Thơ dịch Tuỳ Viên thi thoại - Viên Mai

Tùy Viên thi thoại
(随园詩話)

Tác giả : Viên Mai – 袁枚
Dịch giả : Trương Đình Chi
Nhà xuất bản Văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh​

Nguồn sách: @tducchau
Scan: @Cải

Giới thiệu:
Thi ca Trung Quốc là một phần trong kho tàng văn học cổ điển phong phú. Nói đến thơ Trung Quốc, người ta thường nhớ tới thơ Đường, nhớ tới Lý Bạch, Bạch Cư Dị, Đỗ Phủ ... Song kho tàng văn học của Trung Hoa nào chỉ có vậy, với ai yêu thích văn học Trung Hoa hoặc chỉ giản đơn là yêu vẻ đẹp trong thi ca thì Tuỳ Viên thi thoại là một tác phẩm mà tôi khuyên bạn nên đọc bởi lẽ toàn bộ tác phẩm gồm hơn hai mươi quyển, góp nhặt những sự tích, những câu hay đầy rẫy chỉ gói ghém lại một câu ý nghĩa của tác phẩm: "Bởi chút tình đó thôi".

Tuỳ viên thi thoại do Viên Mai tự Tử Tài, hiệu Giản Trai người đất Tiền Đường soạn ra.

Tại sao lại là thi thoại mà không là thi tuyển? Soạn giả có lời ngỏ: "Thi thoại không giống thi tuyển. Thi tuyển chỉ chép những bài thơ hay mà thôi còn thi thoại phải dẫn câu chuyện liên quan đến bài thơ ấy rồi mới chép thơ." Ông cũng tỏ ý mình vì sao soạn thi thoại qua bài thơ sau:

Giai cú thinh nhân khẩu thượng ca
Hữu như tuyệt sắc nhỡn tiền qua
Minh tri dữ ngã toàn vô phận
Bất giác tình thâm hoán nại hà!

Dịch

Thơ hay nghe khách chợt ngâm nga
Như bóng giai nhân thoáng gót qua
Vốn biết cùng ta duyên chẳng bén
Nhưng lòng tơ tưởng khó quên mà!​

Đọc Tuỳ Viên thi thoại, nào chỉ là cảm thơ, mến thơ mà còn làm ngẫm cái sự đời biểu đạt qua thi ca, là học cái ý tứ của người xưa. Bởi:

..."Thơ là tiếng nói của tính tình, vậy tuỳ ý ta ưng sao làm thế. Mỗi vần có đến trăm ngàn chữ, tuỳ mình lựa chọn, nhiều khi đã dùng một vần nào đó nhưng xét ra không vừa ý, rồi lại thay đi không câu nệ vài vần, vài ý, vài chữ, khiến thơ bị bó buộc, mất tự nhiên. Nếu ý đã bị bó buộc, thì sao tránh được vẻ gò ép trong bài thơ, mà thơ đã bị gò ép, thì còn gì là tính tình. Trang Tử có câu: “Vong túc lý chi thích dã” (Giày vừa quên chân), tôi cũng nói: “Thơ vừa quên vần”..." (Thoại 6)

..."Làm người không thể không phân biệt giữa nhu mì và nhu nhược, giữa cương cường và cường bạo, giữa kiệm ước và biển lận, giữa trung hậu và hôn ngu, giữa sáng suốt và khắc bạc, giữa tự trọng và tự đại, giữa tự khiêm và tự tiện, mấy cái đó hình như giống nhau mà thực khác nhau; còn làm thơ thì không thể không phân biệt giữa bình đạm và khô khan, giữa tân kỳ và tiêm xảo, giữa mộc mạc và vụng về, giữa cường kiện và thô bạo, giữa hoa lệ và khinh phù, giữa thanh tú và mỏng manh, giữa trọng hậu và cứng đờ, giữa tung hoành và tạp loạn, mấy cái đó hình như giống nhau mà kỳ thực khác nhau, sai một ly đi một dặm"... (Thoại 84)

Tuỳ Viên thi thoại đã từng được dịch bởi dịch giả Nguyễn Đức Vân năm 1972, song trong khả năng bảo quản hạn chế của tôi nay đã không còn trong tay bản dịch này, âu cũng là điều đáng tiếc, bản giới thiệu đến các bạn ở đây là bản do dịch giả Trương Đình Chi dịch và biên soạn, tuy đôi chỗ có khác so với bản cũ, song thiết nghĩ dịch đã khó, dịch thơ còn khó hơn nên mong bạn đọc không quá khắt khe.

Trân trọng giới thiệu đến các bạn tác phẩm này.

Rùa © Happiness Project

Link 1:
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

Link 2: Bản cập nhật có bổ sung 2 bìa trước, sau và edit để tối ưu hoá dung lượng. Cảm ơn bạn @duckhai2691 đã thực hiện phần cập nhật này.
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

 

Có phải bạn muốn hỏi chữ trong hình? Nếu là chữ trong đoạn hình bạn cắt thì đó là chữ "Vn" = "Văn nghệ". Nhà xuất bản văn nghệ.

 

随: Tuỳ (Tuỳ theo, theo như)
园: Viên (Vườn)
食: Thực
单: Đơn

Mà cũng cảm ơn bạn, nhờ bạn mình mới phát hiện ra là mình gõ sai tựa đề. Như thế này mới đúng.
(随园詩話)
詩 thi
話: thoại

Đã sửa, cảm ơn bạn nhé.