Thảo luận Thuyết thần giáo tự nhiên và thuyết bất khả tri.

Mình có dự định tập hợp nhóm gồm những thành viên có quan điểm tương đồng một trong hai học thuyết là Thuyết thần giáo tự nhiên hoặc Thuyết bất khả tri. Mục đích ban đầu để chúng ta có thêm những người bạn mới, thấy rằng chúng ta không chỉ có một mình - tất nhiên dù có một mình cũng không phải vấn đề lớn lắm; mục đích thứ hai sẽ là kế tiếp của mục đích thứ nhất, chúng ta sẽ trao đổi sau. Trên tất cả, mình tin các thành viên sẽ có một nơi để cùng nhau thảo luận, chia sẻ, học hỏi lẫn nhau, hoàn thiện chính mình dựa trên những nguyên tắc tất cả cam kết luôn thực hiện. Mình luôn tự nhủ: "Ta thế nào, bạn ta thế ấy"; nên "Ta thế nào, nhóm chúng ta thế ấy". Và nếu ai đó không hiểu mình đang nói gì tức là chủ đề này không được viết ra dành cho bạn, sẽ không có lời lý giải nào được đưa ra. Mong chờ những tảng đá đầu tiên, chúng ta sẽ xây được một nền móng kiên cố.

 

Mình chưa hiểu ý bạn ở chỗ này:

1. Bạn muốn tìm người có quan điểm theo một trong hai thuyết trên hay là người có quan điểm theo cả hai thuyết? Theo mình hiểu thì 2 thuyết này có khuynh hướng đối lập nhau. Thuyết thần giáo tự nhiên (deism) gần giống như quan điểm quyết định luận (determinism) trong khi Thuyết bất khả tri (agnosticism) lại gần với quan điểm vô định luận (indeterminism). Vì vậy, nếu một người mà có cả hai quan điểm trên cùng một lúc là hơi hiếm và lạ. Còn nếu một nhóm thảo luận mà có cả người của cả hai quan điểm thì chắc suốt ngày toàn cãi lộn vì đây chỉ đơn giản là quan điểm về niềm tin và sở thích, nói chung là vô chuẩn nên không thể nói ai đúng ai sai được.

2. Về việc tham gia thảo luận thì mình cũng chưa hiểu chủ đề thảo luận sẽ thuộc thể loại nào. Mình thích thuyết bất khả tri nhưng chỉ trong lĩnh vực khoa học tự nhiên hay một vài nhánh xã hội như kinh tế, chính trị thôi. Còn về lĩnh vực thần học, tôn giáo thì mình xin không ý kiến.


P/S: nếu mình hiểu sai về các thuyết trên thì bạn giải thích giùm mình nhé, cảm ơn trước.

À quên, nghe giang hồ đồn là TVE có người là tiến sĩ thần học ở Havard, chắc là người đó cũng đã đọc bài của bạn rồi, hy vọng cao nhân sẽ sớm lộ diện.

 

Thuyết và học thuyết khác nhau nhé bạn

 

Mình sợ gặp phải tiến sĩ thần học, mình không ưa siêu hình. Hai thuyết trên riêng biệt, và mình đang nói về niềm tin tôn giáo. Hai thuyết đối lập, nhưng có điểm tương đồng về niềm tin đó là họ phủ nhận hầu hết các hiện tượng siêu nhiên (tiên đoán, phép mầu, thần thánh, ma quỷ...). Điều mâu thuẫn còn lại chỉ là một bên tin Thượng Đế tồn tại, một bên cho rằng điều đó chưa thể xác minh. Về việc thảo luận giữa các thành viên, mọi vấn đề, ngoại trừ chính trị.

 

Mình rất tò mò cách chứng minh sự tồn tại của Thượng Đế của những người tin Thượng Đế tồn tại, bạn có thể giải thích thêm chút xíu về điểm này không?

Theo như bạn giải thích thì sự khác biệt giữa 2 thuyết này chỉ ở chỗ câu trả lời cho sự tồn tại của Thượng Đế là "Có" và "Chưa biết" thì chắc mọi thảo luận của nhóm đều sẽ xoay quanh chủ đề "Thượng Đế tồn tại hay không" phải không?

Mình cũng rất thắc mắc về mục đích cuối cùng của nhóm thảo luận này sẽ là gì.
(1) Để tranh luận nhằm mở mang kiến thức theo tinh thần học hỏi nhằm tìm ra lý lẽ đúng đắn nhất (tức bao gồm cả việc sẵn sàng từ bỏ quan điểm của mình khi thấy nó kém hợp lý hơn quan điểm khác).
(2) Nhằm tìm được những người cùng quan điểm với mình để chia sẻ niềm tin chung.
(3) Nhằm truyền bá quan điểm cá nhân tới người khác.
(4) Mục đích khác.

Xin lỗi vì đa sự. Vì vấn đề bạn đặt ra cũng gợi chút hứng thú nên mình muốn tìm hiểu kỹ chút xíu.

 

Đôi dòng về thuyết Thần giáo tự nhiên:

Những người theo Thuyết thần giáo tự nhiên có xu hướng khẳng định rằng Chúa trời lập sẵn một kế hoạch cho vũ trụ, và Chúa không thay đổi kế hoạch này bằng cách can thiệp vào các sự kiện trong cuộc sống con người hay tạm ngưng các quy luật tự nhiên của vũ trụ. Gần tương đồng với triết gia Aristote, ông quan niệm rằng Chúa trời là một thực thể có nhiều bí hiểm vì Ngài không bao giờ làm gì, không có ý muốn, không có mục đích, không có hành động. Vì Ngài là đấng toàn năng nên không bao giờ Ngài ước muốn, vì không ước muốn nên không bao giờ Ngài hành động.

Đây là một lập luận lý tính theo triết học Stoic:

Vũ trụ được tạo thành từ tất cả những gì hiện hữu. Mọi thứ đều đan xen nhau, liên kết tất cả lại với nhau; và không có gì không quan hệ đến những điều khác. Bản chất của vũ trụ là bản chất của tất cả mọi thứ của nó. Tức thời, mọi thứ đều liên quan đến những nguyên nhân khởi đầu. Xa hơn, bản chất của tự nhiên được chi phối bởi chân lý và chân lý là nguyên nhân khởi đầu. Và đấy là từ đấng mà tất cả chúng ta quan niệm bằng tên gọi Chúa trời.

Vấn đề thảo luận của nhóm không liên quan đến chủ đề Thượng Đế tồn tại hay không. Mỗi người ưa thích riêng với một hệ thống tư tưởng tôn giáo hay triết học nào, chẳng phải vì tư tưởng ấy đúng với chân lý, mà sự thật chỉ vì lối tư tưởng ấy hợp với tính khí của mình (học giả Nguyễn Duy Cần). Bạn coi trọng quan điểm đạo đức Phật giáo còn mình coi trọng đức hạnh trong triết lý Stoic.

Về mục đích của nhóm, mình chỉ có thể nhắc lại như trong bài đầu tiên, vì còn phụ thuộc vào số lượng và lòng nhiệt thành của các thành viên. Việc tìm kiếm thành viên thực sự khó, cần phải có một khoảng thời gian dài.

 

Ừ, hình như mình tạm hiểu ý của bạn rồi. Rất tiếc là hiện tại mình chưa có nhu cầu tìm hiểu các vấn đề siêu hình lắm nên xin lỗi bạn vì không tham gia nhóm của bạn được.

 

Trong chủ đề này mình sẽ ghi chép một số trích đoạn sách, phần nhiều sẽ rút ra từ Kinh thánh. Đây là những lời giảng dạy mình tin rằng có giá trị nhất đối với mình, viết để cho mình, và những lúc vào Tve chưa tìm được cuốn sách nào mới hay chưa biết cần làm gì, mình sẽ đọc lại để các quan điểm của bản thân thêm rõ ràng. Tuyệt vời hơn hết, mình cũng tìm thấy sự yên bình trong này, những bài giảng sâu sắc. Một góc riêng tư.

 

SÁCH KHÔN NGOAN


Lời giới thiệu.

Sách Khôn Ngoan được soạn vào khoảng từ năm 100 đến 50 trước Công lịch. Không rõ tên tác giả, nhưng thuở xưa người ta tưởng nhầm là vua Sa-lô-mông, vì tên vua xuất hiện ở nhiều chỗ trong sách, và xưng hô là “tôi”.

Người I-xra-en bấy giờ sống ngoài đất Pa-le-xtin, ở nước Ai-cập, đang bắt đầu nhận nền triết học Hy-lạp mới, nên tác giả dạy cho đồng bào của ông hiểu khôn ngoan thật, là kết hợp với Thiên Chúa bằng đời sống đức hạnh, dù sự chết cũng không phá nổi sự kết hợp này.


Tìm Thiên Chúa và tránh tội.

Các người là những thẩm phán trần gian, hãy yêu mến sự công chính, đối với Chúa, phải có tâm tình hoàn hảo,

và phải lấy lòng đơn sơ mà tìm kiếm Chúa.

Vì Chúa cho người không thử thách Chúa được thấy Chúa,

và Chúa tỏ mình ra cho những ai không mất lòng tin tưởng Chúa,

vì những ý nghĩ quanh co làm cho người ta lìa xa Thiên Chúa,

nhưng quyền năng của Chúa, mặc dù có nhiều người nghi ngờ, vẫn thành công thắng thế.

Đức Khôn Ngoan không ở trong tâm hồn gian ác,

cũng không ở trong thân xác đầy tội lỗi.

Thánh Linh dạy dỗ chúng ta chê bỏ điều dối trá,

không nhìn nhận những lý luận sai nhầm,

làm thất bại mọi gian ác.

Đức Khôn Ngoan là tinh thần yêu thương nhân loại,

nhưng không dung tha kẻ nói phạm thượng,

vì Thiên Chúa thấu suốt tâm can nó,

dò xét tận đáy lòng nó và nghe những lời nó nói.

Thánh Linh Chúa tràn ngập khắp vũ trụ,

chứa đựng mọi sự, hiểu biết mọi thứ tiếng.

Kẻ nào buông lời bất chính thì không thoát khỏi tay Chúa,

và đức công chính hằng theo dõi nó, sẽ không tha nó;

Vì cả những ý định của kẻ gian ác cũng bị xét xử kĩ càng,

tiếng nó vang lên tới Chúa,

Chúa sẽ phạt tội nó.

Quả thế, đây là tai người ghen nghe hết mọi sự,

dù tiếng thì thào lầm bầm cũng không thể giấu nổi.

Vì vậy, các người đừng phàn nàn vô ích,

hãy giữ miệng lưỡi, đừng buông lời chỉ trích,

vì một lời nói, dù kín đáo cũng sẽ bị trừng phạt,

và miệng lưỡi cáo gian sẽ giết chết linh hồn.

Chớ sống lầm lạc tội lỗi để rồi phải chết,

chớ chuốc lấy sự hủy hoại bởi chính những công việc tay mình làm.


Đức Khôn Ngoan là nguồn hạnh phúc.

Hạnh phúc của tuổi già không phải là do sống lâu,

và không đo bằng số năm tháng.

Nhưng đức khôn ngoan thay cho đầu bạc,

và sống một đời trong sạch cũng kể là hưởng thọ.


Đi tìm Đức Khôn Ngoan.

Vậy, hỡi các vua, hãy nghe và hãy hiểu;

các ông là những người cai quản Trái đất, hãy chú ý!

Hãy lắng tai nghe, hỡi những người cai trị các nước,

và tự hào vì có đông dân.

Nhờ Chúa mà các ông lĩnh nhận quyền bính.

Nhờ Đấng Cao Cả các ông mới có thế lực.

Chính Chúa sẽ xem xét mọi công việc các ông làm,

và thấu suốt tư tưởng các ông!

Nếu các ông là quan chức triều đình, mà không xét xử phân minh, hoặc không tuân giữ lề luật, cũng không sống theo thánh ý Thiên Chúa,

thì Chúa sẽ đứng dậy đối địch với các ông cách khủng khiếp bất ngờ,

vì những kẻ cầm quyền cai trị sẽ bị xét xử nghiêm khắc.

Thực vậy, vì lòng thương xót, người ta có thể tha thứ cho những kẻ bé nhỏ,

nhưng những kẻ quyền thế sẽ bị xét xử không chút xót thương.

Chúa muôn loài sẽ không miễn cho một ai,

không vì quyền thế mà nhân nhượng,

vì bé hay lớn đều do Chúa dựng nên tất cả,

Chúa quan tâm đến mọi người như nhau;

nhưng đối với kẻ quyền thế, việc xét xử sẽ nghiêm khắc.

Vậy hỡi các thủ lĩnh, tôi xin ngỏ lời với các ông,

để các ông học hỏi Đức Khôn Ngoan, và không sa ngã.

Vì ai vâng giữ luật Chúa cách thánh thiện sẽ được nên thánh,

và ai học hỏi luật Chúa sẽ có thể biện hộ cho mình.

Vậy, các ông hãy khao khát lời tôi, hãy thiết tha tìm hiểu những lời ấy,

các ông sẽ trở nên thông minh.

Đức Khôn Ngoan thật sáng lạn,

vẻ đẹp của nó không bao giờ tàn:

những ai yêu mến Đức Khôn Ngoan sẽ dễ dàng tìm ra nó,

những ai đi tìm Đức Khôn Ngoan,

Đức Khôn Ngoan đón rước những kẻ ấy và tỏ mình ra cho họ.

Những ai dậy sớm tìm Đức Khôn Ngoan sẽ không vất vả,

vì họ sẽ thấy nó ngồi ngay ở cửa nhà mình.

Lấy Đức Khôn Ngoan làm đề tài suy nghĩ là khôn ngoan hoàn toàn,

ai tỉnh thức vì Đức Khôn Ngoan thì sớm muộn sẽ không phải lo âu.

Chính Đức Khôn Ngoan sẽ đi tìm những ai xứng đáng với nó,

Đức Khôn Ngoan vui mừng xuất hiện ngay trên đường họ đi,

và lo lắng ân cần cho mọi hành vi của họ.

Vì thực ra, ước ao học hỏi, là bắt đầu có Đức Khôn Ngoan,

và ước ao học hỏi, là yêu mến Đức Khôn Ngoan.

Nhưng yêu mến Đức Khôn Ngoan, là vâng giữ luật của đức ấy,

mà vâng giữ luật, là đảm bảo cho mình được sống muôn đời;

mà sống muôn đời, là ở gần Thiên Chúa,

như thế, niềm khao khát Đức Khôn Ngoan dẫn đến Nước Trời!

Vậy, hỡi các người cai trị các dân nước, nếu các ông yêu thích ngai vàng phủ việt,

hãy quý trọng Đức Khôn Ngoan, và các ông sẽ được cai trị muôn đời.


Vua Sa-lô-mông dạy Đức Khôn Ngoan.

Ta sẽ nói Đức Khôn Ngoan là gì,

và phát sinh thế nào.

Ta sẽ không giấu các ngươi những mầu nhiệm của Đức Khôn Ngoan,

ta sẽ dõi theo Đức Khôn Ngoan từ nguồn gốc của nó.

Ta sẽ đưa ra ánh sáng những gì có thể hiểu được về Đức Khôn Ngoan,

và ta sẽ không lạc xa chân lý.

Ta cũng sẽ không bắt chước kẻ đố kỵ ghen tương,

vì nó không liên quan gì đến Đức Khôn Ngoan.

Quả thật, nhờ có nhiều người khôn ngoan, mà thế gian được cứu độ,

vua khôn ngoan thì dân được thịnh vượng.

Vậy các ngươi hãy học hiểu những lời ta nói,

các ngươi sẽ được ích lợi lớn lao.


Chính ta cũng chỉ là một người hay chết như mọi người,

hết mọi người đều bước vào đời như nhau, và ra đi cũng như nhau.

Cho nên, ta đã cầu khẩn, và ta được ơn thông minh,

ta đã nài van, và tinh thần khôn ngoan đã đến với ta.

Ta lấy Đức Khôn Ngoan làm hơn phủ việt ngai vàng,

sánh với Đức Khôn Ngoan, ta coi giàu sang là không.

Ta cũng không so sánh Đức Khôn Ngoan với ngọc quí,

vì vàng đặt cạnh Đức Khôn Ngoan là cát,

và bạc đặt trước Đức Khôn Ngoan kể như bùn.

Ta yêu quí Đức Khôn Ngoan hơn sức khỏe và sắc đẹp,

vì ánh sáng của nó không bao giờ tắt.

Có Đức Khôn Ngoan, ta được mọi sự tốt lành,

và trong tay Đức Khôn Ngoan có vô vàn của cải.

Ta vui hưởng mọi của cải ấy vì Đức Khôn Ngoan đã đem đến cho ta,

nhưng ta không biết chính Đức Khôn Ngoan là mẹ những của ấy.

Ta đã chân thành học hỏi, và chia sẻ với người khác,

ta không giữ riêng cho ta sự phong phú của Đức Khôn Ngoan.

Vì Đức Khôn Ngoan là một kho tàng vô tận cho loài người,

những kẻ chiếm được nó sẽ trở thành bạn hữu Thiên Chúa,

nhờ nó, họ tập được các nhân đức và được Chúa thương yêu.

Xin Chúa ban cho ta được nói như lòng ta mong muốn,

và có những ý nghĩ xứng đáng với những ơn huệ ta đã lãnh nhận,

vì chính Chúa dẫn đường Đức Khôn Ngoan,

và uốn nắn những người khôn ngoan.

Vì chúng ta, các lời lẽ của chúng ta,

tất cả trí tuệ và tài khéo của chúng ta, đều ở trong tay Chúa.

Chính Chúa đã ban cho ta hiểu biết đúng về mọi sự,

Chúa cho ta hiểu biết trật tự trong vũ trụ, biết sự chuyển động của các tinh tú,

khởi đầu, tận cùng và khoảng giữa của các thời gian,

đông chí, hạ chí nối tiếp nhau, các mùa luân phiên thay đổi,

các chu kỳ năm tháng và vị trí của các tinh tú,

bản tính loài vật, bản năng thú dữ, tư tưởng người trần,

các loài cây cỏ khác nhau, đặc tính của rễ cây.

Tất cả những điều giấu kín và những điều trông thấy, ta đều biết,

vì Đức Khôn Ngoan đã tạo thành mọi sự, đã dạy dỗ ta.

Đức Khôn Ngoan đem sức sống mãnh liệt cho khắp thế gian,

và khôn khéo điều khiển mọi sự.


Đức Khôn Ngoan có mọi sự tốt lành.

Ta đã yêu mến Đức Khôn Ngoan và kiếm tìm nó từ khi còn trẻ,

ta đã tìm cách đón Đức Khôn Ngoan về làm vợ, và ta mê say sắc đẹp của nó.

Nếu giàu sang là sự lành đáng ước ao trên đời,

thì còn có gì giàu sang hơn Đức Khôn Ngoan đã tạo dựng mọi sự?

Nếu trí thông minh của con người làm được công kia việc nọ,

thì ai thông minh hơn Đức Khôn Ngoan là người thợ làm nên mọi vật?

Và ai yêu sự công chính,

thì Đức Khôn Ngoan sẽ dạy người ấy có các nhân đức sau đây:

tiết độ và thận trọng,

công bình và can đảm,

trên đời này, không có gì ích lợi hơn cho loài người bằng các nhân đức ấy.

Nếu ai muốn mở rộng tầm hiểu biết,

thì Đức Khôn Ngoan biết dĩ vãng và đoán trước tương lai,

biết ăn nói những lời tế nhị, và giải đáp các câu đố bí hiểm,

thấy trước các dấu lạ, điềm thiêng,

cũng như các biến cố mọi lúc mọi thời.

Vậy ta nhất định cưới Đức Khôn Ngoan làm bạn đường của đời ta,

trong tư tưởng, Đức Khôn Ngoan sẽ là cố vấn tốt cho ta,

và là niềm an ủi ta trong lúc buồn phiền lo lắng.

Nhờ Đức Khôn Ngoan, ta sẽ lĩnh nhận vinh dự của dân chúng,

và tuy còn rất trẻ, ta đã được các người già kính trọng.

Người ta sẽ thấy ta xét xử xác đáng,

và các vua chúa phải khâm phục ta.

Nếu ta im tiếng, người ta sẽ mong chờ ta nói,

nếu ta nói, tất cả sẽ chú ý lắng nghe.

Ta sẽ cai trị muôn dân,

và các nước sẽ phải phục tùng ta.

Các thủ lĩnh quyền thế khi nghe nói về ta cũng phải kinh hãi;

đối với dân, ta sẽ xử hiền lành, còn khi chiến đấu, ta sẽ dũng mãnh.

Kết tình bằng hữu với Đức Khôn Ngoan, thật là niềm vui cao thượng,

làm việc với Đức Khôn Ngoan, thì được giàu sang mãi mãi,

siêng năng học hỏi với Đức Khôn Ngoan, sẽ được sáng suốt,

đối thoại với Đức Khôn Ngoan, sẽ được danh tiếng,

ta đi khắp nơi tìm kiếm để được Đức Khôn Ngoan.

Nhờ Đức Khôn Ngoan, ta sẽ được sống mãi,

và sẽ để lại cho dòng dõi mai sau một kỷ niệm vĩnh viễn.


Thờ tà thần.

Những ai không nhận biết Thiên Chúa, là những người bản chất khờ dại,

những ai qua các vật trông thấy mà vẫn không nhận biết được Thiên Chúa,

những ai không nhận biết Đấng Tạo Hóa khi nhìn ngắm các công trình của Chúa,

tất cả đều là những người tự phụ phù phiếm.

Lửa, gió, không khí xoay vần, bầu trời đầy sao, hay mặt nước nổi sóng,

hoặc những đèn trời,

thì họ lại gọi là thần cai quản thế gian.

Nếu vì say mê vẻ đẹp của chúng mà họ nhận chúng là thần,

thì họ nên biết rằng, Chúa của chúng còn hơn chúng biết bao,

vì chính đấng tạo nên vẻ đẹp ấy đã làm ra chúng.

Nếu cảm phục sức mạnh và quyền lực của chúng,

thì họ phải hiểu rằng, Đấng Sáng Tạo còn mạnh hơn nữa;

vì suy từ sự vĩ đại và vẻ đẹp của các vật thụ tạo,

người ta biết được đấng đã tạo ra chúng.

Nhưng những người này chỉ chịu một hình phạt nhẹ,

vì có thể họ đã sai nhầm

khi đi tìm Thiên Chúa, và khi muốn tìm thấy Chúa:

Sống giữa các công trình của Chúa, họ đã xem xét cẩn thận,

nhưng vì thấy chúng đẹp, nên họ đã bị quyến dũ về vẻ bề ngoài.

Tuy vậy, một lần nữa, họ cũng không đáng được tha thứ,

vì họ đã có đủ sáng suốt để thấu hiểu sự xếp đặt trong trời đất,

có lẽ nào họ lại không tìm ra được Chúa muôn loài?


Nhưng, có những kẻ khác còn khốn nạn hơn nữa, vì đặt hy vọng vào những vật vô tri vô giác,

những đồ vật do tay người phàm làm ra,

các đồ bằng vàng, bằng bạc, được khéo léo đúc nặn,

những hình thù giống vật, do bàn tay xưa kia đã đẽo gọt từ một hòn đá vô dụng,

họ gọi tất cả những đồ vật ấy là thần.

Như một bác đốn củi cưa một cây dễ dàng sử dụng,

khéo léo tước vỏ,

rồi nhờ tài nghệ giỏi giang,

đã làm thành một đồ dùng tiện lợi.

Xong xuôi công việc,

bác lấy các mẩu thừa thổi cơm, ăn uống no nê.

Mẩu gỗ còn lại chẳng dùng được việc gì,

vì nó chỉ là một đoạn gỗ cong queo, đầy mấu mắt;

nhân lúc rỗi rãi, bác đem mẩu gỗ ấy ra đẽo gọt,

lấy hết tài nghệ chau chuốt, tạo nên hình giống một người,

hay giống một con vật xấu xa.

Rồi bác bôi một lớp son, trát một lượt phấn đỏ lèo loẹt cho nó,

cẩn thận che lấp những chỗ xấu xí.

Bác tìm một chiếc khung hợp với hình tượng này,

đóng đanh treo nó lên tường.

Sợ nó rơi nên bác mới cẩn thận chu đáo như vậy,

biết rằng hình tượng ấy tự sức không thể giúp mình được,

vì đó chỉ là hình tượng cần được nâng đỡ.

Nhưng khi bác cầu xin cho được của cải, cầu cho vợ chồng sum họp, cho con cái bác,

thì bác đã không biết xấu hổ, lại đi nói với một đồ vật không sống động,

xin cho sức khỏe dồi dào với một vật vô nghị lực,

xin sự sống với kẻ chết,

cầu cứu với đứa bất lực,

xin đi đường bằng yên với vật không đi được,

xin lợi lộc, xin việc làm, xin thành công,

xin mạnh sức, với một vật không nhấc nổi bàn tay.

Đến lượt người khác, muốn đi biển,

và sửa soạn vượt sóng gió,

cũng kêu cầu với tượng gỗ mỏng manh hơn cả chiếc tàu chở người ấy;

vì muốn kiếm lợi, nên người ấy đã sáng chế ra chiếc tàu,

nhờ trí khôn ngoan tài giỏi chỉ dẫn, người ấy đóng tàu,

nhưng lạy Cha, chính Cha đã quan phòng lái con tàu ấy,

vì nếu trên mặt nước, Cha đã mở một con đường,

một con đường chắc chắn giữa muôn lớp sóng,

chứng tỏ rằng Cha có thể cứu khỏi mọi gian nan,

dù không thạo nghề cũng có thể vượt biển được.

Cha không muốn

để sự khôn ngoan của cha ra vô ích,

vì thế nên loài người mới dám giao phó cả vận mệnh của mình cho một mảnh gỗ,

và nhờ nó vượt qua sóng nước an toàn.

Thật vậy, cũng như từ thuở ban đầu,

khi cha tiêu diệt hết những người khổng lồ kiêu ngạo,

thì hi vọng của nhân loại chỉ còn nương náu trên một con tàu,

mà chính bàn tay Cha chèo lái, giữ gìn cho nhân loại mầm mống của thế hệ tương lai.

Phúc cho mảnh gỗ mà công lý được thi hành ở đấy,

nhưng vô phúc cho tượng thờ, cho nó và kẻ làm ra nó,

vô phúc cho tượng vì là vật hay chết mà mang tên Thiên Chúa.

Đúng thế, Thiên Chúa gớm ghét kẻ gian ác cũng như điều gian ác.

Vì tượng thờ và kẻ làm ra nó đều sẽ phải chịu chung một hình phạt.

Cho nên, các tượng thờ của các dân nước, cũng sẽ phải xét xử,

vì trong mọi loài Thiên Chúa đã dựng nên,

chúng trở thành vật quái gở,

thành gương xấu cho mỗi người bắt chước,

như cạm bẫy đặt dưới chân những kẻ dại.


Nguồn gốc tà thần.

Làm ra các tượng thần để thờ,

là bắt đầu sống trụy lạc hư hỏng.

Không phải ngay từ đầu đã có tượng thần, và cũng chẳng phải chúng sẽ tồn tại mãi.

Vì loài người hám danh lợi mà có các tượng thần trong thế gian.

Cho nên Thiên Chúa đã quyết định sau này sẽ hủy bỏ chúng.

Một người cha đau khổ vì có đứa con chết non,

ông làm cho hình ảnh đứa con chết sớm ấy,

thờ nó như một Thiên Chúa,

mà nó chỉ là một người đã chết,

rồi ông truyền lại cho những người thân của mình cách thờ cúng riêng tư, những nghi thức lễ bái.

Cùng với thời gian, thói tục nghịch đạo ấy đã được giữ vững,

sau này lại được tuân theo như một lề luật.

Đàng khác, vì những sắc lệnh của các thủ lĩnh,

người ta mới thờ những bức hình chạm trổ,

vì những kẻ ở xa không đích thân tỏ lòng kính trọng vua quan được,

họ biểu lộ lòng ngưỡng một ấy,

và làm ảnh tượng để tôn kính.

Họ muốn tâng bốc, xu nịnh người vắng mặt như thể có mặt.

Thế rồi, việc tôn sùng như vậy đã lan truyền

đến cả những người chẳng biết vua là ai,

nhưng chỉ do tham vọng của nghệ sĩ.

Nghệ sĩ, vì muốn vừa lòng vua, nên đã cố gắng ra công làm cho thật giống thật đẹp;

rồi dân chúng, vì bị say mê quyến dũ bởi tác phẩm nghệ thuật,

sớm muộn sẽ nhìn nhận như thần minh,

kẻ mà mới đây chỉ được trọng kính như người phàm.

Thế là một cạm bẫy đã giăng ra cho nhân loại,

khiến loài người lệ thuộc vào một thứ luật pháp khốn khổ,

hoặc chịu khuất phục dưới cường quyền bạo lực,

và lấy tên tuyệt vời của Chúa mà đặt cho gỗ đá!


Hậu quả của việc thờ tà thần.

Sau đó, loài người vẫn không nhận biết Thiên Chúa, lầm lạc thế chưa đủ,

họ luôn luôn phải sống

hoài nghi vì bị ngu dốt giày vò,

mà coi những tai nạn khủng khiếp như cảnh thái bình.

Thật thế, họ đã giết con cái để tế thần, cử hành các lễ nghi bí ẩn,

hoặc đua nhau đổ xô vào những cuộc vui chơi điên cuồng của các thứ tôn giáo kỳ quặc,

họ không còn giữ phẩm giá trong đời sống, trong đạo vợ chồng,

kẻ này dùng mưu toan ám hại kẻ khác,

hoặc gian dâm mà làm nhục lẫn nhau.

Thế là xảy ra một cảnh tượng hoàn toàn hỗn loạn, như đổ máu, giết người, trộm cắp, lưu manh,

tham ô, thối nát, nổi loạn, nói dối, thề gian,

đảo lộn các giá trị, quên ơn bội nghĩa,

làm vẩn đục các tâm hồn, nam nữ dâm ô thác loạn,

vợ chồng bất hòa, không ổn định, rồi ngoại tình, phóng đãng, lẳng lơ,

vì thờ cúng các tà thần nhảm nhí là khởi đầu, là nguyên nhân và tận cùng của mọi điều gian ác.

Đồ đệ của chúng ra sức ăn chơi trụy lạc đến điên cuồng,

tung ra những lời sấm giả dối,

hoặc sống bất công, không ngần ngại phản bội lời thề.

Vì chúng nghĩ rằng đã tin cậy vào những tượng thần không hồn,

thì chúng có thể thề gian mà không phải trừng phạt.

Nhưng, chúng sẽ phải trừng phạt đích đáng vì hai lẽ sau đây:

một là vì chúng đã không nhận biết Thiên Chúa mà còn gắn bó với các tà thần,

hai là vì chúng đã coi thường sự thánh thiện của đạo giáo mà thề gian.

Đây không phải là các tà thần có quyền sửa phạt những kẻ thề gian,

nhưng là Chúa công minh phạt những kẻ có tội,

vì đâu có tội, đấy có phạt.


Dân I-xra-en không thờ tà thần.

Còn Chúa, lạy Thiên Chúa chúng tôi. Chúa nhân ái và chân thật,

Chúa nhẫn nại và lấy lòng thương xót cai trị chúng tôi;

thật thế, dù chúng tôi phạm tội, chúng tôi vẫn thuộc về Chúa,

vì chúng tôi nhận biết quyền năng của Chúa;

nhưng chúng tôi sẽ không phạm tội, vì chúng tôi biết chúng tôi là con cái Chúa.

Biết Chúa là đạt tới công chính hoàn toàn,

và nhận biết Chúa Toàn Năng là được đảm bảo không chết.

Cho nên, chúng tôi không bị quyến dũ bởi những nghệ thuật đồi bại do loài người nghĩ ra,

hoặc bởi công lao vô ích của các thợ vẽ:

là hình thù lem nhem màu sắc pha tạp,

mà chỉ nhìn xem cũng đủ kích thích dục vọng của những kẻ khờ dại,

và làm chúng thèm khát

hình thù vô hồn của một tượng ảnh chết.

Tất cả những kẻ tin tưởng vào các hình ảnh ấy, những kẻ làm ra, quý chuộng, sùng bái chúng,

đều là những kẻ say mê sự dữ và bị những ảo ảnh lừa dối.

Này đây, một người thợ gốm cần cù nhào nhuyễn đất mềm,

bác nặn ra các đồ vật khác nhau cho chúng ta dùng,

với một thứ đất sét ấy, bác làm ra những chiếc bình dùng vào việc sang trọng,

và những chiếc dùng vào việc khác.

Mỗi loại bình sẽ được dùng thế nào,

là do thợ gốm quyết định.

Cũng với một thứ đất sét ấy, người thợ gian tà,

lại nặn ra một tượng thần hư vô,

bản thân bác thợ từ đất sét mà ra,

rồi sớm muộn bác cũng sẽ phải trở về đất, nơi bác đã được phát sinh,

khi bác phải tính sổ cuộc đời.

Bác không lo gì đến ngày bác sẽ phải hao mòn kiệt sức,

đến cuộc đời ngắn ngủi của bác,

trái lại, bác ganh đua với những người thợ làm đồ vàng, đồ bạc,

bác bắt chước những người thợ đúc đồng,

và bác tự hào về việc chế tạo những đồ giả mạo.

Lòng bác là gio bụi, niềm hy vọng của bác hèn hơn đất,

cuộc đời của bác đáng khinh hơn đất sét,

vì bác không nhận biết đấng đã tạo thành ra mình,

đấng đã ban cho bác một tâm hồn sống động,

và thổi cho bác một luồng sinh khí.

Phần bác, bác coi cuộc đời như thể trò đùa,

cuộc sống, bác xem như hội chợ kiếm lời,

bác nói rằng: “Phải tận dụng mọi sự, kể cả điều gian ác.”

Vậy hơn các người khác, người này đã biết mình phạm tội,

khi dùng cùng một thứ đất sét làm ra

những chiếc bình mỏng manh dễ vỡ và các tượng thờ.

Mà quả thật, có những kẻ rất khờ dại và vô tâm vô tính như trẻ thơ,

đó là các địch thù của dân Chúa,

đã đàn áp dân Chúa,

vì chúng cũng coi hết mọi tượng thờ của các dân nước là thần thánh,

những tượng thờ này không thể dùng mắt mà nhìn,

dùng mũi để hít thở không khí,

cũng không thể dùng tai để nghe,

hoặc dùng ngón tay để sờ mó,

chân chúng không thể bước đi được.

Vì một người phàm đã làm ra chúng,

một người phải mượn hơi thở đã đúc nặn ra những tượng thờ ấy.

Không một người nào có thể nặn nổi một thần giống hệt như mình.

Một người phải chết, dùng bàn tay gian ác của mình làm ra một vật chết.

Quả thật, người ấy còn hơn những vật mình sùng bái,

vì ít ra người ấy có sự sống, nhưng những vật kia không có bao giờ.

Cả những con vật ghê tởm nhất cũng được sùng bái,

nếu so sánh với những vật khác,

thì chúng còn đần độn hơn,

trong các loài sinh vật,

chúng chẳng đẹp đẽ gì để quyến dũ được ai,

vì các loài đó không được Thiên Chúa khen ngợi và chúc phúc.


Tối tăm và ánh sáng.

Lạy Chúa, các lời xét xử của Chúa thật cao cả và không thể hiểu thấu,

vì thế, những linh hồn mê muội đã lầm lạc.

Những kẻ gian ác tưởng chúng có thể đàn áp được dân thánh,

thực ra, chúng chỉ là tù nhân trong bóng tối, bị xiềng xích trói buộc suốt đêm dài,

bị giam hãm khép chặt tấm thân dưới mái nhà của chúng,

bị bỏ rơi đời đời mất ơn Chúa.

Chúng tưởng tội lỗi của chúng được giấu kín,

và được quên hẳn đi;

nhưng chúng đã bị xua đuổi tan tác, kinh hoàng khiếp sợ,

bởi những ảo tưởng ma quái.

Nơi tối tăm chúng đang ẩn nấp, cũng không làm chúng thoát khỏi nỗi kinh hoàng,

xung quanh chúng vang lên những tiếng kêu hãi hùng,

và có các yêu quái rùng rợn, hình thù ảm đạm, đã hiện ra với chúng.

Lửa mạnh đến đâu cũng không sáng lên được,

và các tinh tú rực rỡ trên trời cũng không thể soi chiếu được trong đêm rùng rợn này.

Nhưng bỗng nhiên xuất hiện một khối lửa lớn gieo rắc kinh hoàng,

khi nhìn khối lửa đó biến đi, chúng khiếp sợ tưởng rằng,

cảnh tượng chúng vừa xem thấy báo trước những tai nạn ghê gớm hơn nữa.

Tà thuật của các thày phù thủy chỉ là ảo tưởng mơ hồ,

khôn ngoan tài khéo của chúng chỉ là vô dụng hão huyền.

Những kẻ hứa hẹn xua đuổi lo âu bối rối cho các linh hồn ốm yếu,

thì nay đến lượt mình, chúng lại phải chịu cực khổ vì sợ hãi vơ vẩn.

Dù khi không có gì đáng làm cho chúng sợ,

đàn súc vật đi qua, hay loài bò sát rít lên,

chúng đã chết khiếp,

không còn dám nhìn vào

cảnh rùng rợn này mà chúng không thể thoát ra được.

Vì tội ác cũng là sự hèn nhát đã đứng ra buộc tội chúng,

rồi bị lương tâm cắn rứt, nó gây nên những khó khăn khác nữa.

Sợ hãi chỉ là thiếu lý luận xác đáng

để nâng đỡ tâm hồn.

Vì tâm hồn không còn hy vọng được nâng đỡ,

thì khó mà biết được vì sao mình sợ.

Phần chúng, trong đêm tối não nùng này,

phát sinh từ chốn âm phủ khổ cực,

tất cả chúng đều khiếp sợ mê man,

phần thì bị xáo động bởi nỗi kinh hoàng ma quái,

phần thì bị tê liệt vì tâm hồn chúng đã tan rã suy nhược.

Đó là nỗi kinh hoàng đột ngột và bất ngờ

đổ ập lên chúng.

Và ai đã ngã xuống đấy,

thì bị giam giữ trong một nhà tù không cửa đóng then cài.

Dù người làm ruộng hay kẻ chăn chiên,

hoặc người thợ vất vả trong sa mạc,

một khi đã sa vào đấy đều phải chịu cảnh cùng quẫn không thể tránh được,

vì tất cả đều đã bị chìm ngập trong tối tăm dày đặc.

Tiếng gió rít,

tiếng chim hót du dương trên cành lá xum xuê,

tiếng nước ào ào cuồn cuộn chảy theo dòng,

tiếng đá ầm ầm đổ vỡ,

tiếng các loài vật chạy nhảy mà không trông thấy,

tiếng thú dữ thét gào man rợ nhất,

tiếng vang dội đi dội lại trong hốc núi,

tất cả mọi thứ tiếng ấy khiến chúng bị tê liệt vì khủng khiếp.

Trong khi đó thì toàn thế giới được soi sáng rực rỡ,

say sưa làm việc không có gì cản trở,

riêng chúng bị đêm tối dày đặc bao phủ,

đó là hình ảnh tối tăm sau này đón nhận chúng;

nhưng chính chúng còn là nỗi khổ cực hơn cảnh tối tăm ấy.


Kết luận.

Vật chất trong vũ trụ bổ túc lẫn cho nhau,

cũng như trên chiếc đàn dây, các âm thanh thay đổi tiết điệu mà vẫn giữ nguyên âm độ.

 

SÁCH NGƯỜI GIẢNG THUYẾT

(Sách Cô-hê-lét)


Sách Người Giảng Thuyết cũng gọi là sách Cô-hê-lét, vì Cô-hê-lét là tiếng Hy-lạp, có nghĩa là người chủ tọa trong hội nghị, hoặc người giảng thuyết nhân danh cộng đồng.

Như vậy, không rõ tên tác giả của tập sách này. Lời mở đầu tác phẩm đã giới thiệu Người Giảng Thuyết (hay ông Cô-hê-lét) là con ông Đa-vít, vua thành Giê-ru-sa-lem. Nhưng đây chỉ là một cách nói trong văn chương, muốn đồng nhất tác giả với vua Sa-lô-mông, có ý đặt những tư tưởng của tác giả dưới sự bảo trợ của vua Sa-lô-mông, là một nhân vật nổi tiếng nhất trong số những người khôn ngoan của dân I-xra-en.


1

Lời mở đầu.

Lời Người Giảng Thuyết, con ông Đa-vít, vua thành Giê-ru-sa-lem.

Người Giảng Thuyết nói: Hư vô, tuyệt đối hư vô! Hư vô, tuyệt đối hư vô! Tất cả đều là hư vô!

Con người được lợi lộc gì bởi nỗi khó nhọc mình đã chịu dưới gầm trời? Thế hệ này qua đi, thế hệ khác tới, nhưng trái đất vẫn luôn tồn tại. Mặt trời mọc lên, mặt trời lặn xuống, vội vã trở về chỗ cũ, rồi lại mọc lên nữa. Gió thổi về phương nam, đi lên phương bắc, quay và quay trong những vòng luẩn quẩn. Mọi dòng sông đều đổ ra biển, mà biển vẫn không đầy. Các dòng sông luôn luôn chảy ra biển, tiếp tục chảy mãi. Mọi sự đều khó hiểu; người ta không thể giải nghĩa hết được. Mắt nhìn không no, tai nghe không chán.

Điều đã có, là điều sẽ có, việc gì đã xảy ra, cũng là việc sẽ xảy ra. Không có gì mới mẻ dưới gầm trời. Nếu người ta nói về một điều rằng: “Này xem, mới tinh”, thì điều ấy cũng đã có từ những thuở xa xưa nào rồi. Không có kỷ niệm gì về những người xưa, và con cháu chúng ta rồi đây cũng sẽ chẳng để lại kỷ niệm gì cho thế hệ đến sau chúng.

Khôn ngoan là hư vô.

Tôi, Người Giảng Thuyết, tôi đã làm vua cai trị xứ I-xra-en, ở thành Giê-ru-sa-lem. Tôi đã để tâm trí chăm chú nghiên cứu, và khôn ngoan xem xét mọi việc đang xảy ra dưới gầm trời: đó là công việc vất vả Thiên Chúa bắt loài người làm, để hết tâm trí mà làm. Tôi nhận xét những công trình được thực hiện dưới gầm trời, thì thấy rằng: tất cả đều là hư vô, chóng qua.

Vật gì cong không uốn thẳng ra được, cái gì đã thiếu, khó mà bù đắp nổi.

Tôi tự bảo: “Tôi đã gom góp và thu thập được nhiều điều khôn ngoan hơn tất cả các vua cai trị ở thành Giê-ru-sa-lem trước tôi.” Vì tâm trí tôi đã học biết nhiều lẽ khôn ngoan, và hiểu biết nhiều, tôi đã chăm chú dồn hết tinh thần vào việc phân biệt đâu là khôn ngoan, là kiến thức, đâu là điên rồ, là khờ dại. Nhưng tôi nhận thấy rằng, ngay cả việc ấy cũng chóng qua. Vì càng thêm khôn ngoan, càng thêm buồn phiền, mà biết lắm thì khổ nhiều.


2

Khoái lạc là hư vô.

Tôi tự bảo mình rằng: “Nào chúng ta thử hưởng niềm vui sướng và nếm mùi khoái lạc.” Nhưng đấy cũng lại là hư vô.

Tôi nói rằng: “Cười, thật là điên. Vui sướng, để làm gì?”

Tôi nhất định để mình bê tha rượu chè, mà trong lòng vẫn chăm chú tìm hiểu đức khôn ngoan; tôi nhất định theo sự điên dại, cho đến khi thấy con cái loài người phải làm việc gì, để có lợi dưới gầm trời này, trong cuộc đời vắn vỏi của họ.

Tôi đã bắt tay vào những công việc lớn. Tôi xây nhà cho tôi, tôi trồng nho. Tôi làm vườn, trồng cây ăn quả đủ loại. Tôi đào giếng chứa nước để tưới vườn ươm cây. Tôi đã mua các nô lệ nam nữ, lại được cả những đứa con của chúng sinh ra trong nhà tôi. Tôi có nhiều đàn gia súc, bò và cừu, nhiều hơn cả các vua trước tôi ở thành Giê-ru-sa-lem. Tôi thu tích bạc vàng, sản vật của các vua chư hầu và các tỉnh. Tôi đã kiếm nhiều nam nữ ca sĩ, và tìm những lạc thú của con cái loài người là lấy vợ, lấy nhiều vợ. Tôi đã nên cao trọng không thua kém một người nào ở thành Giê-ru-sa-lem, mà tôi vẫn còn khôn ngoan.

Tất cả những điều gì mắt tôi ao ước thèm khát, tôi chiều theo hết, không bỏ qua một thú vui nào của lòng tôi. Tôi cảm thấy sướng vui khi làm việc, đó chính là thành quả tôi đã thu được do công lao vất vả của tôi. Nhưng khi nhận định về mọi công việc do bàn tay mình khó nhọc làm ra, tôi nghiệm thấy rằng, tất cả mọi sự đều là hư vô và chóng qua. Dưới gầm trời chẳng có gì là lợi lộc.

Bây giờ tôi mới suy xét đến lẽ khôn ngoan, sự điên rồ và điều khờ dại. (Vì người đến sau kế vị vua, sẽ làm gì? Người ấy sẽ làm những việc vua trước đã làm rồi). Tôi nhận thấy khôn ngoan có lợi hơn điên dại, như ánh sáng hơn tối tăm. Người khôn có mắt trên đầu, còn kẻ dại đi trong tối tăm. Nhưng tôi nhận thấy cả hai loại người đều cùng chung một số phận. Và tôi tự nhủ: “Số phận của kẻ dại thế nào, số phận của tôi cũng thế. Vậy thì tôi khôn ngoan để làm gì? Do đó tôi tự bảo mình rằng, khôn ngoan cũng là hư vô, vì không phải là người khôn thì được nhớ lâu hơn kẻ dại, vì ngay những ngày sắp tới đây, thì cả hai đều bị lãng quên. Này, người khôn thì cũng chết, mà kẻ dại thì cũng chết!”

Thế là tôi chán ghét cuộc đời, vì trước mắt tôi, mọi sự đang diễn ra dưới gầm trời đều xấu xa, tất cả chỉ là hư vô chóng qua. Đối với tôi, mọi công lao do tôi làm ở dưới gầm trời cũng trở nên đáng ghét, vì tôi sẽ phải để lại tất cả cho người đến sau tôi. Ai biết được người này sẽ khôn hay dại? Nhưng chính người ấy sẽ là chủ mọi công việc tôi đã phải vất vả, và đem hết tài khôn ngoan để làm nên dưới gầm trời. Đây cũng lại là hư vô.

Vì thế, tôi cảm thấy lòng đầy chán ngán về mọi công lao vất vả khó nhọc mà tôi đã phải gánh chịu dưới gầm trời. Thật thế, một người đem hết tài khôn ngoan, trí hiểu biết, vất vả làm việc cho thành công, rồi sau đó, phải để lại hết cho kẻ khác là người không chịu vất vả với mình, đó cũng là hư vô và là tai họa lớn. Bởi vậy, còn lại gì cho người ấy sau bao công lao khó nhọc vất vả dưới gầm trời? Suốt đời người ấy chỉ là đau khổ, công lao vất vả chỉ là buồn phiền; cả đêm khuya cũng không được nghỉ chút nào. Thế cũng là hư vô.

Con người chỉ ăn uống và hưởng hạnh phúc do công việc của mình làm ra là hơn. Nhưng tôi nhận thấy đây cũng bởi bàn tay Thiên Chúa mà đến, vì ai sẽ được ăn, được uống, nếu không phải là nhờ ơn Chúa? Thiên Chúa ban sự khôn ngoan và niềm vui sướng cho người nào làm đẹp lòng Chúa, nhưng Chúa cho kẻ tội lỗi thu tích của cải, để về sau truyền lại cho người đẹp lòng Chúa. Đấy cũng còn là hư vô và chóng qua.


3

Mỗi việc có thời của nó.

Dưới gần trời này,

mọi việc đều có thời của chúng, mỗi việc lại có lúc của nó.

Có thời sinh, có thời chết.

Có thời trồng xuống, có thời nhổ lên.

Có thời giết chết, có thời cứu chữa.

Có thời phá hoại, có thời xây dựng.

Có thời khóc, có thời cười.

Có thời rên rỉ, có thời nhảy múa.

Có thời nhặt đá chất đống, có thời chuyển đá đi xây.

Có thời gặp nhau, có thời ly biệt.

Có thời tìm, có thời mất.

Có thời gìn giữ, có thời vứt đi.

Có thời xé áo mình, có thời khâu lại.

Có thời im lặng, có thời nói năng.

Có thời yêu mến, có thời chán ghét.

Có thời chiến tranh, có thời hòa bình

Vậy người làm việc được lợi lộc gì bởi công việc mình làm? Tôi xem xét công việc Thiên Chúa định cho loài người làm, Chúa làm mọi việc thích hợp vào thời của chúng. Ngoài ra, Chúa còn để cho con người một thời đầy đủ để tìm hiểu, nhưng không ai có thể hiểu được công việc của Thiên Chúa từ đầu chí cuối. Vì thế, tôi cho rằng con người vui vẻ và đi tìm hạnh phúc suốt đời là hơn, tôi cũng nhận thấy rằng ăn uống và hưởng thụ thành quả công việc mình làm là ơn Chúa ban. Tôi nhìn nhận tất cả mọi sự Thiên Chúa dựng nên đều tồn tại mãi mãi, chúng ta không thể thêm bớt điều gì, mà những việc Chúa đã làm khiến cho người ta phải kính sợ Chúa. Điều gì hiện có, đã có rồi, và cái gì sẽ xảy ra, thì cũng đã xảy ra rồi. Thiên Chúa lấy lại những gì đã qua đi.

Những sự bất công ở thế gian.

Dưới gầm trời, tôi còn nhận xét thấy điều này là: ở chỗ thi hành pháp luật có điều bất chính, ở nơi thi hành công lý có sự gian tà. Tôi liền tự bảo: “Thiên Chúa sẽ xét xử người công chính và kẻ gian ác, vì có một thời cho mọi sự, và có một thời cho mọi việc.” Về vấn đề con người, tôi tự nghĩ trong lòng rằng: “Thiên Chúa muốn thử thách loài người và tỏ cho họ biết về phần họ, họ cũng giống như loài vật.” Vì số phận con người và số phận loài vật cũng như nhau: cùng một kết thúc đang chờ đợi cho loài người và loài vật. Cái chết của người cũng là cái chết của vật. Người vật cùng có hơi thở, loài người chẳng hơn gì loài vật, vì tất cả là hư vô. Người và vật cùng đi về một chỗ, cùng từ gio bụi mà ra và cùng trở về gio bụi. Ai biết được hơi thở của con người bay lên cao, hay hơi thở của loài vật sẽ đi xuống đất? Vì thế, tôi nhận thấy rằng, con người hưởng thụ thành quả công việc mình làm là hơn. Đó là số phận của nó. Vì ai sẽ cho nó biết những gì xẽ xảy đến sau này?


4

Những nỗi đau đớn của loài người.

Tôi liền suy xét tất cả những việc đàn áp xả ra dưới gầm trời. Đây là nước mắt của những người bị đè nén, mà chẳng có ai an ủi họ. Những kẻ áp bức họ đã hành hung họ, nhưng không ai an ủi họ. Tôi cho rằng những người đã chết thì hạnh phúc hơn những người còn sống, cái bào thai chưa ra đời, chưa nhìn thấy tội phạm dưới gầm trời, còn sung sướng hơn hai loại người nói trên.

Tôi nhận thấy mọi công việc, và mọi thành công chỉ là sự ghen tương giữa người này với kẻ khác. Đây cũng là hư vô và chóng qua. Người ta nói rằng: “Kẻ dại lười biếng khoanh tay làm hư hỏng đời mình”, nhưng người ta cũng nói: “Làm việc một tay mà được nhàn rỗi nghỉ ngơi, hơn là làm hai tay mà phải vất vả cực nhọc.”

Tôi còn nhận thấy điều hư vô khác ở dưới gầm trời là: một người độc thân, không ai ở với nó, nó không có con trai, cũng chẳng có anh em, nó làm việc không ngừng, mắt nó không bao giờ thỏa mãn với giàu sang, nó nghĩ rằng: “Tôi làm việc cho ai, mà phải để mình thiếu hạnh phúc như thế?” Đây cũng là hư vô, là vất vả hão huyền.

Hai người cùng ở với nhau thì hạnh phúc hơn kẻ ở một mình, vì họ sẽ được lợi hơn. Nếu một người ngã thì người kia đỡ dậy. Nhưng khốn cho kẻ ở một mình: nếu nó ngã, không ai nâng nó dậy. Cũng thế, nếu hai người ngủ chung, họ sưởi ấm lẫn cho nhau, còn kẻ độc thân thì làm sao tự sưởi ấm được? Ở một mình sẽ bị bắt nạt, có hai người ở với nhau sẽ chống lại được, và dây chập ba không dễ bị đứt.

Một thanh niên nghèo mà khôn, còn hơn một ông vua già mà dại, chẳng muốn nghe lời khuyên can. Người thanh niên ấy dù sinh ra nghèo khó, hay đã phải tù đầy, rồi sau làm vua cai trị. Tôi đã thấy tất cả những kẻ đang sống dưới gầm trời vội chạy đến gần người thanh niên ấy, là người sắp kế tục ông vua già. Đám rước đi theo sau người ấy dài vô tận. Tuy vậy, thế hệ sau cũng không vui mừng về người ấy. Tất cả mọi việc đó cũng là hư vô và chóng qua.


5

Những lời khuyên đạo đức.

Hãy coi chừng chân bạn khi tiến vào đền thờ Chúa. Đến gần Chúa để lắng nghe Chúa thì hơn là dâng lễ như những kẻ dại, vì chúng chỉ biết làm điều xấu.

Bạn đừng vội nói, và nói nhiều lời trước mặt Thiên Chúa, vì Thiên Chúa ngự trên trời, còn bạn ở dưới đất. Vậy bạn chỉ nên nói những điều cần thiết. Vì nhiều việc thì sinh ra mơ mộng, mà nói lắm thì sẽ nói nhảm.

Khi bạn khấn hứa cùng Thiên Chúa, phải chu toàn lời khấn, đừng chậm trễ, vì Thiên Chúa không nghe lời những kẻ dại. Hãy chu toàn lời khấn hứa. Đừng khấn hứa còn hơn khấn mà không giữ. Chớ để miệng lưỡi làm cho xác thịt phạm tội, đừng nói với tư tế rằng, tôi đã khấn vì nhẹ dạ, sợ Chúa sẽ nổi giận và sẽ làm cho công việc của bạn ra hư không. Vì lo lắng nhiều quá dễ sinh mơ mộng, lắm lời thì dại dột. Vậy bạn hãy kính sợ Thiên Chúa.

Nếu bạn thấy trong nước kẻ khó nghèo bị đàn áp, hoặc thấy pháp luật và công lý bị vi phạm, thì bạn đừng ngạc nhiên. Vì một người cao cấp sẽ bị một người cao cấp hơn xem xét, thế rồi cả hai cũng sẽ bị những người cao cấp hơn nữa xem xét.

Phúc lợi của một nước về mọi mặt là có vua, và có đồng ruộng cày cấy.

Của cải là hư vô.

Kẻ nào yêu tiền bạc sẽ chẳng bao giờ được thỏa mãn, và ai yêu của cải chẳng được lợi lộc gì. Đó cũng là hư vô. Khi có nhiều của cải thì lại có lắm miệng ăn, như thế, những người nhiều của chỉ được cái phúc nhìn vào của cải! Người lao động ăn ít ăn nhiều cũng vẫn ngủ ngon, nhưng cảnh dư dật dồi dào khiến kẻ giàu sang khó ngủ.

Dưới gầm trời, tôi còn thấy một tai họa khốn nạn nữa, là chính của cải lại hóa nên sự khốn khó cho chủ của. Chẳng may có một biến cố đáng tiếc nào xảy ra, thì mọi tài sản sẽ biến mất, nếu người ấy có một con trai, nó sẽ chẳng còn có gì trong tay. Con người sinh ra trần trụi từ trong lòng mẹ, nó cũng sẽ ra đi trần trụi như lúc đến. Nó sẽ chẳng lĩnh nhận gì về công sức bởi tay mình làm ra. Phải, đó cũng thực là tai họa đau đớn cho con người, là khi ra đi cũng như lúc đến, vì làm việc mà mất công, hỏi được lợi gì? Suốt đời, con người bị tiêu hao trong u buồn tối tăm, trong cay đắng cùng cực, khổ đau và giận dữ.

Tôi nhận thấy đây là điều tốt đẹp phù hợp với con người, là được ăn uống, hưởng thụ thành quả bởi công sức mình làm dưới gầm trời, trong suốt cuộc đời Thiên Chúa đã dành cho. Đó là phần phúc ban cho con người. Khi Thiên Chúa ban cho con người được giàu sang, được ăn uống, được nhận lấy khẩu phần và hưởng công sức khó nhọc của mình, đó là ơn Chúa. Con người sẽ ít phải nghĩ đến những năm tháng sống ở đời, vì Thiên Chúa đã ban cho lòng họ được tràn ngập niềm vui sướng.



6

Dưới gầm trời, tôi còn thấy một tai họa đè nặng lên con người. Đây là một người được Thiên Chúa ban cho giàu có, nhiều của cải, danh giá, không thiếu một thứ gì lòng nó khao khát, nhưng Thiên Chúa lại không cho nó được hưởng dùng những thứ đó, mà lại dành cho người khác. Đấy cũng là hư vô và đau đớn. Giả như có ai sinh ra một trăm đứa con, sống lâu năm, mà suốt thời gian ấy không được no đầy hạnh phúc, sau cùng không có mồ chôn, thì tôi nói rằng cái bào thai bị sẩy còn hơn người ấy. Vì bào thai bị sẩy trở về nơi u tối, tên nó chìm vào nơi tối tăm, nó sẽ không thấy, cũng chẳng biết ánh sáng mặt trời. Thế mà số phận của nó còn hơn số phận của người kia. Và dù người kia có sống đến hai ngàn năm, mà không được hưởng hạnh phúc, thì rồi cả hai sẽ chẳng đi đến cùng một nơi sao?

Người ta làm mọi việc chỉ vì miếng ăn, nhưng không bao giờ được thỏa lòng ao ước. Người khôn hơn gì kẻ dại! Người nghèo biết cách ăn ở cư xử trên đời, nào có được gì hơn? Vật gì chính mắt nhìn thấy hơn là điều ao ước viển vông. Đó cũng là hư vô và chóng qua. Điều gì đang có thì đã có tên từ lâu rồi, người ta biết con người là gì, và con người không thể tranh cãi với đấng mạnh hơn nó.

Nói nhiều, hão huyền nhiều, ích lợi gì cho con người? Vì ai biết được điều gì là tốt cho con người, đang khi con người qua đi như bóng, giữa lúc vẫn còn ở chốn hư vô này? Ai có thể nói cho con người biết sau khi nó chết, thì dưới gầm trời sẽ xảy ra những gì?


7

Các câu châm ngôn và sự khôn ngoan.

Tiếng tốt thì hơn dầu thơm; ngày chết hơn ngày sinh.

Đến nhà có tang hơn vào nhà có cỗ, vì ở đấy người ta sẽ thấy rõ số phận của mọi người, và những kẻ sống phải suy nghĩ.

Buồn lo hơn cười đùa, vì nét mặt buồn thì có lợi hơn cho tâm hồn.

Người khôn nghĩ đến nhà có tang, kẻ dại nghĩ đến nhà có hội.

Nghe người khôn trách mắng hơn là nghe kẻ dại hát ca.

Vì tiếng cười kẻ dại giống như tiếng nổ lép bép của gai đun trong bếp, đây cũng là hư vô.

Hà hiếp biến người khôn thành kẻ dại, hối lộ làm hư lòng người.

Làm xong việc gì thì hơn là bắt đầu làm việc ấy. Kiên nhẫn thì hơn kiêu căng.

Chớ vội theo cơn giận, vì giận dữ chỉ ở trong lòng những kẻ dại.

Đừng nói rằng: tại sao ngày xưa lại tốt hơn ngày nay? Vì đức khôn ngoan không dạy người ta nói như thế. Khôn ngoan mà lại giàu sang thì có lợi cho những người sống dưới gầm trời. Vì khôn ngoan, cũng như tiền bạc, che chở con người: Nhưng khôn ngoan còn có lợi hơn nữa, là làm cho người khôn được sống hạnh phúc.

Hãy nhìn xem công việc của Thiên Chúa: ai có thể uống thẳng những gì Chúa đã làm cong?

Ngày hạnh phúc, hãy vui mừng, ngày cực khổ, hãy suy nghĩ, vì Thiên Chúa đã làm nên cả hai ngày ấy, để con người không thấy trước được tương lai.

Những ngày hư vô của tôi, tôi đã thấy tất cả những điều này: có người công chính sống công chính mà phải chết sớm, và có kẻ gian ác làm điều gian ác mà được sống lâu. Đừng công chính quá, cũng đừng khôn ngoan quá, sao bạn lại muốn khờ dại? Đừng độc ác quá, cũng đừng điên dại, sao lại chết trước giờ phải chết?

Bạn nên nhớ lấy điều này và cũng đừng bỏ qua điều kia: vì ai kính sợ Thiên Chúa sẽ thực hiện cả hai.

Đức khôn ngoan làm cho người khôn mạnh mẽ hơn mười tướng tá họp nhau trong thành.

Không có người công chính nào trên mặt đất làm việc lành mà không bao giờ phạm tội.

Cũng đừng chú ý đến mọi lời người ta nói, sợ rằng nghe phải chính lời đầy tớ bạn nói xấu bạn, vì bạn đã thừa biết, bản thân bạn cũng thường hay nói xấu kẻ khác.

Tôi đã có nhiều kinh nghiệm về đức khôn ngoan. Tôi tự bảo mình rằng: “Ta muốn nên khôn.” Nhưng sự khôn ngoan còn ở xa tôi lắm. Những gì đang có thì ở xa, và ở rất sâu, rất sâu, ai tìm thấy được? Tôi đã hết lòng tìm hiểu, thăm dò và theo đuổi đức khôn ngoan và lý trí. Tôi nhìn nhận ra rằng gian ác là điên dại, mà ăn ở điên dại là mất trí. Tôi đã thấy đàn bà là sự cay đắng hơn sự chết, vì đàn bà là cạm bẫy, lòng nó là cái lưới, còn cánh tay của nó là những dây trói buộc. Kẻ nào đẹp lòng Thiên Chúa thì thoát khỏi nó, nhưng kẻ tội lỗi bị nó cầm giữ. Người Giảng Thuyết nói rằng: Đó là điều tôi đã gặp thấy trong khi đi tìm lẽ phải trái của các sự việc. Còn đây là điều tôi hằng tìm hiểu mà chưa hiểu, đó là trong số một nghìn người đàn ông, tôi gặp được một người vừa ý, nhưng trong số tất cả các đàn bà, tôi không gặp một ai. Tôi chỉ thấy điều này là: Thiên Chúa đã dựng nên con người ngay chính, nhưng con người đã gây ra nhiều phiền phức.


8

Mấy châm ngôn.

Ai sánh được với người khôn? Và ai biết giải đáp mọi vấn đề? Đức khôn ngoan làm cho mặt con người rạng rỡ, không còn cứng cỏi nữa.

Hãy tuân giữ luật vua, vì đã có lời khấn hứa với Thiên Chúa, đừng vội xa tránh mặt vua. Đừng chống đối với vua trong những nỗi khó giải quyết, vì vua làm gì cũng được. Quả thật, lời vua phán là nhất, ai dám nói cùng vua rằng: “Vua làm gì đấy?”

Ai tuân giữ lời giáo huấn sẽ không gặp sự dữ, và lòng người khôn biết có thời giờ xét xử. Vì mọi sự đều có thời giờ, có xét xử, và khổ cực đè nặng lên con người. Con người không biết tương lai, ai nói được cho nó những gì sẽ xảy ra?

Con người không làm chủ được hơi thở của mình, cũng không thể giữ được hơi thở ấy. Không một ai có thể làm chủ ngày chết của mình. Cuộc giao chiến này không ai tránh khỏi, và tội ác cũng không thể cứu nổi kẻ phạm tội.


Số phận loài người: ai cũng như ai.

Trong khi đem hết tinh thần của mình vào việc tìm hiểu những sự xảy ra dưới gầm trời, khi con người thống trị con người để làm khổ nhau, tôi đã thấy điều này! Tôi đã thấy những kẻ dữ chết mang đi chôn xa đất thánh; các việc chúng làm đều bị mọi người trong thành quên lãng. Đó cũng là hư vô.

Vì bản án xử phạt những hành động bất lương không thi hành ngay, cho nên lòng con người mới tràn đầy nỗi niềm phạm tội. Vì kẻ tội lỗi làm trăm điều ác vẫn được sống lâu. Dẫu vậy, tôi biết hạnh phúc chỉ dành cho những ai kính sợ Thiên Chúa, vì họ kính sợ Chúa, còn những kẻ dữ thì không được hưởng phúc, chúng chỉ như cái bóng, không sống lâu, vì chúng chẳng kính sợ Thiên Chúa.

Còn một điều hư vô khác nữa thường xảy ra trên mặt đất, là có những người công chính phải chịu những gì đáng lẽ phải dành cho những kẻ gian ác; và có những kẻ gian ác lại được hưởng những gì đáng lẽ phải dành cho những người công chính. Tôi nói điều này cũng là hư vô. Cho nên tôi mới vui mừng vì dưới gầm trời này, con người được ăn uống và hưởng thụ là hơn cả, và đó là niềm vui phát xuất từ công lao vất vả của con người, trong suốt đời mà Thiên Chúa đã cho họ sống dưới gầm trời.

Khi tâm trí tôi chăm chú nghiên cứu lẽ khôn ngoan, và xem xét mọi sự đang diễn ra trên mặt đất – quả thật, con người dù cả ngày lẫn đêm không chợp mắt đi nữa – tôi nhận thấy rằng trong mọi công cuộc của Thiên Chúa, con người không thể hiểu được những gì đã xảy ra dưới gầm trời. Người ta vất vả mệt nhọc đi tìm mà không thấy, và ngay đến cả người khôn tưởng rằng mình đã thấy, thì cũng chẳng tìm ra.


9

Vậy, tôi đã đem hết tâm trí để làm sáng tỏ các điều này, là những người công chính, những người khôn ngoan và các hành động của họ đều ở trong tay Thiên Chúa. Loài người không biết như thế là yêu hay ghét. Mọi sự đều vượt quá tầm hiểu biết của họ. Mọi người đều chung một số phận: người công chính và kẻ gian ác, người tốt lành thanh sạch cũng như kẻ tội lỗi dơ bẩn, người dâng lễ cũng như kẻ không dâng lễ, tất cả đều cùng một số phận. Người tốt lành cũng được đối xử như kẻ tội lỗi, người giữ lời khấn hứa cũng như kẻ không giữ.

Trong muôn sự xảy ra dưới gầm trời, có điều khốn khó này, là mọi người cùng chung một định mệnh, cho nên tâm trí con người mới đầy gian ác, sự điên rồ mới xâm chiếm trái tim con người suốt đời, để sau sẽ cùng đi về chỗ chết. Vì bao lâu con người còn ở với những kẻ sống thì còn có hy vọng, con chó sống còn hơn con sư tử chết. Vì những người sống biết mình sẽ chết, còn những kẻ đã chết thì không biết gì nữa, không còn có phần thưởng, vì họ đã bị lãng quên. Yêu thương, thù oán, ghen tỵ, tất cả đều đã chết, từ nay chúng sẽ không còn dự phần gì vào những việc xảy ra dưới gầm trời nữa.

Vậy, bạn hãy vui vẻ ăn bánh và uống rượu, vì Thiên Chúa đã ưng nhận những công việc của bạn. Bạn hãy luôn luôn mặc áo trắng, xức dầu thơm trên đầu. Hãy vui sống với người vợ mà bạn yêu quý, trong suốt cuộc đời chóng qua và hư vô mà Thiên Chúa đã ban cho bạn dưới gầm trời, đó là phần thưởng công lao của bạn. Tất cả mọi việc tay bạn làm được, bạn hãy làm hết sức mình, vì rồi đây, trong âm phủ là nơi bạn sẽ tới, sẽ không còn làm việc, không còn hiểu biết, không còn thông minh, không còn khôn ngoan nữa.

Khôn ngoan là hư vô.

Trong khi tra cứu tìm tòi, tôi còn thấy điều này dưới gầm trời: đó là không phải những ai tài giỏi mà chạy nhanh, không phải những ai mạnh sức mà thắng trận, không phải người khôn ngoan mới có bánh ăn, không phải những người thông minh thì được giàu có, cũng không phải những nhà thông thái thì được đặc ân, tất cả đều tùy thuộc vào cảnh ngộ và số phận. Chính con người cũng không biết giờ hoạn nạn của mình, giống như cá sa lưới, như chim mắc bẫy, con người cũng bị ràng buộc vào những tai họa thình lình đổ ập xuống.

Tôi cũng thấy dưới gầm trời một tấm gương rất lớn của sự khôn ngoan là: Một thành phố nhỏ bé kia ít dân cư, bị một ông vua hùng mạnh đến đánh, ông vây hãm, xây công sự xung quanh thành ấy, nhưng có một người nghèo mà thông minh tài trí, đã dùng sự khôn ngoan của mình cứu được thành, song chẳng có ai nhớ đến người nghèo này nữa. Thấy vậy, tôi nói rằng: “Khôn ngoan hơn sức mạnh, nhưng cái khôn của người nghèo thường bị khinh chê, và lời lẽ người ấy chẳng có ai nghe.”


10

Thành ngữ về sự khôn ngoan.

Lời nói điềm đạm của người khôn, dễ nghe hơn tiếng kêu gào của một thủ lĩnh giữa những người điên.

Khôn ngoan quý hơn chiến cụ, nhưng chỉ một kẻ tội lỗi phá hết hạnh phúc.

Một con ruồi chết làm hư thối cả bình dầu thơm, một chút điên rồ đủ làm hỏng hết đức khôn ngoan.

Lòng người khôn ở bên phải, lòng kẻ dại ở bên trái.

Khi kẻ dại đi trên đường, vì mất hết lương tri, nên mọi người mới bảo nó rằng: “Đó là thằng điên.”

Nếu thủ lĩnh bạn nổi giận với bạn, bạn đừng vội bỏ đi, vì bình tĩnh sẽ tránh được nhiều lỗi lầm lớn.

Dưới gầm trời, tôi còn nhận thấy một điều xấu xa nữa là: các người có quyền cao chức trọng thường mắc sai lầm này: để kẻ dại giữ những chức vụ cao trọng nhất; còn những người có năng lực đành phải trói buộc trong những công việc tầm thường thấp kém. Tôi đã thấy những nô lệ cưỡi ngựa, còn các ông chủ lại phải đi bộ như nô lệ.

Ai đào hố sâu sẽ ngã xuống đấy. Kẻ phá tường sẽ bị rắn cắn chết. Ai đục đá rất có thể bị thương, ai bổ củi liều mình gặp nguy hiểm.

Búa cùn không chịu mài sắc thì phải vất vả gấp đôi, khôn ngoan rèn luyện thì có lợi.

Làm người dụ rắn mà không dụ nó, để nó cắn cho thì có ích gì?

Lời lẽ người khôn được lòng người khác, nhưng môi miệng kẻ dại gây thiệt hại cho mình. Mở miệng ra đã nói lời dại, thì cuối cùng cũng chỉ là điên khùng nguy hiểm. Kẻ dại thường hay lắm điều.

Con người không biết tương lai; ai có thể nói cho nó biết về sau sẽ xảy ra những gì?

Công việc của người điên chỉ làm cho nó nhọc mệt: nó không biết cả đường đi vào thành.

Khốn cho người, hỡi xứ sở mà vua là một đứa trẻ, và các thủ lĩnh chưa sáng đã ăn.

Phúc cho người, hỡi xứ sở mà vua thuộc dòng dõi cao sang, và các thủ lĩnh ăn uống đúng giờ, để bồi dưỡng sức lực, không phải vì mê ăn.

Vì lười nên xà nhà bị võng, vì trễ nải nên nhà phải ngập nước.

Người ta mở tiệc vui chơi, rượu khiến cho đời vui, tiền bạc đáp ứng mọi việc.

Trong lòng, chớ nên nghĩ xấu về vua, ở phòng kín, đừng nói xấu người quyền thế, vì chim trời sẽ mang lời bạn đi, và loài có cánh sẽ hót lại lời bạn nói.


11

Hãy liệng miếng bánh của bạn trên mặt nước, ít lâu sau bạn sẽ tìm lại được miếng bánh ấy. Hãy phân chia tài sản của bạn ra bảy hoặc tám phần, vì bạn không biết sự khốn khó nào sẽ xảy đến ở trần gian.

Khi mây đầy nước sẽ đổ mưa xuống đất. Dù cây ngả về hướng nam hay hướng bắc, hễ đổ xuống đâu sẽ nằm ở đấy.

Ai hay xem gió sẽ lười đi gieo, ai hay nhìn mây sẽ lười đi gặt.

Bạn không biết được đường đi của hơi thở, và không biết được xương cốt thành hình trong lòng mẹ thế nào, cũng vậy, bạn không biết được công trình của Thiên Chúa là đấng dựng nên mọi sự.

Ngay từ sáng sớm hãy đi gieo giống, và đừng để tay nghỉ ngơi đến chiều. Vì bạn không biết việc gì sẽ thành đạt, việc này hay việc khác, hoặc nếu cả hai việc đều có lợi như nhau.

Luôn sống trước mặt Chúa.

Ánh sáng thì êm dịu, và mắt được xem thấy mặt trời thì vui thú. Nếu được sống lâu ở đời này, trong thời gian ấy con người hãy vui mừng, nhưng phải nghĩ đến những ngày đen tối, vì số ngày đen tối rất nhiều. Mọi sự xảy ra đều là hư vô.

Hỡi bạn trẻ, hãy vui lên trong lúc còn niên thiếu, khi bạn còn trẻ hãy để cho lòng bạn được vui vẻ. Hãy đi theo con đường của trái tim mình, và những điều mắt bạn ưa thích, nhưng nên nhớ rằng, Thiên Chúa sẽ đòi bạn thưa lại về tất cả những sự ấy. Chớ để trái tim bạn phải buồn phiền, hãy tránh cho thân xác bạn khỏi đau khổ, vì tuổi thanh niên và thời niên thiếu cũng chỉ là hư vô.


12

Bạn hãy nhớ đến Đấng Tạo Hóa của mình, trong lúc hãy còn thanh xuân, trước khi xảy ra những ngày gian nan, trước khi xảy đến những năm tháng mà bạn sẽ nói lên rằng: “Tôi chẳng còn thích gì nữa”; đó là lúc mặt trời, mặt trăng, các vì sao ra tối tăm, và mây mù kéo đến sau các trận mưa; trong những năm tháng ấy, người giữ nhà phải run rẩy, các dũng sĩ khom lưng, cối xay phải ngừng vì còn ít thợ, các kẻ ngó nhìn qua cửa sổ phải tối mặt, các cánh cửa bên đường khép kín, tiếng cối xay im ắng dần đi, khi nghe chim hót con người thức dậy, còn tiếng kêu la đã tắt ngấm, người ta sợ phải bước lên cao, và phải đi đường dài. Hạnh đào trổ hoa, châu chấu tràn lan, bạch hoa tàn héo, con người sẽ đi đến cõi đời đời, và những kẻ khóc than chạy khắp các ngả. Bạn hãy tưởng nhớ đến Đấng Tạo Hóa trước khi dây bạc đứt, đèn vàng vỡ, bình nứt gần suối nước, ròng rọc gẫy trên miệng giếng, và gio bụi lại trở về đất, y như nó đã là đất trước đây, hơi thở sẽ quay về cùng Thiên Chúa là đấng đã ban hơi thở.

Người Giảng Thuyết nói: Hư vô, tuyệt đối hư vô, tất cả đều là hư vô.

Lời kết.

Người Giảng Thuyết là một người tất khôn ngoan, ông dạy dỗ dân chúng về đạo lý, ông còn cân nhắc, suy xét, và ghi lại nhiều câu châm ngôn. Người Giảng Thuyết đã chăm chú tìm kiếm các thành ngữ hay, và soạn thảo một cách chính xác những câu ngạn ngữ chân thực.

Các lời nói của những người khôn ngoan giống như những mũi nhọn. Các câu thành ngữ được sưu tập như những chiếc đanh đóng chặt, tất cả đều do một vị chủ chăn duy nhất soạn.

Vả lại, hỡi con, khi con thấy còn có những lời nói nhiều hơn các điều ta nói ở đây, thì con nên biết rằng, thiên hạ có làm thêm bao nhiêu sách nữa cũng chẳng cùng, mà nghiên cứu quá nhiều thì cũng chỉ làm mệt xác.

Tóm lại, con hãy kính sợ Thiên Chúa và tuân giữ các lời Chúa dạy, đó là nghĩa vụ của toàn thể loài người. Thiên Chúa sẽ xét xử mọi việc giấu kín, tất cả mọi việc, dù việc lành hay việc dữ.

 

SÁCH CHÂM NGÔN


Sách Châm Ngôn là những bộ sưu tập cổ nhất thu tích các lời nói thông thái, ý đẹp lời hay, từ thế kỷ thứ 5 trước Công lịch; một số lớn là của vua Sa-lô-mông, ghi lại trong hai tập Châm Ngôn I và II của vua Sa-lô-mông; một số khác là những câu châm ngôn khôn ngoan trong dân l-xra-en, ghi lại ở phần III và IV; hai phần VI và VII là những lời sấm của ông A-gua, người xứ Mát-sa, và của ông La-mu-en, vua xứ ấy: đấy là bằng chứng lòng hâm mộ của dân I-xra-en đối với sự khôn ngoan nước ngoài. Còn đại đa số các câu châm ngôn trong sách này là những câu châm ngôn vô danh, lưu truyền trong dân như ca dao tục ngữ ở Việt Nam. Phần mở đầu, gồm chín chương dạy đường khôn ngoan, mượn lời cha dạy con, hoặc nhân cách hóa sự khôn ngoan, là những thể văn đã từng gặp trong văn chương cổ Ai-cập và Đông Phương. Sách kết thúc bằng một bài thơ khen ngợi người đàn bà đảm đang.


Người lười biếng.

Hỡi kẻ lười biếng, hãy đến xem con kiến,

hãy quan sát việc nó làm để biết ăn ở khôn ngoan.

Nó không có tướng,

không có người kiểm tra, cũng chẳng có chủ;

mùa hè nó chuẩn bị lương thực,

mùa gặt hái nó tích sẵn của ăn.

Hỡi kẻ lười biếng, còn nằm bao lâu nữa,

bao giờ mới ngủ dậy?

Ngủ một chút, gà gật một chút,

khoanh tay nghỉ thêm một chút trên giường,

thế là cảnh khó nghèo như kẻ trộm rình sẵn,

và cảnh thiếu thốn xông đến như người lính vũ trang.