đại sau ở các thế kỉ XVI, XVII, XVIII, XIX, XX… đưa nền thi ca Việt Nam – sau khi đã thoát khỏi tình trạng phải đi mượn một thứ tiếng nước ngoài là tiếng Hán – vươn lên tầm vóc chung của nền thơ nhân loại.

Download:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link