Văn học nước ngoài G Mù Lòa - Jose Saramago

MÙ LÒA
Nguyên tác: Ensaio sobre a Cegueira
Tác giả: Jose Saramago
Dịch giả: Phạm Văn
Nhà xuất bản Văn Học 2010
Nguồn PDF: @Pranan
OCR: @inno14
Soát lỗi sơ bộ: @quocsan
Biên tập & Hiệu đính: VC, @inno14

Mục lục

Please login or register to view links
Please login or register to view links​

Please login or register to view links

...
​

 

• GIỚI THIỆU

Một người đàn ông đang lái xe ô tô bỗng dưng hóa mù. Một người qua đường đưa ông ta về nhà cũng hóa mù theo. Người bác sĩ nhãn khoa khám cho người đàn ông bị mù đầu tiên cùng những người bệnh trong phòng chờ hôm ấy đều bỗng dưng chẳng nhìn thấy gì nữa ngoài một sắc trắng như “bơi giữa biển sữa”. Bệnh mù trắng như căn bệnh lây lan khắp nơi, khiến tâm lý người dân hoảng loạn.

Những người phát bệnh đầu tiên cùng những người có khả năng phát bệnh bị chính phủ tập trung lại một chỗ và giam trong một nhà thương điên, để ngăn chặn sự bùng phát của dịch bệnh này. Họ bị cách ly hoàn toàn, bị những người có vũ trang canh gác, phòng khi họ chạy trốn. Và những ai có ý định hoặc bị ngờ là có ý định trốn đi đều bị bắn chết không thương tiếc.

Những con người văn minh là vậy khi bị nhốt vào đây bị đối xử vô cùng tồi tệ, và mọi cách hành xử văn minh của họ dần dần cũng mất đi theo. Họ đành tự tổ chức cuộc sống trong một cộng đồng mới không khác mấy so với xã hội loài người theo chủ nghĩa không tưởng vạch ra. Người sáng mắt duy nhất giúp đỡ họ là vợ của ông bác sĩ nhãn khoa, người đã nói dối là mình bị mù để “được” nhốt vào đây với chồng. Thế rồi, ngoài việc bị giam giữ, thiếu thốn đủ đường, đối mặt với tình trạng mất vệ sinh, thiếu đồ ăn, họ còn bị những kẻ mù côn đồ có vũ khí khác ức hiếp. Để tồn tại họ phải hy sinh mọi phẩm giá để nương tựa nhau mà sống, và có lúc không chịu nổi đè nén đã vùng lên để giành lấy công lý.

Căn bệnh mù tiếp tục lan ra ngoài những bức tường (của nhà thương điên). Trong khi chạy thoát khỏi một vụ cháy ở trong “nhà giam”, những người mù phát hiện ra các binh lính canh gác họ đều hóa mù hết nên giờ đây không ai cản họ trở lại với cuộc sống bên ngoài nữa. Các nhân vật trung tâm gồm vợ chồng bác sỹ nhãn khoa và 3 nam 2 nữ khác cùng tạo thành một nhóm để ‘trở về”. Nhưng cả xã hội lúc ấy đã đảo lộn.

Đây quả là một cơn ác mộng thực sự: một xã hội thành thị bậc cao nhanh chóng trở lại trạng thái xã hội man rợ khi toàn bộ cơ sở hạ tầng của cộng đồng sụp đổ và sự ủng hộ lẫn nhau cũng như nghĩa vụ giữa mọi người bị phá vỡ. Xác chết ngập đường, lương thực thiếu thốn, người nọ vào chiếm cứ nhà người kia, v.v…Và một lần nữa, bà vợ ông bác sỹ lại lèo lái giúp nhóm người của mình vượt qua cơn khủng hoảng này.

Với lối viết tỉ mỉ, châm biếm, Jose Saramago đã cuốn hút người đọc vào từng trang sách, cười khóc với các nhân vật trong truyện, và hơn hết là một sự suy ngẫm về con người chúng ta, như lời bà vợ ông bác sĩ: “Em không nghĩ chúng ta đã hóa mù, em nghĩ từ trước đến giờ chúng ta vẫn mù, Mù nhưng nhìn được, Những người mù có thể nhìn được, nhưng không thấy”.

 

• Chương 1

Đèn vàng bật lên. Hai chiếc xe phía trước phóng nhanh trước khi đèn đỏ xuất hiện. Trên lối đi dành cho khách bộ hành, hình người màu xanh sáng lên. Người đứng đợi bắt đầu băng qua đường, giẫm lên các vạch sơn trắng trên mặt nhựa đen trông chẳng giống con ngựa vằn chút nào dù người ta vẫn gọi nó như vậy. Người lái xe nôn nóng đặt một chân lên bộ ly hợp, để xe họ sẵn sàng, tiến tới, thụt lùi, như bầy ngựa bồn chồn cảm thấy ngọn roi sắp quật xuống. Khách bộ hành vừa qua đường xong nhưng dấu hiệu cho phép xe chạy sẽ bị hoãn vài giây, một số kẻ cho rằng sự trì hoãn này, tuy hiển nhiên rất không đáng kể, chỉ cần nhân cho hàng ngàn ngọn đèn lưu thông hiện có trong thành phố và nhân cho ba màu đèn lần lượt thay đổi cũng tạo ra một trong các nguyên nhân trầm trọng nhất của nạn kẹt xe, hay “ách tắc cổ chai", nếu dùng chữ thời sự hơn.

Rốt cuộc đèn xanh cũng bật lên, xe cộ mau chóng tiến qua, nhưng rõ ràng không phải tất cả đều vượt khỏi lằn mức nhanh như nhau. Chiếc xe ở đầu dòng xe giữa đã ngừng, chắc phải có trục trặc máy móc thế nào, cái chân ga lỏng, cần số hóc, giàn nhún có vấn đề, kẹt thắng, mạch điện hỏng, trừ phi hắn chỉ hết xăng, chuyện như vậy đâu phải mới xảy ra lần đầu. Nhóm bộ hành kế tiếp tập trung ở lối qua đường thấy gã tài xế trên chiếc xe đứng yên đang vẫy tay sau kính chắn gió, trong lúc đó đoàn xe phía sau điên cuồng bấm còi. Một số tài xế đã ra khỏi xe họ, sẵn sàng đẩy chiếc xe mắc kẹt tới chỗ không làm cản lối lưu thông, họ giận dữ đập vào kính xe đóng kín, người đàn ông bên trong quay đầu về phía họ, thoạt tiên về một bên rồi bên kia, rõ ràng ông đang la hét, xem cử động của miệng ông thì hình như ông đang lặp lại mấy chữ, không phải một chữ mà là hai, hóa ra đúng như thế khi có người rốt cuộc xoay xở mở được cánh cửa, Tôi mù.

Ai mà tin nổi. Chỉ liếc sơ qua, mắt người đàn ông hình như tốt, tròng đen nom rạng rỡ, sáng sủa, màng mắt trắng đặc như bằng sứ. Đỗi mắt mở lớn, làn da nhăn trên mặt, hàng lông mày bỗng nhíu lại, tất cả chứng tỏ ông đang khổ sở đến quẫn trí, ai cũng có thể thấy vậy. Trong chớp mắt, cái vừa trông thấy vụt biến mất phía sau nắm tay siết chặt của người đàn ông, như thế ông vẫn cố giữ trong tâm trí hình ảnh bắt được cuối cùng là bóng đèn tròn đỏ ở cột đèn lưu thông. Tôi mù, tôi mù, ông tuyệt vọng nhắc lại khi họ giúp ông ra khỏi xe, và mấy giọt lệ dâng lên làm cặp mắt mà ông nói rằng mù càng sáng hơn. Một bà nói, Chuyện này hay xảy ra, rồi sẽ hết, ông sẽ thấy lại, đôi khi là vì thần kinh. Đèn đã đổi lần nữa, một số khách qua đường tò mò vây quanh nhóm người, và các tài xế tít phía sau chả biết chuyện gì, đã phản đối điều mà họ nghĩ là một vụ tai nạn bình thường, một cái đèn pha bị vỡ, một tấm cản bị xước, chẳng có gì biện minh được cho sự rối loạn này, Gọi cảnh sát, họ hét lên rồi đẩy chiếc xe cũ hỏng đó tránh lối. Người đàn ông mù van nài, Làm ơn có ai đưa tôi về nhà. Người đàn bà lúc nãy cho rằng đây là một ca thần kinh bây giờ đưa ý kiến nên gọi xe cứu thương để chở người đàn ông tội nghiệp tới bệnh viện, nhưng người đàn ông mù từ chối, không cần lắm, ông chỉ muốn có ai đi cùng ông tới lối vào tòa cao ốc ông đang sống. Gần đây thôi, các ông bà giúp tôi thế là nhất. Còn chiếc xe thì sao, có người hỏi. Một giọng khác trả lời, Chìa khóa nằm trong ổ, lái chiếc xe lên lề đường. Không cần, một giọng thứ ba xen vào, tôi sẽ lo cho chiếc xe và đưa ông này về nhà. Có tiếng thì thầm tán đồng. Người đàn ông mù cảm thấy có ai nắm cánh tay mình, Đi, đi với tôi, cũng giọng nói đó bảo ông. Họ dìu ông vào ghế hành khách phía trước, rồi cài dây an toàn. Tôi không thấy, tôi không thấy, ông vừa lẩm bẩm vừa khóc. Ông sống ở đâu, người đàn ông kia hỏi ông. Các khuôn mặt háo hức theo dõi qua kính xe, thèm khát một vài thông tin. Người đàn ông mù đưa tay lên mắt ra hiệu, Chẳng thấy gì, như thể tôi bị vướng trong sương mù hay ngã vào biển sữa. Nhưng mù đâu có như vậy, anh chàng kia nói, họ nói mù thì tối đen. Ồ, tôi thấy mọi thứ đều trắng, Cái bà nhỏ nhắn đó có thể đúng, có thể là vấn đề thần kinh, thần kinh ghê gớm lắm, Chẳng cần nói tôi cũng biết, thảm họa, ừ, thảm họa, Xin ông cho tôi biết ông sống ở đâu, cùng lúc đó máy xe nổ. Ấp úng, như thể thiếu thị lực đã làm suy yếu trí nhớ, người đàn ông mù cho địa chỉ, rồi ông nói, Tôi cảm ơn ông không hết lời, và người kia đáp, Ôi dào, đừng bận tâm, hôm nay là ông, ngày mai sẽ đến lượt tôi, mình chả bao giờ biết cái gì sắp xảy ra, Ông nói đúng, lúc tôi rời nhà sáng nay có ai nghĩ được một việc ghê gớm như thế này lại xảy ra. Ông ngạc nhiên khi họ vẫn đứng yên, Tại sao mình không di chuyển, ông hỏi, Đèn còn đỏ, người kia đáp. Từ nay ông sẽ không còn biết khi nào đèn đỏ.

Như người đàn ông mù đã nói, nhà ông gần đó. Nhưng lề đường chật cứng xe cộ, họ không tìm được chỗ đậu nên phải kiếm một chỗ trên các phố ngang. Ở đó vỉa hè hẹp, cửa bên phía hành khách cách tường khoảng hơn một gang tay, vì thế để tránh khó nhọc phải chen từ ghế này sang ghế kia vướng víu cái thắng tay và bánh lái, người đàn ông mù phải xuống trước khi đậu xe.

Bị bỏ rơi giữa đường, cảm thấy mặt đất chao đảo dưới chân, ông cố dằn nỗi hốt hoảng đang dâng lên trong lòng. Ông lo lắng khoa tay trước mặt, như thể đang bơi trong nơi ông đã tả là biển sữa, miệng ông đã há ra để kêu cứu nhưng vào phút chót ông cảm thấy bàn tay người kia nhẹ nhàng chạm vào cánh tay ông, Bình tĩnh, tôi đây. Họ đi rất chậm, sợ ngã, người đàn ông mù lết chân, nhưng vì thế ông vấp trên vỉa hè mấp mô, Cứ kiên nhẫn, mình gần tới rồi, ngưòi kia thì thầm, rồi đi một quãng ngắn nữa anh ta hỏi, Có ai ở nhà để chăm sóc ông không, người đàn ông mù đáp, Tôi không biết, vợ tôi chắc đi làm chưa về, hôm nay tôi tình cờ về sớm để rồi bị như thế này. Ông sẽ thấy, không nghiêm trọng lắm đâu, tôi chưa hề nghe nói ai bỗng dưng bị mù, Vậy mà cứ nghĩ coi tôi cứ hay khoác lác là tôi thậm chí chẳng cần đến kính, Ôi dào, để xem. Họ đã đến lối vào tòa nhà, hai bà hàng xóm tò mò nhìn cảnh ông láng giềng của họ được dắt tay vào, nhưng hoặc là chả ai nghĩ tới chuyện hỏi, Mắt ông bị gì à, câu hỏi chưa bao giờ nảy ra trong đầu họ, hoặc là ông không thể trả lời, Vâng, biển sữa. Sau khi vào trong tòa nhà, người đàn ông mù nói, Cảm ơn Tất nhiều, tôi rất tiếc đã làm phiền đến ông, bây giờ tôi có thể tự xoay xở được, Chả cần phải xin lỗi, tôi sẽ lên với ông, để ông ở đây tôi không yên tâm. Họ vào thang máy hẹp hơi khó khăn, Ông sống ở tầng mấy, Tầng ba, ông không thể tưởng tượng tôi biết ơn ông thế nào, Đừng cảm ơn tôi, hôm nay là ông, Vâng, ông nói đúng, ngày mai có thể là ông. Thang máy dừng lại, họ bước ra ngoài cầu thang, Ông có muốn tôi giúp mở cửa không, Cảm ơn, tôi nghĩ tôi có thể tự làm được. Ông lấy trong túi ra một chùm chìa khóa, sờ từng cái dọc theo cạnh răng cưa, rồi nói, Hẳn là chiếc này, rồi dùng đầu ngón tay trái sờ soạng tìm lỗ khóa, ông cố mở cửa. Không phải chìa này, Để tôi xem, tôi sẽ giúp ông. Cánh cửa mở ra sau lần thử thứ ba. Khi ấy người đàn ông mù gọi vào nhà, Em có nhà không, chẳng ai trả lời, và ông nhận xét, Đúng như tôi nói, bà ấy vẫn chưa về. Đưa tay ra, ông dò đường dọc theo hành lang, rồi thận trọng trở lại, quay đầu về hướng ông đoán là anh chàng kia ở đó, Tôi thật cảm ơn ông, ông nói, Tôi chả làm gì mấy, người làm phúc nói, chả cần cảm ơn tôi, rồi thêm, Ông có muốn tôi giúp ông ngồi xuống rồi ở lại cho có bạn đến khi vợ ông về không. Sự sốt sắng này bỗng làm người đàn ông mù ngờ vực, tất nhiên ông sẽ không mời một kẻ hoàn toàn xa lạ vào nhà, xét cho cùng, hắn rất có thể âm mưu đúng vào lúc này tìm cách trấn áp, trói chặt và nhét giẻ vào miệng người đàn ông mù đáng thương vô phương tự vệ, rồi cuỗm lấy tất cả các món có giá trị. Không cần, xin đừng bận tâm, ông nói, tôi tự lo được, và lúc ông bắt đầu từ từ khép cửa, ông lặp lại, Không cần, không cần.

Nghe tiếng thang máy đi xuống ông thở ra nhẹ nhõm. Bằng một cử chỉ máy móc, quên đi tình trạng của mình, ông kéo nắp che lỗ nhìn nhỏ ở cửa rồi ngó ra ngoài. Phía bên kia như có một bức tường trắng. Ông có thể cảm thấy vành sắt chạm vào lông mày, lông mi ông quét lên thấu kính nhỏ tí, nhưng ông không thấy gì, sắc trắng che phủ mọi thứ. Ông biết ông đang ở nhà mình, ông nhận ra mùi vị, bầu không khí, sự im ắng, ông có thể nhận ra các món bàn ghế và vật dụng bằng cách chỉ sờ chúng, lướt nhẹ ngón tay lên chúng, nhưng cùng lúc đó tất cả những vật này như đã tan biến vào một loại chiều kích lạ kỳ, không phương hướng hay điểm quy chiếu, không hướng bắc hay hướng nam, trên hay dưới. Như hầu hết mọi người, thuở nhỏ ông hay chơi giả mù, và sau khi nhắm mắt năm phút, ông đi đến kết luận rằng mù chắc chắn là một tai họa khủng khiếp, có thể vẫn tương đối chịu nổi nếu nạn nhân kém may mắn còn giữ được đủ ký ức, không chỉ về màu sắc, mà cả về hình thể và mặt phẳng, bề mặt và hình dáng, tất nhiên giả sử người đó không mù từ lúc sinh ra. Thậm chí ông đã nghĩ rằng bóng đen trong đó người mù sống chẳng khác gì hơn là chỉ thiếu ánh sáng, rằng cái mà chúng ta gọi là mù lòa chỉ là cái che phủ diện mạo của con người và đồ vật, chứ chúng vẫn nguyên vẹn phía sau tấm mạng đen của họ. Bây giờ, trái lại, ông đang bị lao vào sắc trắng thật chói chang, thật tuyệt đối, đến nỗi nó nuốt chửng hơn là chỉ hấp thụ không những màu sắc, mà cả đồ vật và con người, do đó khiến mọi thứ vô hình gấp bội.

Khi ông đi về hướng phòng khách, mặc dù cẩn thận tiến tới, lướt một bàn tay dò dẫm dọc theo tường và không lường trước bất cứ trở ngại nào, ông làm đổ một chiếc lọ hoa xuống sàn vỡ toang. Ông đã quên chiếc lọ ấy, hay có lẽ vợ ông đã đặt nó ở đó lúc đi làm với ý định sau đó sẽ tìm một chỗ thích hợp hơn. Ông cúi xuống đánh giá thiệt hại. Nước đã lan khắp sàn bóng. Ông cố nhặt hoa, không nghĩ tới thủy tinh vỡ, một mảnh sắc dài đâm vào ngón tay ông, cái đau khiến giọt nước mắt trẻ con tấm tức trào lên mắt, mù lòa với sắc trắng giữa căn nhà mình, căn nhà đang tối dần khi chiều xuống, vẫn nắm chặt bó hoa và cảm thấy máu đang chảy, ông vặn người lấy khăn tay trong túi và cố quấn nó quanh ngón tay. Rồi dò dẫm, loạng choạng, vòng quanh bàn ghế, thận trọng đưa chân để khỏi vấp thảm, ông đến chiếc ghế dài nơi ông và vợ xem truyền hình. Ông ngồi xuống, đặt hoa lên đùi, rồi cực kỳ cẩn thận tháo khăn tay. Máu dinh dính làm ông lo ngại, ông nghĩ chắc vì ông không thấy, máu đã biến thành chất sền sệt không màu, thành một thứ khá xa lạ, dù thuộc về ông, nhưng giống như mối đe dọa tự gây ra cho mình.

Rất chậm, nhẹ nhàng thăm dò bằng tay kia, ông cố tìm mảnh kính sắc như lưỡi dao găm nhỏ tí, rồi kẹp móng ngón cái và ngón trỏ lại, ông xoay sở rút nó ra. Ông quấn lại khăn tay quanh ngón bị thương, lần này thật chặt để máu ngưng cháy, rồi mệt mỏi và kiệt sức, ông ngửa người trên ghế dài. Một phút sau, vì thói buông thả quen thuộc của cơ thể chọn bỏ cuộc trong những lúc thống khổ và tuyệt vọng, khi toàn bộ hệ thần kinh nếu được luận lý hướng dẫn lẽ ra sẽ cảnh giác và căng thẳng, một thứ mệt mỏi lan khắp người ông, một loại thờ thẫn hơn là mệt thật sự, nhưng cũng nặng nề không kém. Ông lập tức mơ rằng ông đang giả vờ mù, ông mơ rằng ông mãi mãi nhắm và mở mắt, rồi như thể ông trở về sau một chuyến đi, mỗi lần chớp mắt ông lại thấy mọi hình dáng và màu sắc trên thế gian mà ông đã biết đang đợi ông, vững vàng và bất biến. Dù được trấn an như thế, ông mơ hồ nhận thấy sự bất ổn day dứt, có lẽ nó là một giấc mơ dối trá, một giấc mơ ông sẽ phải thoát ra không sớm thì muộn, mà không biết đúng lúc ấy hiện thực nào đang đợi ông. Khi đó, nếu chữ hiện thực nói lên được sự mệt mỏi chỉ kéo dài vài giây và đã ở trạng thái chuẩn bị hồi tỉnh, ông nghiêm nghị cho rằng cứ ở trong tình trạng bất quyết này là dại, có nên thức dậy chăng, không nên thức dậy chăng, có nên thức dậy chăng, không nên thức dậy chăng, khi ta chả còn gì để lựa chọn thì sẽ luôn luôn tới lúc phải liều, Ta làm gì đây với bó hoa trên đùi và nhắm mắt như thể sợ mở ra. Anh làm gì đó, đang ngủ với hoa trên đùi anh à, vợ ông hỏi.

Bà không đợi câu trả lời. Cáu kỉnh, bà lập tức gom các mảnh vỡ và lau khô sàn, lẩm bẩm suốt với vẻ bực dọc chẳng thèm che giấu, Lẽ ra anh nên tự dọn đống rác này, thay vì ngồi xuống ngủ như chả để ý gì cả. Ông không nói, bảo vệ cặp mắt đằng sau mí mắt nhắm chặt, và bỗng bối rối vì một ý nghĩ, Nếu mình mở mắt rồi thấy thì sao, ông tự hỏi, bám lấy hy vọng khắc khoải. Người đàn bà lại gần, nhận thấy chiếc khăn tay vấy máu, vẻ phật ý của bà lập tức biến mất, Tội nghiệp, làm sao mà xảy ra thế này, bà thương xót vừa hỏi vừa mở dải băng tạm. Khi ấy, với tât cả sức lực của mình, ông muốn thấy người vợ đang quỳ nơi chân ông, ngay tại đó, ông biết bà ở đó, rồi đoan chắc rằng ông sẽ không thấy bà, ông mở mắt, À, rốt cuộc thì anh đã thức dậy, ông đãng trí của tôi ơi, bà vừa nói vừa mim cười. Một thoáng im lặng, rồi ông nói, Anh mù, anh không thấy. Người đàn bà mất kiên nhẫn, Đừng đùa vớ vẩn nữa, có những chuyện mình không được đùa gở, Anh cũng mong là trò đùa, sự thực là anh mù thật, anh chả thấy gì cả, Làm ơn đừng làm em sợ, nhìn em này, đây, em ở đây, đèn sáng, Anh biết em ở đó, anh có thể nghe em, sờ em, anh có thể đoán là em đã bật đèn, nhưng anh mù. Bà bắt đầu khóc, bấu chặt lấy ông, Không đúng, bảo cho em là không đúng đi. Bó hoa rơi xuống sàn, lên chiếc khăn tay vấy máu, máu lại bắt đầu nhỏ giọt trên ngón tay bị đứt, và như muốn nói câu khác, ông lẩm bẩm, Anh chẳng lo chuyện gở, anh thấy mọi thứ trắng, rồi ông mỉm cười buồn bã. Người đàn bà ngồi xuống bên cạnh ông, ôm chặt ông, dịu dàng hôn ông lên trán, lên mặt, nhẹ nhàng lên mắt, Anh sẽ thấy việc này rồi sẽ qua khỏi, anh không đau ốm, chẳng ai bỗng dưng mù, Có lẽ, Kể cho em nghe chuyện xảy ra thế nào, anh cảm thấy gì, khi nào, ở đâu, không, khoan đã, đợi đã, điều đầu tiên mình phải làm là hỏi ý kiến một bác sĩ chuyên khoa mắt, anh có nghĩ ra được ai không, Anh sợ là không, cả hai đứa mình đều không đeo kính, Hay để em đưa anh tới bệnh viện, Chưa chắc có khu cấp cứu cho mắt bị lòa, Anh nói phải, tốt hơn mình nên đi thẳng đến bác sĩ, em sẽ tra cuốn danh bạ điện thoại rồi tìm một bác sĩ đang hành nghề gần nhà. Bà vừa đứng lên, vừa hỏi ông, Anh có thấy khác gì không, Không, ông đáp, Chú ý này, em sẽ tắt đèn rồi anh nói cho em biết, nào, Chẳng có gì khác, Anh nói thế là làm sao, Chẳng có gì khác, anh chỉ thấy cùng một màu trắng, như thể không có ban đêm.

Ông có thể nghe vợ lật nhanh các trang của cuốn danh bạ điện thoại, vừa sụt sịt để khỏi khóc, vừa thở dài, rồi cuối cùng nói, Đây rồi, hy vọng ông ấy có thể tiếp mình. Bà quay số, hỏi có phải là phòng khám bệnh, bác sĩ có đó không, bà có thể nói chuyện với bác sĩ chăng, Không, không, bác sĩ không biết tôi, vấn đề cực kỳ khẩn cấp, vâng, xin làm ơn, tôi hiểu, vậy thì tôi sẽ giải thích tình hình cho cô, nhưng tôi xin cô chuyến lại điều tôi phải nói với bác sĩ, chồng tôi bỗng dưng bị mù, vâng, vâng, hoàn toàn bất ngờ, không, không, anh ấy không phải là bệnh nhân của bác sĩ, chồng tôi không đeo kính, chưa bao giờ đeo, vâng, thị lực anh ấy rất tốt, giống như tôi, tôi cũng nhìn rất rõ, ồ, rất cảm ơn, tôi sẽ đợi, tôi sẽ đợi, vâng, thưa bác sĩ, hoàn toàn bất ngờ, anh ấy bảo anh ấy thấy mọi thứ trắng, tôi không biết chuyện gì, tôi không kịp hỏi anh ấy, tôi vừa mới về nhà thì thấy anh ấy trong tình trạng này, bác sĩ có muốn tôi hỏi anh ấy không, ồ, tôi rất biết ơn bác sĩ, chúng tôi sẽ tới ngay, ngay lập tức. Người đàn ông mù đứng lên, Khoan đã, vợ ông nói, để em băng ngón tay này lại trước đã, bà đi khỏi một lát, trở lại với chai peroxide, chai iodine, bông gòn, một hộp băng. Trong lúc băng vết thương, bà hỏi ông, Anh để xe ở đâu, rồi bỗng chất vấn ông, Nhưng trong tình trạng của anh thì anh không thể lái xe, hay anh đã về tới nhà rồi mới xảy ra, Không, xảy ra trên đường lúc anh ngừng ở đèn đỏ, một ông nào đó đưa anh về nhà, chiếc xe để ở đường bên cạnh, Được, mình đi xuống, đợi ở cửa trong lúc em đi tìm xe, anh để chìa khóa ở đâu, Anh không biết, ông ta chưa trả lại cho anh, Ông ta là ai, Người đàn ông đưa anh về nhà, một người đàn ông, Chắc ông ta để đâu đó, em sẽ tìm một vòng, Tìm vô ích, ông ta không vào nhà, Nhưng chìa khóa phải ở đâu đó, Chắc ông ta quên, vô ý giữ nó, Đến là khổ, Dùng chìa khóa của em, rồi mình sẽ tính sau, ừ phải, mình đi, nắm tay em. Người đàn ông mù nói, Nếu phải sống như thế này thì anh thà chết, Anh làm ơn đừng nói vớ vẩn, thế này đã đủ khổ rồi, Anh bị mù chứ đâu phải em, em không thể tưởng tượng nổi như thế nào, Bác sĩ sẽ tìm ra cách chữa, anh sẽ thấy, Anh sẽ thấy.

Họ rời nhà.

Bên dưới, trong tiền sảnh, vợ ông bật đèn rồi thì thào vào tai ông, Đợi em ở đây, nếu hàng xóm đến thì cứ nói chuyện tự nhiên với họ, nói anh đang đợi em, chẳng ai nhìn anh mà ngờ là anh không thấy, vả lại mình chả phải kể hết chuyện mình cho thiên hạ, ừ, nhưng đừng đi lâu. Vợ ông chạy vội đi. Láng giềng không ai ra vào. Người đàn ông mù theo kinh nghiệm biết cầu thang chỉ sáng đèn khi ông nghe tiếng công tắc tự động, do đó ông cứ ấn nút mỗi khi im lặng. Đèn, ngọn đèn này, đã biến thành tiếng động đối với ông. Ông không hiểu tại sao vợ ông đi mãi chưa về, con đường gần bên, khoảng tám mươi hay một trăm thước, Nếu mình trễ lâu hơn nữa, bác sĩ sẽ về mất, ông tự nhủ. Ông vô tình làm một cử chỉ máy móc, đưa cổ tay trái lên và cúi mắt nhìn đồng hồ trên tay. Ông mím môi như chợt đau, rồi cảm thấy hết sức an ủi rằng hiện không có láng giềng nào quanh đó, vì ngay lúc ấy nếu ai nói với ông, ông sẽ bật khóc. Một chiếc xe ngừng trên đường, Rốt cuộc, ông nghĩ, nhưng rồi nhận ra không phải tiếng máy xe ông, Đây là máy dầu cặn, chắc là tắc xi, ông vừa nói vừa ấn nút đèn một lần nữa. Vợ ông trở về, bối rối và bực tức, cái thằng làm phúc của anh, cái đứa tử tế đó, nó lấy xe mình rồi, Đâu thể được, có thể em chưa tìm kỹ, Chắc chắn là em tìm kỹ, mắt em không kém, những chữ cuối này vô tình bật ra, Anh bảo em là xe ở đường bên cạnh, bà tự chữa lời, chẳng thấy nó ở đó, trừ phi họ để nó trên đường nào khác, Không, không, anh chắc chắn ở đường này, Ô, thế thì nó biến mất rồi, Còn chùm chìa khóa thì sao, Hắn lợi dụng anh bối rối và lo lắng rồi ăn cắp của mình, Vậy mà anh không muốn hắn vào nhà vì sợ hắn có thể ăn cắp món gì, nếu hắn ngồi lại với anh cho tới khi em về thì hắn đã không ăn cắp xe của mình được, Mình đi, tắc xi đang đợi, em thề với anh là em chịu tổn thọ một năm để thấy thằng đểu cáng này cũng bị mù xem sao. Đừng nói to thế, Và thấy thiên hạ lột sạch mọi thứ của hắn, Hắn có thể quay lại, À, thế anh nghĩ ngày mai hắn sẽ gõ cửa rồi nói hắn đã đãng trí lấy cái xe, rồi hắn xin lỗi và hỏi anh có cảm thấy đỡ hơn không à.

Họ im lặng tới khi đến phòng mạch bác sĩ. Bà cố không nghĩ về chiếc xe bị mất cắp, trìu mến bóp tay chồng, trong khi ông cúi thấp đầu để tài xế không thấy mắt ông qua kính chiếu hậu, ông cứ tự hỏi làm sao một thảm kịch khủng khiếp như thế có thể xảy ra cho ông, Tại sao lại là mình. Ông có thể nghe tiếng ồn trên đường phố, tiếng huyên náo lạ kỳ mỗi khi chiếc tắc xi ngừng lại, việc này thường xảy ra lúc chúng ta còn ngủ và tiếng động bên ngoài len lỏi qua tấm mạng vô thức mà chúng ta đang quẫn trong đó như tấm vải trắng trải giường. Như trong tấm vải trắng trải giường. Ông lắc đầu thở dài, vợ ông dịu dàng vuốt má ông, đó là cách bà nói, Bình tĩnh, em đây, và ông dựa đầu lên vai bà, bất chấp gã tài xế nghĩ gì, Nếu anh ở vào hoàn cảnh của tôi và hết lái xe được nữa, ông nghĩ một cách trẻ con, rồi quên sự ngớ ngẩn của nhận xét đó, ông tự khen mình rằng giữa nỗi tuyệt vọng ông vẫn có thể suy nghĩ hợp lý. Khi ra khỏi tắc xi, được vợ kín đáo giúp, ông dường như bình tĩnh, nhưng khi vào phòng mạch nơi ông sắp biết số phận mình, ông hỏi vợ bằng giọng thì thào run rẩy, Anh sẽ ra sao khi ra khỏi chỗ này, rồi ông lắc đầu như thể đã từ bỏ mọi hy vọng.

Vợ ông báo cho cô thư ký tiếp khách, Tôi là người gọi điện nửa giờ trước hộ chồng tôi, cô thư ký đưa họ vào một buồng nhỏ nơi các bệnh nhân khác đang đợi. Có một ông già đeo miếng vải đen che một mắt, một đứa bé có vẻ mắt lác đi theo một phụ nữ chắc là mẹ, một cô gái đeo kính đen, hai người khác không có đặc điểm nổi bật rõ ràng nào, nhưng không ai mù, người mù không đi khám bác sĩ nhãn khoa.

Người đàn bà dẫn chồng tới một ghế trống, rồi bà đứng bên cạnh chồng vì các ghế khác đã có người ngồi, Mình phải đợi, bà thì thầm vào tai ông. Ông biết tại sao, ông đã nghe tiếng nói của những người trong phòng đợi, bây giờ ông lại có lo lắng khác dồn dập, nghĩ rằng đợi bác sĩ khám càng lâu, bệnh mù của ông càng nặng đến mức không thể chữa. Ông nôn nóng trên ghế, bồn chồn, ông định giãi bày lo lắng của mình với vợ, nhưng ngay khi ấy cánh cửa mở ra và cô thư ký nói, Mời hai ông bà đi lối này, rồi quay sang các bệnh nhân khác, Lệnh của bác sĩ, ông này là trường hợp khẩn cấp. Mẹ của đứa bé mắt lác phản đối rằng đến lượt của bà là lượt của bà, bà là người đầu tiên và đã đợi hơn một giờ. Các bệnh nhân khác thấp giọng ủng hộ bà, nhưng không ai, kể cả bà ta, nghĩ là nên tiếp tục than phiền, nhỡ bác sĩ khó chịu và trả đũa sự xấc láo của họ bằng cách bắt họ đợi lâu hơn nữa như đã xảy ra. Ông già đeo băng che một mắt hào hiệp nói, Để cái ông tội nghiệp ấy khám trước, ông ấy ở vào tình trạng tệ hơn mình nhiều. Người đàn ông mù không nghe ông ta, họ đã vào phòng khám của bác sĩ, và người vợ nói, Cảm ơn lòng tốt của bác sĩ, sự thể là chồng tôi, nói thế xong bà ngừng, vì bà thật không biết chuyện gì đã xảy ra, bà chỉ biết chồng bà mù và xe của họ bị mất cắp. Bác sĩ nói, Xin mời ngồi, và tự ông đến giúp bệnh nhân ngồi xuống ghế, rồi chạm vào tay bệnh nhân, ông nói trực tiếp với người bệnh, Nào, bây giờ kể cho tôi nghe làm sao. Người đàn ông mù giải thích rằng ông đang ngồi trong xe mình, đợi hết đèn đỏ, khi ấy bỗng nhiên ông không thấy gì nữa, vài người chạy đến giúp ông, một bà cụ, đoán theo giọng của bà ta, nói có thể là một ca thần kinh, rồi một anh đi cùng ông về nhà vì ông không thể xoay xở một mình, Tôi thấy mọi thứ màu trắng, thưa bác sĩ. Ông không nói gì về chiếc xe bị mất cắp.

Bác sĩ hỏi ông, Trước kia ông có bao giờ bị thế này chưa, hay chuyện gì tương tự như vậy, Không, bác sĩ, thậm chí tôi chả phải đeo kính. Thế ông bảo bỗng dưng nó xảy đến à, Vâng, bác sĩ, Như bóng đèn tắt, Như bóng đèn cháy sáng thì đúng hơn, Mấy ngày vừa qua ông cảm thấy thị lực có gì khác không, Không, bác sĩ, Có hoặc đã bao giờ trong gia đình ông có trường hợp mù nào không, Trong số họ hàng tôi biết hay đã nghe nói thì không có ai, Ông có bị bệnh tiểu đường không, Không, bác sĩ, Bệnh giang mai, Không, bác sĩ. Chứng cao huyết áp động mạch hay tế bào não, Tôi không chắc về tế bào não, nhưng các chứng kia không có, ở sở chúng tôi có khám sức khỏe đều đặn. Hôm nay hay hôm qua ông có bị đánh mạnh vào đầu không, Không, bác sĩ, Ông bao nhiêu tuổi, Ba mươi tám, Tốt, hãy khám mắt xem sao. Người đàn ông mù mở to mắt, như để cho việc khám được dễ dàng, nhưng bác sĩ nắm cánh tay ông rồi dắt ông ra phía sau máy nội soi mà bất cứ ai có óc tưởng tượng đều có thể xem như một phiên bản mới của phòng xưng tội, mắt thay vì lời, và người nghe xưng tội nhìn trực tiếp vào linh hồn của kẻ có tội, Đặt cằm ông ở đây, bác sĩ bảo ông, cứ mở mắt, và đừng cử động. Người đàn bà tiến lại gần chồng, đặt tay lên vai ông và nói, Sẽ tìm ra, anh sẽ thấy. Bác sĩ nâng lên rồi hạ xuống hệ thống ống kính bên phía mình, nhẹ xoay các nút điều chỉnh, rồi bắt đầu khám. Ông thấy không có gì trong giác mạc, không có gì trong màng mắt, không có gì trong tròng đen, không có gì trong võng mạc, không có gì trong thủy tinh thể của mắt, không có gì trong chấm vàng giữa võng mạc, không có gì trong thần kinh thị giác, không chỗ nào có vấn đề gì. Ông đẩy dụng cụ sang một bên, dụi mắt, rồi tiến hành khám lại từ đầu, không nói lời nào, và khi khám xong, mặt ông có vẻ bối rối, Tôi không tìm thấy thương tích nào, mắt ông hoàn toàn tốt. Người đàn bà chắp hai tay với vẻ sung sướng và thốt lên, Em đã chẳng nói với anh rồi sao, em chẳng nói với anh rồi sao, việc này giải quyết được.

Không để ý đến bà, người đàn ông mù hỏi, Tôi có thể lấy cằm ra được chưa, bác sĩ, Được rồi, ồ, tôi xin lỗi, Nếu mắt tôi hoàn toàn tốt như ông nói thì tại sao tôi mù, Ngay lúc này tôi không biết, chúng ta sẽ phải làm các xét nghiệm chi tiết hơn, làm các bản phân tích, biểu đổ sinh thái, điện não đồ, Ông nghĩ có liên hệ tới não không, Có thể, nhưng tôi ngờ lắm. Nhưng ông nói ông không thấy mắt tôi có gì hỏng, Đúng thế, Lạ thật, Tôi muốn nói là nếu thực ông bị mù thì bệnh mù của ông lúc này không giải thích được, Ông ngờ là tôi không mù, Không phải, vấn đề là bản chất bất thường của trường hợp ông, cá nhân tôi trong bao nhiêu năm hành nghề chưa bao giờ gặp ca nào như thế này, và tôi dám nói trong suốt lịch sử khoa mắt chưa bao giờ biết có ca nào như vậy, Ông nghĩ có cách nào chữa không, Trên nguyên tắc, vì tôi không tìm thấy thương tích hay bất cứ dị tật bẩm sinh nào, câu trả lời của tôi là chữa được, Nhưng rõ ràng không hẳn là được, Chỉ nói phòng hờ thôi, chỉ vì tôi không muốn hy vọng quá nhiều rồi có thể hóa ra không đúng, Tôi hiểu, Tình hình là như thế, Và có cách điều trị nào tôi nên theo không, một phương thuốc nào đó, Ngay lúc này tôi không nghĩ là nên cho thuốc, vì như thế giống như viết toa trong bóng tối. Người đàn ông mù nhận xét, Một cách nói thích hợp. Bác sĩ giả vờ không nghe, ra khỏi cái ghế xoay ông ngồi để khám bệnh, đứng lên, ông viết trên tập toa thuốc các xét nghiệm và phân tích ông đánh giá là cần làm. Ông đưa tờ giấy cho người vợ, Cầm lấy và trở lại đây với chồng bà khi nào có kết quả, trong khi đó nếu tình trạng của ông ấy có gì thay đổi thì điện thoại cho tôi, Chúng tôi phải trả bao nhiêu, thưa bác sĩ, Trả tiền nơi cô thư ký tiếp khách. Ông đi theo họ tới cửa, lầm bầm vài lời trấn an, Hãy đợi xem sao, hãy đợi xem sao, ông đừng tuyệt vọng, và khi họ đã đi khỏi ông vào buồng vệ sinh nhỏ bên cạnh phòng khám và nhìn đăm đăm rất lâu vào gưong, Có thể là gì, ông lẩm bẩm. Rồi ông trở lại phòng khám, gọi cô thư ký tiếp khách, Đưa bệnh nhân kế tiếp vào.

“Tối hôm đó người đàn ông mù mơ rằng ông bị mù."

 

• Chương 2

Khi tỏ ý giúp người đàn ông mù, gã ăn cắp xe đúng lúc ấy chưa có ý định xấu, ngược lại, điều gã làm không gì khác hơn là vì lòng quảng đại và vị tha, mà mọi người đều biết đó là hai đặc điểm tốt nhất của bản chất con người và cũng được tìm thấy trong bọn tội phạm nhẫn tâm hơn gã này nhiều, gã là một tên ăn cắp xe xoàng xĩnh chẳng có hy vọng gì tiến xa trong nghề của gã, vì sự nghiệp này do bọn chuyên nghiệp khai thác, chúng mới là bọn lợi dụng nhu cầu của kẻ đáng thương. Xét cho cùng, giúp một người mù để rồi sau đó ăn cắp của ông ta cũng chả khác gì lắm với việc săn sóc một cụ già lắp bắp sắp chết với ý để hưởng gia tài. Chỉ đến khi gã gần tới nhà của người đàn ông mù thì ý nghĩ ăn cắp mới đến với gã một cách khá tự nhiên, nói một cách chính xác, ta có thể nói giống như gã quyết định mua vé số khi chợt nhìn thấy người bán vé số dạo, gã chả có linh cảm gì, gã mua vé số để xem thế nào, phục tùng trước số phận thất thường, được hay thua, người khác có thể nói gã hành động theo phản xạ có điều kiện của cá tính. Những kẻ hoài nghi, bọn này rất đông và bướng, cho rằng khi nói tới bản tính con người, nếu thời cơ không nhất thiết làm nên kẻ cắp thì cũng đóng góp phần lớn vào đó. Còn đối với chúng ta, chúng ta muốn nghĩ rằng nếu người đàn ông mù nhận lời đề nghị giúp đỡ thứ hai của gã làm phúc giả hiệu này thì vào phút chót sự quảng đại có thể vẫn chiến thắng, chúng ta đang nói tới lời đề nghị ngồi lại với người đàn ông mù cho tới khi vợ ông về, biết đâu trách nhiệm tinh thần, phát sinh nhờ lòng tin cậy đặt để cho nó, đã có thể ngăn chặn cám dỗ tội lỗi, và dẫn đến chiến thắng của tình cảm sáng ngời cao thượng vốn dĩ có thể tìm thấy ngay cả trong các linh hồn sa đọa nhất. Để chấm dứt chú giải thô thiển này, như lời xưa tích cũ đã không mệt mỏi dạy chúng ta: khôn quá hóa dại.

Lương tâm, mà bao kẻ ích kỷ đã xúc phạm và nhiều kẻ khác đã vứt bỏ, là điều có thật và luôn có thật, nó không phải là sáng chế của các triết gia thời kỳ địa chất thứ tư, khi linh hồn chẳng hơn gì một gợi ý mê mụ. Thời gian trôi qua cùng với sự tiến hóa xã hội và biến đổi về di truyền, chúng ta rốt cuộc nhìn lương tâm mình qua màu máu và giọt lệ đậm đà, và như chưa đủ, chúng ta biến cặp mắt mình thành tấm gương nội tâm, vì thế nó thường không ngần ngại trình bày những gì chúng ta đang cố lên tiếng chối bỏ. Thêm vào nhận xét chung đó, trong vụ việc đơn giản cụ thể này, lòng ăn năn vì đã phạm một hành vi xấu xa nào đó bị trộn lẫn với đủ loại lo sợ truyền kiếp, và kết quả là kẻ nói dối quanh co rốt cuộc sẽ bị phạt gấp đôi tội hắn phải chịu mà không được khoan dung hay thương xót. Do đó, trong trường hợp này không thể làm rõ tỉ lệ của sự lo sợ và tỉ lệ của lương tâm cắn rứt bắt đầu quấy rầy kẻ trộm đúng lúc gã nổ máy xe lái đi. Tất nhiên gã chẳng bao giờ cảm thấy yên tâm ngồi ở chỗ của người đã cầm bánh lái này khi ông ta bỗng hóa mù, người đã nhìn qua kính chắn gió này rồi bỗng không còn nhìn thấy nữa, chả cần phải tưởng tượng gì nhiều để ý nghĩ đó đánh thức con quái vật đáng sợ hôi hám và quỷ quyệt đang ngóc đầu dậy. Nhưng như đã nói, lòng ăn năn cũng chính là biểu lộ buồn phiền của lương tâm, hay nếu chúng ta muốn mô tả bằng một từ tượng hình, lòng ăn năn là một lương tâm có hàm răng cắn rứt, sắp sửa đặt trước mắt gã hình ảnh khốn khổ của người đàn ông mù khi ông ta đóng cửa, Không cần, không cần, ông bạn đáng thương đã nói, rồi sau đó ông ta chẳng đi được bước nào nữa nếu không có ai giúp.

Gã trộm hết sức chăm chú tập trung vào dòng xe để ngăn các ý nghĩ kinh khủng đó chiếm ngự hoàn toàn đầu óc của mình, gã biết rất rõ gã không được cho phép mình phạm một lỗi nhỏ nào, một lơ đãng tí tẹo nào. Cảnh sát luôn luôn ở khắp nơi và chỉ cần một anh chặn gã lại, Ông làm ơn cho xem căn cước và bằng lái, là quay về nhà tù, cuộc đời cực nhọc làm sao. Gã cực kỳ thận trọng tuân theo đèn lưu thông, dù bất kỳ tình huống nào cũng không vượt đèn đỏ, tôn trọng đèn vàng, kiên nhẫn đợi đèn xanh rồi mới đi tiếp. Đến một lúc gã thấy mình bắt đầu nhìn đèn một cách ám ảnh. Khi ấy gã bắt đầu điều chỉnh vận tốc chiếc xe để bảo đảm rằng gã sẽ luôn luôn gặp đèn xanh phía trước, mặc dù để bảo đảm điều này gã phải tăng tốc độ, hoặc ngược lại giảm tốc độ tới mức gây bực bội cho các tài xế phía sau. Cuối cùng, gã mất hướng, căng thắng quá mức chịu đựng, gã lái xe vào một đường nhỏ mà gã biết không có đèn lưu thông, rồi đậu lại gần như không nhìn, gã là tài xế giỏi. Gã cảm thấy thần kinh của mình như sắp nổ bùng, những từ này thoáng qua trong trí gã. Thần kinh mình sắp nổ bùng. Trong xe ngột ngạt. Gã hạ cửa kính hai bên xuống, nhưng không khí bên ngoài nếu có chuyển động cũng không làm mát bầu không khí bên trong. Mình phải làm gì, gã tự hỏi. Nhà kho gã phải mang xe tới còn xa, trong ngôi làng bên ngoài thành phố, và với tâm trạng của gã lúc này, gã chẳng bao giờ lái được tới đó.

Hoặc cảnh sát sẽ tóm mình, hoặc tệ hơn nữa là mình sẽ gây tai nạn, gã lẩm bẩm. Khi ấy gã chợt nghĩ tốt nhất nên ra khỏi xe một lúc và cố làm thanh thản đầu óc, Có lẽ khí trời tươi mát sẽ thổi tạt ý nghĩ hắc ám đi, anh chàng khốn khổ hóa mù đâu phải là lý do khiến mình cũng hóa mù, có phải cảm lạnh đâu mà lây, mình sẽ đi một vòng khu nhà rồi nó sẽ qua. Gã ra khỏi xe và không thèm khóa, gã sẽ quay lại ngay, rồi bước đi. Gã đi chưa tới ba mươi bước thì gã hóa mù.

Trong phòng khám, bệnh nhân cuối cùng được tiếp là ông già tốt bụng, người đã nói một cách ân cần về người đàn ông đáng thương bỗng dưng bị mù. Ông đến đó chỉ để định ngày giải phẫu bệnh đục nhãn cầu của con ngươi còn lại, miếng băng đen che lỗ trống, và chằng liên hệ gì tới vấn đề hiện có, Đây là bệnh của tuổi già, dạo trước bác sĩ đã nói, khi đến hạn chúng ta sẽ lột nó đi, rồi ông sẽ không nhận ra được chỗ ông đang sống đâu. Khi ông già đeo miếng vải đen che mắt ra về và y tá nói không còn bệnh nhân nào trong phòng đợi, bác sĩ lấy hồ sơ của người đàn ông bỗng dưng mù ra, ông đọc một lần, hai lần, ngẫm nghĩ vài phút rồi cuối cùng điện thoại cho một đồng nghiệp để nói câu chuyện sau đây: Tôi phải kể cho anh nghe, hôm nay tôi có một trường hợp lạ lắm, một ông bỗng mất thị lực hoàn toàn, khám không thấy thương tích hay dấu hiệu dị tật bẩm sinh nào, ông ta nói ông ta thấy mọi thứ màu trắng, một thứ sắc trắng dày đặc và đục như sữa bám lấy mắt ông ta, tôi cố giải thích thật đúng cách diễn tả của ông ta, ừ, tất nhiên là chủ quan, không, ông ta tương đối trẻ, ba mươi tám tuổi, anh có bao giờ nghe thấy một ca như vậy chưa, hay là đọc ở đâu, hay là nghe kể về nó, tôi cũng nghĩ vậy, lúc này tôi chưa thể nghĩ ra giải pháp nào, để có thêm thì giờ tôi đã đề nghị làm một số xét nghiệm, ừ, hôm nào chúng ta cùng khám ông ấy, sau khi ăn tôi tôi sẽ xem lại một số sách, đọc lại thư mục, có lẽ tôi sẽ tìm ra manh mối, ừ, tôi hiểu rõ vấn đề mất nhận thức, có thể là mù tâm lý, nhưng thế thì phải là ca đầu tiên có đặc điểm này, vì rõ ràng ông ta bị mù thật, và chúng ta biết mất nhận thức là không có khả năng nhận biết các đối tượng quen thuộc, vì tôi cũng chợt nghĩ đây có thể là một ca thong manh, nhưng anh nhớ điều tôi vừa nói chứ, chứng mù này trắng, rõ ràng ngược với chứng thong manh là đen hoàn toàn trừ phi có một dạng thong manh trắng nào đó, một thứ tối trắng, ừ, tôi biết, một dạng chưa hề nghe tới, đồng ý, ngày mai tôi sẽ điện thoại cho ông ta, giải thích là chúng ta muốn cùng khám ông ấy. Sau khi nói chuyện xong, bác sĩ ngả người trên ghế, ngồi im vài phút, rồi đứng lên, cởi áo choàng trắng với cử chỉ chậm rãi, mệt mỏi. Ông đi tới phòng vệ sinh để rửa tay, nhưng lần này ông không hỏi tấm gương, một cách siêu hình, Có thể là gì, ông đã lấy lại cách nhìn khoa học của mình, chứng mất nhận thức và thong manh được nhận dạng và định nghĩa rất chính xác trong sách vở và trong thực tế, không loại trừ các biến dị, đột biến, nếu từ này thích hợp, và dường như đã đến lúc xảy ra. Có hàng ngàn lý do để bộ não đóng lại, thế thôi, chả có gì khác, như người khách đến trễ thấy cánh cửa của mình đã đóng. Ông bác sĩ nhãn khoa là một người yêu văn chương và nhạy bén tìm ra câu trích dẫn thích hợp.

Tối hôm đó, sau bữa ăn ông nói với vợ, Hôm nay có một ca lạ ở phòng mạch, có thể là biến thể của bệnh mù tâm lý hay chứng thong manh, nhưng hình như cho tới nay chưa thấy bằng cớ là đã xảy ra triệu chứng nào như vậy, Bệnh tật này là gì vậy, chứng thong manh và bệnh kia, vợ ông hỏi. Bác sĩ giải thích theo khả năng hiểu của người thường và thỏa mãn được lòng tò mò của vợ, rồi ông đi tới tủ sách nơi ông cất sách y khoa, một số cuốn từ hồi ông học đại học, một số khác mới hơn và một số vừa xuất bản mà ông chưa có thì giờ nghiên cứu. Ông xem bảng chú dẫn và bắt đầu đọc một cách có hệ thống mọi thứ ông có thể tìm thấy về chứng mất nhận thức và bệnh thong manh, với cảm giác bứt rứt của kẻ xâm nhập vào một lĩnh vực ngoài thẩm quyền của mình, vùng bí ẩn của khoa giải phẫu thần kinh mà ông chỉ có khái niệm rất mơ hồ. Khuya hôm đó, ông đặt các cuốn sách ông đã nghiên cứu qua một bên, dụi cặp mắt mỏi mệt rồi dựa lưng vào ghế. Đúng lúc đó câu giải đáp hiện ra rõ rệt. Nếu là một ca mất nhận thức, bệnh nhân bây giờ sẽ thấy lại như cũ, nghĩa là thị lực của ông ta sẽ không suy giảm, bộ óc ông ta chỉ không thể nhận ra cái ghế ở chỗ có cái ghế, nói cách khác, ông ta sẽ tiếp tục phán ứng đúng với kích thích dạ quang của thần kinh thị giác, nhưng, để dùng từ đơn giản trong tầm nắm bắt của người thường, ông ta đã mất khả năng biết điều ông ta biết, và hơn nữa, khả năng diễn tả nó. Còn về chứng thong manh, ở đây chả có gì phải nghi ngờ. Để có thể là chứng thong manh, bệnh nhân phải thấy mọi thứ màu đen, nếu bạn bỏ qua cho cách dùng động từ thấy, vì thong manh là một ca đen hoàn toàn. Người đàn ông mù đã nói dứt khoát rằng ông ta có thể thấy, nếu bạn bỏ qua cho động từ đó một lần nữa, một màu trắng dày đặc, đồng bộ, như thể ông ta mở mắt lao xuống một biển sữa. Chứng thong manh trắng, ngoài việc mâu thuân về từ nguyên, cũng không thể xảy ra về mặt thần kinh học, vì bộ não không thể nhận biết hình ảnh, dáng vẻ và màu sắc của thực tế, về một khía cạnh nào đó cũng sẽ không thể bị che phủ trong màu trắng, một màu trắng liên tục, như một bức tranh trắng không sắc điệu, màu sắc, dáng vẻ và hình ảnh, mà thực tế tự nó phô ra cho một người có thị lực bình thường, mặc dù khó có thể nói cho chính xác về thị lực bình thường.

Tin chắc là đã gặp ngõ cụt, bác sĩ lắc đầu chán nản nhìn quanh. Vợ ông đã ngủ, ông nhớ mang máng bà lại gần ông một lúc rồi hôn lên đầu ông, Em đi ngủ, chắc bà đã nói với ông như thế, căn hộ lúc này yên tĩnh, sách vở đầy bàn, Gì thế này, ông tự nhủ, và bỗng nhiên ông cảm thấy sợ, như thể ông đã biết chính mình sắp sửa mù bất cứ lúc nào. Ông nín thở đợi. Không có gì xảy ra. Nó xảy ra một phút sau khi ông gom sách để cất lại vào kệ sách. Thoạt tiên ông nhận biết ông không còn có thể thấy hai tay mình, rồi ông biết ông mù.

Căn bệnh của cô gái đeo kính đen không nghiêm trọng, cô bị viêm màng kết nhẹ, vài giọt thuốc theo toa bác sĩ sẽ khỏi ngay, ông đã bảo cô, Cô biết đấy, vài ngày tới cô nên đeo kính trừ khi đi ngủ. Ông đã nói đùa như thế nhiều năm, thậm chí chúng ta có thể giả định là câu nói đùa đã được truyền từ thế hệ bác sĩ mắt này sang thế hệ khác, nhưng chưa bao giờ thất bại, bác sĩ vừa nói vừa mỉm cười, bệnh nhân mỉm cười khi nghe, và vào dịp này câu đùa đáng giá, vì cô gái có hàm răng đẹp và biết khoe nó. Vì tư tưởng yếm thế tự nhiên hoặc vì quá nhiều thất vọng trong đời, bất kỳ kẻ hoài nghi bình thường nào biết rõ chi tiết về cuộc đời cô gái này sẽ nói bóng gió rằng nụ cười xinh xắn của cô chả khác gì một mánh khóe nghề nghiệp, một xác nhận tinh quái và miễn phí, vì cô có nụ cười giống như đứa bé mới chập chững, một từ không còn được dừng nhiều, khi tương lai cô là một cuốn sách đóng và lòng tò mò muốn mở nó chưa sinh ra đời. Nói vắn tắt, người phụ nữ này có thể được xếp vào loại gái điếm, nhưng mạng lưới liên hệ xã hội phức tạp, dù ngày hay đêm, ngang hay dọc, của thời đại đang kể khiến ta phải cẩn thận đừng có xu hướng phán xét vội vã và khẳng định, vì đó là tính cực đoan do lòng tự tin quá trớn mà chúng ta có lẽ chẳng bao giờ bỏ được. Mặc dù hẳn nhiên mây mù có thể đẩy trên Juno, nhưng cũng sai hoàn toàn nếu cứ nhất định lẫn lộn nữ thần Hy Lạp với mấy giọt nước kết tụ bình thường đang lơ lửng trong khí quyển. Tất nhiên, sự kiện người phụ nữ này ngủ với đàn ông để kiếm tiền có thể cho phép chúng ta liệt cô vào loại gái điếm mà chả cần nghĩ ngợi gì thêm, nhưng cũng đúng là cô chỉ đi với một gã khi nào cô cảm thấy thích và với gã nào cô muốn, vì thế chúng ta không thể gạt bỏ khả năng là thực tế khác biệt đó phải được xem như một yếu tố thận trọng để quyết định loại cô ra khỏi hạng gái điếm nói chung. Như mọi người bình thường, cô có một nghề, và cũng như người bình thường, cô lợi dụng thời giờ rảnh rỗi để nuông chiều cơ thể mình và thỏa mãn các nhu cầu, của mình lẫn của người. Nếu chúng ta đừng cố nhìn cô qua một định nghĩa sơ sài nào đó, chúng ta sẽ nói về cô, theo một nghĩa rộng, rằng cô sống như cô thích, và hơn nữa cô đạt được mọi thú vui cô có thể tìm thấy trên đời.

Trời đã tối lúc cô rời phòng mạch. Cô không tháo kính ra, đèn đường làm cô khó chịu, nhất là các ngọn đèn quảng cáo rực rỡ. Cô vào hiệu thuốc để mua thuốc nhỏ mắt theo toa bác sĩ, quyết định làm ngơ lời gã bán hàng bình phẩm rằng đôi mắt như thế lại bị kính đen che mất là bất công, một nhận xét chẳng những tự nó xấc xược mà thử nghĩ xem lại còn từ một gã dược tá, trái với niềm tin của cô rằng đôi kính đen cho cô một vẻ bí ẩn quyến rũ có thể khơi dậy lòng thèm khát của bọn đàn ông tình cờ qua lại, cô có thể đáp lại thèm khát đó nếu hôm nay không có ai đợi cô, một cuộc gặp gỡ mà cô có đủ lý do mong đợi sẽ đưa đến vài điều tốt đẹp, cả về mặt vật chất cũng như các thỏa mãn khác. Người đàn ông mà cô sắp gặp là một khách quen cũ, ông ta chẳng nề hà khi cô báo trước là cô không thể tháo kính, vả lại bác sĩ chưa cho phép, và gã đàn ông thậm chí thấy lý thú, mới mẻ. Ra khỏi hiệu thuốc, cô gái gọi tắc xi, cho tên khách sạn. Vừa dựa lưng lên ghế cô đã thưởng thức, nếu dùng chữ đúng, các cảm giác dồn dập khác nhau của thú vui nhục dục, từ cái chạm môi mong đợi đầu tiên, từ cái vuốt ve thân mật đầu tiên, tới các tột đỉnh khoái lạc nổ bùng sau đó khiến cô mệt nhoài và sung sướng, như thể cô sắp bị đóng đinh lên thập giá, lạy thánh mớ bái, dưới pháo bông lóa mắt và chóng mặt. Vì thế chúng ta có đủ mọi lý do để kết luận rằng cô gái đeo kính đen luôn chi trước và chi gấp đôi số thù lao cô sẽ đòi sau đó, nếu người tình của cô biết làm tròn nhiệm vụ của hắn, về mặt kỹ thuật và đúng lúc. Mơ màng trong suy nghĩ này, hiển nhiên vì cô đã phải trả tiền khám bệnh, cô tự hỏi có nên bắt đầu từ hôm nay tăng mức thù lao chính đáng cho mình, theo lối nói trại vui vẻ mà cô quen dùng để nói về nó.

Cô bảo tài xế tắc xi ngừng lại cách nơi cô đến một dãy nhà, hòa lẫn với người đi cùng hướng như cho phép mình cuốn theo họ, vô danh và không mang một dấu hiệu bề ngoài tội lỗi hay xấu hổ nào. Cô thản nhiên vào khách sạn, băng qua tiền sảnh tới quầy rượu. Cô đã đến sớm vài phút, vì thế cô phải đợi, giờ gặp của họ đã được hẹn chính xác. Cô gọi nước ngọt uống thong thả, không nhìn ai vì không muốn bị hiểu lầm là một cô điếm tầm thường đang tìm khách. Một lát sau, như khách du lịch lên phòng mình để nghỉ sau một buổi chiều viếng thăm các viện bảo tàng, cô đi tới thang máy. Đức hạnh luôn luôn gặp chông gai trên con đường cực kỳ khó khăn để dẫn tới hoàn thiện, nếu có ai còn chối bỏ sự kiện này, nhưng đinh mệnh thiên vị tội lỗi và trụy lạc đến nỗi cửa thang máy mở ra ngay khi cô tới nơi. Hai người khách bước ra, một cặp vợ chồng già, cô bước vào, ấn nút tầng ba, số phòng ba trăm mười hai đang đợi cô, đây rồi, cô kín đáo gõ cửa, mười phút sau cô trần truồng, mười lăm phút sau cô rên rỉ, mười tám phút sau cô thì thào lời yêu đương mà không còn cần giả vờ, hai mươi phút sau cô bắt đầu mất trí, hai mươi mốt phút sau cô cảm thấy cơ thể mình tan nát trong khoái lạc, hai mươi hai phút sau cô thét lớn, Nào, nào, và khi tỉnh lại cô mệt nhoài và sung sướng nói, Mọi thứ vẫn trắng xóa.

Cảnh sát đưa gã ăn cắp xe về nhà. Anh nhân viên công lực cẩn thận và giàu lòng trắc ẩn không hề biết anh đang dắt tay tên tội phạm nhẫn tâm, không phải để ngừa hắn trốn như trong trường hợp khác, mà chỉ để cho gã đàn ông đáng thưcmg khỏi bị vấp ngã. Bù lại, chúng ta có thể dễ dàng hình dung sự sợ hãi của vợ tên ăn cắp khi mở cửa, bà ta sẽ đối diện với một viên cảnh sát mặc sắc phục đang lôi theo, hay có vẻ lôi theo, một tên tù khốn nạn, xét theo vẻ đau khổ của hắn thì phải có gì ghê gớm hơn là bị bắt giữ. Ý nghĩ đầu tiên của người phụ nữ là chồng bà đã bị bắt vì tội trộm cắp và viên cảnh sát đến lục soát nhà, mặt khác, ý nghĩ này lại hơi làm vững dạ, dù có vẻ ngược đời, vì chồng bà chỉ ăn trộm xe, loại hàng không thể giấu dưới gầm giường vì kích thước của nó. Bà chẳng phải nghi ngờ lâu, viên cảnh sát báo cho bà, Ông này mù, bà săn sóc cho ông ấy, và người đàn bà lẽ ra nên thở phào vì nhân viên công lực rốt cuộc chỉ tháp tùng chồng bà về nhà, nhưng bà thấy tình trạng trầm trọng của tai họa này sẽ làm tiêu đời họ, khi chồng bà khóc nức nở ngã vào vòng tay bà và kể cho bà những điều chúng ta đã biết.

Cô gái đeo kính đen cũng được cảnh sát tháp tùng về nhà cha mẹ, nhưng nét khêu gợi ngầm biếu lộ trong hoàn cảnh mù lòa của cô đã làm giảm bớt phần nào chất kịch tính hiển nhiên của tình thế, một phụ nữ lõa lồ la hét trong khách sạn làm các khách trọ khác hoảng hốt, trong khi gã đàn ông cùng phòng vừa vội vã kéo quần vừa cố tẩu thoát. Mất tinh thần vì xấu hổ, một cảm giác hoàn toàn tương xứng, vì mấy lời dè bỉu của bọn đàn bà vờ đoan trang đạo đức giả và bọn ra bộ tiết hạnh với trò ái tình vụ lợi mà cô cống hiến, sau tiếng thét chói tai khi thấy thị lực của cô bị mất không phải là hệ quả mới hay ngoài dự kiến của khoái lạc, cô gái mù không dám khóc và than thở cho số phận khi cô bị đuổi ra khỏi khách sạn một cách thô bạo và hầu như bằng vũ lực, không để cô có thì giờ mặc áo quần cho ngay ngắn. Bằng giọng mỉa mai nếu không nói là cục cằn, viên cảnh sát sau khi hỏi nơi cô sống, muốn biết cô có tiền trả tắc xi hay không, trong mấy vụ này Nhà nước không chi, hắn cảnh cáo cô, theo một thủ tục mà chúng tôi muốn nói sơ qua là không hẳn vô lý, vì hạng gái này thuộc về con số đáng kể những kẻ không trả thuế cho món tiền vô đạo đức kiếm được của họ. Cô gật đầu, nhưng hẳn là vì mù, cô nghĩ viên cảnh sát có thể không thấy cử chỉ của cô và cô thì thào, Có, tôi có tiền, rồi lẩm bẩm thêm, Phải chi mình không có, câu nói đối với chúng ta có thể là quái đản, nhưng nếu ta xét các nếp cuộn trên bộ não con người, nơi không có đường trực tiếp và ngắn, thì câu nói này lại tuyệt đối rõ, cô muốn nói là cô đã bị trừng phạt vì hạnh kiểm nhơ nhuốc, vì hành vi đồi bại của mình, và đây là hậu quả. Cô đã bảo mẹ cô rằng cô không ăn tối ở nhà, rồi rốt cuộc cô về sớm, ngay cả trước khi cha cô về.

Ông bác sĩ mắt ở vào cảnh ngộ khác, không chỉ khác vì ông tình cờ ở nhà khi bỗng dưng bị mù, mà vì là bác sĩ, ông không bó tay đầu hàng tuyệt vọng, như những kẻ chỉ lưu ý đến cơ thể họ khi nó làm họ đau. Ngay cả trong nỗi thống khổ của tình huống này, với một đêm lo lắng trước mặt, ông vẫn có thể nhớ câu Homer đã viết trong Iliad, bài thơ vĩ đại nhất về sự chết và đau khổ, Một y sĩ đáng giá vài người, chúng ta đừng xem những lời này như một diễn tả đơn giản về số lượng, mà trước hết là về chất lượng, như chúng ta sẽ thấy. Ông tập trung can đảm để đi ngủ mà không quấy rầy vợ, ngay cả khi bà lẩm bẩm nửa thức nửa ngủ cựa quậy trên giường rồi nép lại gần ông. Ông nằm thức hàng giờ, giấc ngủ ít ỏi ông cố chợp mắt được chỉ vì ông đã kiệt sức. Ông hy vọng đêm tối đừng bao giờ chấm dứt để khỏi phải tuyên bố, ông, một người hành nghề chữa mắt cho thiên hạ, Tôi mù, nhưng đồng thời ông nao nức đợi ánh sáng ban mai, và đây chính là những chữ đến với tâm trí ông, Ánh sáng ban mai, biết rằng ông sẽ không thấy nó. Thật vậy, một bác sĩ nhãn khoa bị mù thì chẳng ích lợi gì cho ai, nhưng tùy ông có thông báo cho giới chức y tế để cảnh báo họ về tình trạng có thể biến thành thảm họa quốc gia này không, ít nhiều cũng là một dạng mù cho đến nay chưa ai biết, rất có khả năng truyền nhiễm cao, và xét bề ngoài thì nó xuất hiện mà không có dấu hiệu triệu chứng bệnh lý báo trước là viêm, lây nhiễm hay thoái hóa, như ông đã có thể xác nhận qua người đàn ông mù đến khám tại phòng mạch, hay như được xác nhận qua chính trường hợp của ông, hơi cận thị, hơi loạn thị, tất cả đều nhẹ đến nỗi ông quyết định cho tới lúc đó không dùng kính đeo mắt. Cặp mắt ngừng thấy, cặp mắt hoàn toàn mù, nhưng lại ở vào tình trạng hoàn hảo, không thương tích, mới đây hay trước kia, do mắc phải hay bẩm sinh. Ông nhớ lại lúc ông khám cặn kẽ người đàn ông mù, các bộ phận của mắt đều hoàn toàn lành mạnh qua kính soi đáy mắt, không dấu vết bệnh tật nào, một tình trạng rất hiếm đối với một người đàn ông khai tuổi ba mươi tám, và ngay cả đối với bất kỳ ai trẻ hơn. Ông nghĩ người đàn ông đó không thể mù, tạm quên rằng chính ông bị mù, một số kẻ có thể vị tha lạ thường, và điều này chăng có gì mới mẻ, chúng ta hãy nhớ câu Homer đã nói, mặc dù hẳn nhiên bằng những lời khác.

Ông giả vờ ngủ lúc vợ thức giấc. Ông cảm thấy cái hôn của bà lên trán, dịu dàng như không muốn đánh thức ông khỏi giấc ngủ say mà bà tưởng tượng, có lẽ bà nghĩ, Tội nghiệp, anh ấy đi ngủ trễ sau khi thức nghiên cứu ca bệnh lạ thường của ông mù đáng thương đó. Cô đơn, như thể ông sắp bị một đám mây dày đặc chầm chậm siết chặt, đè nặng trên ngực và bay vào mũi, làm ông mù từ bên trong, bác sĩ thốt lên một tiếng rên ngắn, ông nghĩ, Có lẽ nó màu trắng, và để hai dòng lệ dâng lên trong mắt và chảy qua thái dương hai bên mặt, bây giờ ông hiểu nỗi lo sợ của các bệnh nhân khi họ bảo, Thưa bác sĩ, tôi nghĩ tôi bị mất thị lực. Những tiếng động nhỏ trong nhà vọng vào phòng ngủ, bây giờ vợ ông sắp vào để xem ông còn đang ngủ hay đã thức, gần đến giờ họ tới bệnh viện. Ông thận trọng ngồi dậy, sờ soạng tìm áo khoác và xỏ tay vào, rồi ông ra phòng tắm đi tiểu. Ông quay về phía ông biết là có tấm gương, và lần này ông không ngạc nhiên, Chuyện gì thế này, ông không nói, Có hàng ngàn lý do để bộ óc con người đóng lại, ông chỉ đưa tay ra sờ gương, ông biết hình ảnh của ông đang ở đó nhìn ông, hình ảnh của ông có thể thấy ông, ông không thể thấy hình ảnh của mình. Ông nghe vợ ông vào phòng ngủ, À, anh dậy rồi, và ông đáp, ừ. Ông cảm thấy bà bên cạnh mình, Chào cưng, khỏe chứ, họ vẫn chào nhau bằng lời âu yếm sau bao năm cưới nhau, rồi ông nói, như thể cả hai đang diễn kịch và đây là câu gợi ý của ông, Anh sợ là chẳng khỏe, có cái gì không ổn trong mắt anh. Bà chỉ nghe được phần cuối của câu nói, Để em xem, bà bảo và chăm chú khám mắt ông, Em chả thấy gì cả, hiển nhiên bà mượn câu nói đó, nó không trong kịch bản của bà, lẽ ra ông là người nói câu đó, nhưng ông chỉ nói, Anh không thấy, rồi thêm, Chắc anh bị lây từ bệnh nhân anh khám hôm qua.

Với thời gian và gần gũi, các bà vợ bác sĩ rốt cuộc cũng biết ít nhiểu về y khoa, và người vợ này gần với chồng về mọi mặt đã học hỏi đủ để biết rằng mù không lây lan như bệnh dịch, mù không phải là thứ có thể bị nhiễm chỉ vì một người mù nhìn một người không mù, mù là chuyện riêng của mỗi người với cặp mắt sinh ra cùng anh ta hay cô ta. Dù vậy, một ông bác sĩ có bổn phận biết mình đang nói gì, đó là lý do ông ta được đào tạo chuyên môn ở trường y, và nếu ông bác sĩ này, ngoài việc tuyên bố ông bị mù, lại còn công khai nhận rằng ông bị lây nhiễm, thì vợ ông là cái thá gì mà nghi ngờ ông, dù bà có biết bao nhiêu về y khoa chăng nữa. Do đó có thể thông cảm khi người phụ nữ đáng thương bị đối diện với chứng cớ không thể bác bỏ này đã phản ứng như bất kỳ bà vợ bình thường nào, tới nay chúng ta đã biết hai người, là bám lấy chồng và tỏ vẻ đau khổ tự nhiên, Mình phải làm gì bây giờ, bà vừa hỏi vừa khóc, Báo cho giới chức y tế, cho Bộ, là việc phải làm trước tiên, nếu nó biến thành bệnh dịch thì phải có biện pháp, Nhưng chưa ai nghe nói về dịch mù, vợ ông khư khư, nôn nóng bám lấy tia hy vọng cuối cùng này, Cũng chưa ai gặp một người mù mà không rõ các lý do về tình trạng của họ, và đúng lúc này có ít nhất hai người. Ngay khi thốt lên câu cuối này vẻ mặt ông thay đổi. Ông hầu như hung tợn đẩy vợ ra, chính ông lùi lại, Tránh xa ra, đừng tới gần anh, anh có thể lây cho em, rồi ông nắm chặt tay đập vào trán, Đồ ngu, đồ ngu, đồ bác sĩ ngu, tại sao anh không nghĩ ra trước, mình ngủ chung suốt đêm, lẽ ra anh nên ngủ trong phòng làm việc, đóng cửa lại, ngay cả như vậy cũng chưa chắc, Anh đừng nói thế cái gì phải xảy ra sẽ xảy ra, nào, để em dọn bữa sáng cho anh, Xa anh ra, xa anh ra, Không, em không bỏ anh, vợ ông hét, anh muốn vấp vào bàn ghế muốn đi tìm điện thoại mà không có mắt để tìm số anh cần trong cuốn niên giám điện thoại, trong lúc em bình thản ngắm cảnh này hay chui vào cái nắp thủy tinh để tránh lây à. Bà nắm chặt cánh tay ông rồi nói, Đi nào, cưng.

Trời vẫn còn sớm lúc bác sĩ uống xong tách cà phê và ăn lát bánh mì nướng vợ ông đã khư khư đòi dọn cho ông, chúng ta có thể hình dung ông ăn uống ngon lành kiểu gì, quá sớm để có người ngồi ở bàn làm việc cho ông báo tin. Nếu muốn hợp lý và hiệu quả, báo cáo của ông về sự việc đang xảy ra phải được nói trực tiếp và càng sớm càng tốt tới người có thẩm quyền ở Bộ Y tế. Sau khi ông cố nài nỉ, người trực điện thoại đã đồng ý chuyển đường dây cho ông, nhưng ông đổi ý ngay, khi biết rằng nếu chỉ tự giới thiệu là một bác sĩ có một số thông tin quan trọng và khẩn cấp cần trình bày sẽ không đủ để thuyết phục anh công chức thờ ơ. Anh ta muốn biết thêm chi tiết trước khi chuyển ông lên cấp trên trực tiếp, và hẳn nhiên một bác sĩ có tinh thần trách nhiệm sẽ không tuyên bố dịch mù bộc phát với anh công chức quèn đầu tiên nói chuyện với mình, điều đó sẽ gây hoảng hốt tức khắc. Gã công chức bên kia đường dây trả lời, Ông nói ông là bác sĩ, nếu ông muốn tôi tin ông, tất nhiên tôi tin ông, nhưng tôi có trình tự của tôi, trừ phi ông cho tôi biết ông muốn thảo luận việc gì thì tôi mới có thể đưa vấn đề này đi xa hơn, Vấn đề mật, Các vấn đề mật không được bàn qua điện thoại, ông nên đích thân tới đây. Tôi không thể ra khỏi nhà, Ông muốn nói là ông bệnh, Đúng, tôi bệnh, người đàn ông mù nói sau khi do dự. Trong trường hợp này ông nên gọi bác sĩ, một ông bác sĩ chính cống, gã công chức mỉa mai, và khoái chí vì tài dí dỏm của mình, hắn gác máy.

Sự xấc láo của hắn như cái tát vào mặt. Phải vài phút sau ông mới lấy lại đủ bình tĩnh để kể cho vợ nghe ông đã bị đối xử lỗ mãng ra sao, rồi như vừa mới khám phá ra điều ông đáng lẽ nên biết từ lâu, ông buồn bã lẩm bẩm, Chúng ta được tạo nên như thế, nửa lãnh đạm nửa ác ý. Ông định hỏi một cách hoài nghi, Làm gì bây giờ, và ông nhận thấy minh đã phí thời giờ, cách duy nhất để báo tin tới đúng chỗ bằng con đường an toàn là nói với giám đốc y tế trong bệnh viện ông phục vụ, bác sĩ với bác sĩ, không qua trung gian bất kỳ anh công chức nào, để ông giám đốc chịu trách nhiệm bắt bộ máy quan liêu làm việc của nó. Vợ ông quay số điện thoại, bà thuộc nằm lòng số của bệnh viện. Bác sĩ xưng danh khi họ nhấc máy, rồi nói nhanh, Tôi khỏe, cảm ơn, chắc hẳn cô tiếp tân đã hỏi, Bác sĩ khỏe không, chúng ta sẽ trả lời như vậy khi chúng ta không muốn đóng vai yếu đuối, chúng ta nói Khỏe, ngay cả khi chúng ta có thể đang hấp hối,, và điều này thường được hiểu như là gan lì, một hiện tượng chỉ thấy trong loài người. Khi viên giám đốc tới máy điện thoại, Nào, chuyện gì thế này, bác sĩ hỏi có ai bên cạnh ông ta không, có ai nghe lỏm được không, khỏi cần lo về cô tiếp tân, cô ta có nhiều việc phải làm hơn là lắng nghe mấy cuộc đối thoại về nhãn khoa, vả lại cô ấy chỉ quan tâm tới phụ khoa. Lời kể của bác sĩ ngắn nhưng đầy đủ, không quanh co, không chữ nào thừa, không rườm rà, và diễn tả bằng ngôn ngữ bệnh lý khô khan, Vì tình thế khiến viên giám đốc ngạc nhiên, Nhưng anh mù thật không, ông hỏi, Hoàn toàn mù, Dù vậy, có thể là trùng hợp, nói cho chính xác, có thể thật ra chẳng phải là lây nhiễm gì cả, Đồng ý là không có bằng chứng lây bệnh, nhưng đây không chỉ là một ca ông ta hóa mù và tôi hóa mù, mỗi người chúng tôi ở nhà riêng, trước kia chưa hề gặp nhau, ông mù tới phòng khám rồi tôi hóa mù vài giờ sau, Làm sao mình tìm được ông này, Tôi có tên và địa chỉ ông ta trong hồ sơ ở phòng mạch, Tôi sẽ cử người tới đó lập tức, Cử bác sĩ chứ, ừ, tất nhiên, một đồng nghiệp, Ông nghĩ chúng ta có nên báo cho Bộ về việc đang xảy ra không, Lúc này hơi sớm, thử nghĩ xem tin tức loại này sẽ gây rối loạn thế nào trong công chúng, chao ôi, bệnh mù không lây, Chết cũng không lây, nhưng ai cũng chết, Ôi dào, anh cứ ở nhà trong khi tôi đối phó với việc này, rồi tôi sẽ cử người tới tìm anh, tôi muốn khám anh, Đừng quên bây giờ tôi mù vì tôi khám một ông mù, Việc đó chưa chắc, ít nhất là đã có mọi dấu hiệu về nguyên nhân và hậu quả ở đây, Tất nhiên, nhưng vẫn quá sớm để rút ra bất cứ kết luận gì, hai trường hợp riêng rẽ chả có ý nghĩa thống kê nào, Trừ phi cho tới lúc này có nhiều hơn hai người chúng tôi, Tôi có thể hiểu cách suy nghĩ của anh nhưng chúng ta phải tránh suy đoán bi quan có thể hóa ra là vô căn cứ, Cảm ơn ông nhiều lắm, Tôi sẽ cho anh biết sớm, Chào ông.

Nửa giờ sau, sau khi ông xoay xở một cách khá lúng túng để cạo râu, với vợ ông giúp, điện thoại reo. Lại là ông giám đốc, nhưng lần này giọng ông khác, Chúng ta có một đứa bé trai ở đây cũng thình lình bị mù, nó thấy mọi thứ trắng, mẹ nó kể cho tôi là nó đến khám ở phòng mạch của anh hôm qua, Đứa bé này có mắt trái bị lé phải không, Phải, Vậy thì không nghi ngờ gì nữa, đúng nó, Tôi bắt đầu lo, tình hình đang trở nên thật sự nghiêm trọng, Báo cho Bộ xem sao, Ừ, tất nhiên, tôi sẽ lên ban quản trị bệnh viện ngay lập tức. Khoảng ba giờ sau, bác sĩ và vợ ông đang lặng lẽ ăn trưa, ông đang nghịch miếng thịt bà đã cắt cho ông thì điện thoại lại reo. Vợ ông đi trả lời, rồi lập tức quay lại, Anh phải nghe máy, Bộ gọi. Bà giúp ông đứng lên, dẫn ông vào phòng làm việc và đưa điện thoại cho ông. Cuộc đối thoại ngắn ngủi. Bộ muốn biết lý lịch các bệnh nhân đã đến phòng mạch của ông hôm qua, bác sĩ trả lời rằng hồ sơ bệnh lý có tất cả mọi chi tiết cần thiết, tên, tuổi, tình trạng hôn nhân, nghề nghiệp, địa chỉ nhà, và cuối cùng ông nói sẵn lòng đi theo một hay nhiều người được giao nhiệm vụ gom họ lại. Bên kia đầu dây, giọng nói cụt lủn, Không cần.

Điện thoại được đưa qua người khác, một giọng khác nói, Chào ông, đây là Bộ trưởng, nhân danh Chính phủ, tôi muốn tỏ lòng cảm ơn nhiệt tâm của ông, tôi chắc chắn là nhờ hành động nhanh chóng của ông chúng tôi sẽ có thể cô lập và kiểm soát tình hình, trong khi đó xin ông vui lòng giúp chúng tôi bằng cách ở yên trong nhà. Câu cuối cùng được nói với vẻ trang trọng nhã nhặn, nhưng khiến ông biết rõ đó là lệnh. Bác sĩ đáp, Vâng, thưa Bộ trưởng, nhưng người bên kia đầu dây đã gác điện thoại.

Vài phút sau, điện thoại lại reo. Lần này là ông giám đốc y tế, lo lắng, lắp bắp, Tôi vừa nghe nói là cảnh sát đã được thông báo về hai ca mù bất thần, Cảnh sát bị mù à, Không, một người đàn ông và một người đàn bà, họ thấy ông ta ngoài đường la hét là ông ta mù, và người đàn bà trong khách sạn lúc bị mù, hình như bà ta ăn nằm với ai, Chúng ta cần kiểm tra xem có phải họ cũng là bệnh nhân của tôi không, ông biết tên họ không, Không thấy nói tới tên, Trên Bộ đã gọi tôi, họ đang tới phòng mạch để thu thập hồ sơ, Thật là một vụ phức tạp, Thì ông biết đấy. Bác sĩ gác ống nghe, đưa hai tay lên mắt rồi giữ yên như cố bảo vệ cặp mắt khỏi bị nặng hơn, rồi ông uể oải nói, Anh mệt quá, Cố ngủ một chút, em đưa anh vào giường ngủ, vợ ông nói, Vô ích, anh sẽ không chợp mắt được, vả lại hôm nay chưa xong, có thể còn chuyện xảy ra.

Gần sáu giờ, điện thoại reo lần cuối. Bác sĩ đang ngồi cạnh máy, nhấc ống nghe lên, Vâng, tôi đây, ông nói, chăm chú lắng nghe những gì ông được bảo và chỉ khẽ gật đầu trước khi gác máy, Ai đấy, vợ ông hỏi, Bộ, xe cứu thương sắp đến tìm anh trong vòng nửa giờ nữa, Anh đã đoán trước sự việc rồi à, Ừ, gần như vậy, Họ đưa anh đi đâu, Anh không biết, có lẽ tới bệnh viện, Em sẽ sắp sẵn va li, soạn một số áo quần, mấy thứ thường dùng, Anh chả đi đâu xa, Mình đâu biết chuyện gì. Bà dịu dàng dẫn ông vào phòng ngủ, để ông ngồi lên giường, Anh ngồi im đây, em sẽ lo mọi thứ. Ông nghe bà đi qua đi lại, mở đóng các ngăn kéo và tủ áo, lấy áo quần ra rồi xếp vào va li trên sàn nhà, nhưng ông không thấy ngoài quần áo của ông, bà cũng xếp theo một số áo cánh và váy, một cái quần, một bộ áo đầm, vài đôi giày chỉ có thể là của đàn bà. Đầu ông mơ hồ thoáng nghĩ ông chẳng cần nhiều quần áo đến thế, nhưng không nói vì đây không phải là lúc lo mấy chuyện vặt vãnh đó. Ông nghe tiếng khóa, rồi vợ ông nói, Xong, bây giờ mình sẵn sàng đợi xe cứu thương. Bà mang va li tới cửa dẫn ra cầu thang, không chịu để chồng giúp khi ông nói, Để anh phụ, chuyện này anh làm được, vả lại anh có tàn tật đâu. rồi họ ra ngồi đợi trên chiếc ghế dài nơi phòng khách. Họ cầm tay nhau, ông nói, Chẳng biết mình xa nhau bao lâu, và bà đáp, Anh đừng lo.

Họ đợi gần một giờ. Khi chuông cửa reo, bà đứng lên ra mở cửa, nhưng đầu cầu thang không có ai. Bà thử điện thoại nội bộ, Tốt lắm, ông ấy sẽ xuống ngay, bà nói. Bà quay sang chồng và bảo ông, Họ đang đợi dưới lầu, họ có lệnh ngặt là không được lên phòng, Có vẻ Bộ báo động thật. Mình đi. Họ xuống thang máy, bà giúp chồng dò dẫm vài bước cuối để vào xe cứu thương, rồi trở vào bậc thang để lấy va li, bà tự khiêng nó lên và đẩy vào trong. Cuối cùng bà leo vào ngồi bên cạnh chồng. Anh tài xế xe cứu thương quay lại phản đối, Tôi chỉ chở ông ấy thôi, lệnh như thế, tôi phải mời bà xuống. Người đàn bà điềm tĩnh trả lời, Anh phải chở cả tôi nữa, tôi vừa mới bị mù đúng lúc này.

 

• Chương 3
Chính Bộ trưởng là người đề nghị. Nhìn theo cách nào đi nữa thì đó cũng là một ý kiến may mắn nếu không nói là hoàn hảo, cả từ quan điểm liên quan tới khía cạnh vệ sinh thuần túy của tình thế lẫn quan điểm mang hàm ý xã hội và hậu quả chính trị. Cho tới khi tìm được căn nguyên, hay nếu dùng từ thích hợp là mầm bệnh của thảm họa trắng, như cách người ta đã gọi bệnh mù này một cách không thuận nhĩ theo cảm hứng của một thẩm định viên giàu tưởng tượng, cho tới khi tìm ra được phép điều trị và cách chữa, và có lẽ một loại thuốc chùng ngừa có thể ngăn chặn chứng bệnh tái diễn trong tương lai, tất cả những ai đã hóa mù, cũng như những ai đã tiếp xúc hay gần gũi cách nào đó với các bệnh nhân này, đều cần được gom lại và cô lập để tránh lây lan thêm, mà một khi đã lây thì ít hay nhiều sẽ tăng gấp bội, dựa theo một tỉ lệ đa hợp trong phép tính. Bộ trưởng kết luận, “đã được chứng minh"
Theo cách đối phó cổ điển thừa hưởng từ thời dịch tả và bệnh sốt vàng, các chiếc tàu nhiễm bệnh hay ngờ là mang bệnh phải ở ngoài biển bốn mươi ngày, và để dùng chữ cho công chúng hiểu thì đây là vấn đề cách ly tất cả mấy người đó cho tới khi có thông báo thêm. Những từ này, Cho tới khi có thông báo thêm, được Bộ trưởng tuyên bố, rõ ràng có cân nhắc kỹ, nhưng thật ra mù mờ vì ông chẳng nghĩ được chữ nào khác, về sau ông nói rõ thêm ý nghĩ của mình, Tôi muốn nói rất có thế là bốn mươi ngày hay bốn mươi tuần, hay bốn mươi tháng, hay bốn mươi năm, điều quan trọng là họ phải ở trong khu cách ly. Bây giờ chúng ta phải quyết định giữ họ ở đâu, thưa Bộ trưởng, ông Chủ tịch Ủy ban nói, ủy ban Tiếp liệu và An ninh được thành lập nhanh chóng cho mục đích này, chịu trách nhiệm chuyên chở, cô lập và quản lý các bệnh nhân, Các cơ sở hiện có sẵn trong tay là gì, ông Bộ trưởng muốn biết, Chúng ta có một nhà thương điên để trống chưa định làm gì, vài căn cứ quân sự hết sử dụng vì vụ tái cấu trúc quân đội mới đây, một tòa nhà được thiết kế làm hội chợ thương mại sắp xây xong, và thậm chí có một siêu thị sắp dẹp tiệm mặc dù chẳng ai có thể giải thích tại sao, Theo ý ông thì cơ sở nào thích hợp nhất cho mục đích của chúng ta, Trại lính có an ninh tốt nhất, Tất nhiên, Nhưng có một trở ngại là chỗ đó rất rộng làm cho việc trông coi người bị nhốt vừa khó khăn vừa tốn kém, ừ, tôi hiểu, Còn siêu thị thì chúng ta có thể gặp rất nhiều trở ngại về pháp lý, phải xét tới các vấn đề pháp lý, Còn tòa nhà dùng làm hội chợ thương mại thì sao, Chỗ đó theo tôi nghĩ thì chúng ta nên bỏ qua, thưa Bộ trưởng, Tại sao, Bộ Kỹ nghệ sẽ không chịu, hàng triệu đồng đã đầu tư vào dự án, Vậy thì còn lại nhà thương điên, Vâng, thưa Bộ trưởng, nhà thương điên, Thế thì chúng ta chọn nhà thương điên, Dù vậy, xét theo mọi mặt thì nó là chỗ có điều kiện thuận lợi nhất vì chẳng những có tường bao quanh, nó còn có lợi điểm là có hai cánh riêng biệt, một cánh cho người thực sự mù, cánh kia cho những ai bị ngờ là có bệnh, và còn một khu trung tâm sẽ dùng làm vành đai trắng, đúng vậy, để ai mới mù sẽ đi qua đó để tới gia nhập với người đã bị mù, Có thể có vấn đề, Vấn đề gì, thưa Bộ trưởng, Chúng ta sẽ phải đặt nhân viên ở đó để giám sát việc đổi chỗ, và tôi nghĩ chúng ta không thể trông cậy vào người tình nguyện, Tôi không nghĩ việc ấy là cần thiết, thưa Bộ trưởng, Tại sao, Nếu người nào ngờ là lây mà bỗng hóa mù, tất nhiên chẳng chóng thì chầy sẽ xảy ra, chắc chắn như vậy, thưa Bộ trưởng, thì sẽ bị mấy người còn thấy đuổi đi lập tức, Ông nói đúng, Cũng như họ sẽ không cho phép bất kỳ người mù nào bỗng dưng muốn đổi chỗ qua ở với họ, Ý kiến tốt lắm, Cảm ơn Bộ trưởng, tôi có thể ra lệnh tiến hành được chứ, Ừ, ông được toàn quyền hành động.
Ủy ban hành động nhanh và hiệu quả. Trước khi trời tối, mọi người được biết là người mù đã bị gom lại, cũng như một số khá lớn những ai bị coi là lây nhiễm, nhất là mấy người đã có thể biết tên và tìm thấy trong một chiến dịch truy lùng chớp nhoáng, trước tiên trong giới chuyên môn và gia đình của người bị mất thị lực. Người đầu tiên bị đưa tới nhà thương điên bỏ trống là bác sĩ và vợ ông. Ở đó có lính gác. Cổng chính mở chỉ đủ cho họ lách qua rồi đóng lại ngay. Một sợi thừng lớn dùng làm tay vịn căng từ cổng vào tới cửa chính của tòa nhà, Đi hơi xéo về bên phải, ở đó ông bà sẽ thấy một sợi dây thừng, dùng tay nắm lấy rồi đi thẳng tới, thẳng tới cho đến khi ông bà đụng mấy bậc thang, tổng cộng có sáu bậc, viên trung sĩ dặn họ. Khi tới bên trong, sợi dây chia làm hai, một nhánh qua bên trái, nhánh kia qua bên phải, viên trung sĩ gọi lớn, Giữ bên phải. Người đàn bà vừa kéo va li vừa hướng dẫn chồng tới phòng bệnh gần lối vào nhất. Đó là một phòng dài, như phòng cho người bệnh trong nhà thương kiểu cũ, với hai dãy giường sơn xám, dù sơn đã bị tróc từ khá lâu. Các tấm phủ, vải trải giường và chăn có cùng màu. Người đàn bà dẫn chồng tới cuối phòng, giúp ông ngồi xuống giường và bảo ông, Ở yên đây, em sẽ đi xem chung quanh. Có nhiều phòng bệnh, nhiều hành lang dài và hẹp, vài phòng chắc là văn phòng bác sĩ, nhà xí bẩn thiu, một gian bếp còn nồng nặc mùi nấu nướng hôi hám, một phòng ăn mênh mông có nhiều bàn mặt thiếc, ba buồng nhỏ lót đệm, hai thước dưới chân tường bọc đệm, còn lại lót bẩn. Sau tòa nhà có một sân bỏ hoang, cây cối thiếu chăm sóc, thân cây trông như bị lột vỏ. Rác rưởi khắp nơi. Vợ bác sĩ quay vào. Trong một tủ áo mở hé bà tìm thấy mấy bộ áo trói tay chân. Khi gặp lại chồng, bà hỏi ông, Anh có tưởng tượng được họ đưa mình vào đâu không, Không, bà định nói, Vào nhà thương điên, nhưng ông nói trước, Em không bị mù, anh không thể để em ở lại đây, Đúng, anh nói đúng, em không bị mù, Vậy anh sẽ yêu cầu họ đưa em về, bảo họ là em đã nói dối để ở lại với anh, Vô ích, ngoài đó họ không nghe thấy anh, ngay cả nếu họ nghe được, họ sẽ không thèm chú ý, Nhưng em có thể thấy, thấy lúc này, gần như chắc chắn em sẽ bị mù vài hôm nữa, hay ngay phút này, Em về đi, Đừng khăng khăng, vả lại em đánh cuộc là lính gác sẽ không để em đi quá mấy bậc thang, Anh không thể ép buộc em, Không đâu cưng, em ở đây để giúp anh và những người phải đến đây, nhưng đừng bảo với họ là em có thể thấy, Người nào, Anh đừng nghĩ là mình sẽ ở đây một mình, Điên khùng, Thì anh trông đợi gì, mình đang ở trong nhà thương điên.
Những người mù khác đến cùng lúc. Từng người một, họ bị bắt ở nhà, trước tiên là người đàn ông lái chiếc ô tô, rồi gã ăn cắp chiếc xe đó, cô gái đeo kính đen, đứa bé mắt lác mà họ truy theo tới bệnh viện nơi mẹ nó đưa nó đến. Mẹ nó không vào với nó, bà thiếu khôn khéo không tự khai mình bị mù như vợ bác sĩ khi thị lực của bà vẫn tốt, bà là một người giản dị, không biết nói dối, ngay cả cho lợi ích của chính mình. Họ lảo đảo vào phòng, tay quơ quào không khí, ở đây không có sợi dây hướng dẫn họ, họ sẽ phải học kinh nghiệm đau đớn, thằng bé khóc gọi mẹ, và cô gái đeo kính đen là người cố dỗ nó, Mẹ sắp đến, mẹ sắp đến, cô bảo nó, và vì cô đeo kính đen nên cô có thể mù và cũng có thể không, mấy người kia đảo mắt qua lại và chẳng thấy gì, trong khi cô gái đeo kính nói, Mẹ sắp đến, mẹ sắp đến, như thể cô thực sự nhìn thấy bà mẹ tuyệt vọng của đứa bé đang đi vào cửa. Vợ bác sĩ nghiêng người thì thầm vào tai chồng, Thêm bốn người mới đến, một cô, hai ông và một đứa bé, Mấy người đàn ông nom ra sao, bác sĩ thấp giọng hỏi. Bà tả họ, và ông bảo bà, Anh không biết ông sau, ông kia theo em tả rất có thể là người đàn ông mù đến gặp anh tại phòng mạch. Có đứa bé mắt lác và cô gái đeo kính đen, cô ấy có vẻ hấp dẫn, Cả hai đều đã tới phòng mạch. Vì họ làm ầm ĩ khi tìm một chỗ để họ có thể cảm thấy an toàn, những người mới đến không nghe cuộc đối thoại này, chắc họ nghĩ ở đó chẳng có ai ngoài họ ra, và họ mù chưa đủ lâu để thính giác trở nên bén nhạy hơn bình thường. Cuối cùng, như thể họ đi đến kết luận là không đáng để hoài nghi mãi, từng người ngồi xuống cái giường mà họ vấp phải đầu tiên, đại khái như thế, vì vậy hai người đàn ông rốt cuộc ở cạnh nhau mà không biết. Cô gái tiếp tục thấp giọng dỗ đứa bé, Đừng khóc, mẹ cháu sắp đến rồi kìa. Im lặng, rồi vợ bác sĩ nói để suốt tới tận cửa phòng đều nghe được, Chúng tôi có hai người ở đây, các anh chị bao nhiêu người. Tiếng nói bất ngờ làm những người mới tới sửng sốt, nhưng hai người đàn ông vẫn im, và cô gái là người trả lời, Tôi nghĩ chúng tôi có bốn người, tôi và đứa bé này, Ai nữa, sao mấy người kia không nói, vợ bác sĩ hỏi, Tôi đây, giọng một người đàn ông thì thào, như thể ông phát âm một cách khó nhọc, Tôi nữa, một giọng nam khác càu nhàu theo với vẻ khó chịu hiện rõ. Vợ bác sĩ nghĩ thầm, Họ cư xử như họ sợ làm quen nhau. Bà nhìn họ co rúm, căng thẳng, cổ họ vươn cao như đang đánh hơi, nhưng thật lạ, điệu bộ họ đều giống nhau, vừa dọa nạt vừa sợ hãi, nhưng sự sợ hãi của người này khác với sự sợ hãi của người kia, và vẻ đe dọa của họ cũng không hẳn giống nhau. Giữa họ có thể đã xảy ra chuyện gì, bà nhủ thầm.
Ngay lúc ấy, một giọng oang oang cộc lốc của một kẻ có vẻ đã quen ra lệnh vang lên. Giọng phát ra từ loa phóng thanh gắn trên cửa họ đã vào. Tiếng “Chú ý" thốt lên ba lần, rồi giọng nói bắt đầu, “Chính phủ rất tiếc đã phải thi hành tối khẩn nhiệm vụ đúng đắn của mình để bảo vệ dân chúng bằng mọi biện pháp khả thi trong cuộc khủng hoảng hiện nay, mọi biểu hiện cho thấy đã có một dịch mù bộc phát, tạm thời được biết là bệnh trắng, và chúng tôi trông cậy vào nghị lực chung và sự cộng tác của mọi công dân để đừng lây lan thêm, giả định là chúng ta đang đối phó với một bệnh lây nhiễm và chúng ta không chỉ đang chứng kiến một loạt biến cố trùng hợp chưa giải thích được. Tập trung lại một chỗ tất cả những người mắc bệnh, và gom trong một khu kế cận nhưng tách biệt tất cả những ai đã có tiếp xúc với họ, là một quyết định đã được cân nhắc cẩn thận. Chính phủ hoàn toàn biết rõ trách nhiệm của mình và hy vọng những ai là đối tượng của thông báo này, hẳn nhiên họ đều là các công dân chính trực, cũng sẽ gánh vác trách nhiệm của mình, hãy nghĩ rằng sự cô lập của họ lúc này, vượt lên trên mọi suy tính vị kỷ, là biểu thị của hành động đoàn kết với toàn thể nhân dân cả nước. Vì thế, chúng tôi yêu cầu mọi người hãy lắng nghe chăm chú các chỉ dẫn sau đây, thứ nhất, đèn sẽ bật sáng ngày đêm, mọi ý định phá rối công tắc đèn đều vô ích, công tắc vô hiệu, thứ hai, ra khỏi tòa nhà mà không được phép sẽ chết tức khắc, thứ ba, trong mỗi phòng có một điện thoại chỉ được dùng để yêu cầu bên ngoài tiếp tế thêm các thứ dùng cho mục đích vệ sinh và sạch sẽ, thứ tư, người bên trong chịu trách nhiệm giặt áo quần của mình bằng tay, thứ năm, mỗi phòng nên bầu người đại diện, đây là một khuyến cáo hơn là một lệnh, người bên trong phải tự tổ chức theo ý mình, miễn là tuân theo các luật lệ nói trên và các quy định chúng tôi sắp thông báo, thứ sáu, mỗi ngày ba lần các thùng thực phẩm sẽ được đặt ở cửa chính, bên phải và bên trái, bên phải cho bệnh nhân và bên trái cho những người bị ngờ lây nhiễm, thứ bảy, tất cả mọi thứ còn thừa đều phải thiêu hủy, và điều này không những bao gồm thực phẩm, mà cả các thùng chứa, bát đĩa và dao muỗng đều được làm bằng vật liệu cháy được, thứ tám, việc thiêu hủy phải làm ở sân trong của tòa nhà hay trên sân tập thể dục, thứ chín, những người bên trong chịu trách nhiệm về các thiệt hại do việc thiêu hủy này gây ra, thứ mười, trong trường hợp cháy ngoài tầm kiểm soát, vì tai nạn hay cố ý, nhân viên cứu hỏa sẽ không can thiệp, mười một, tương tự, những người bên trong không thể trông cậy vào bất kỳ sự can thiệp nào từ bên ngoài nếu bệnh tật bùng phát, hay trong trường hợp hỗn loạn hay xích mích, mười hai, trong trường hợp tử vong, bất kỳ nguyên do nào, những người bên trong sẽ chôn xác trong sân mà không cần bất kỳ lễ nghi thủ tục nào, mười ba, tiếp xúc giữa khu người bệnh và khu ngờ bị lây nhiễm phải thực hiện trong gian giữa của tòa nhà chỗ họ vào, mười bốn, những ai ngờ bị lây nhiễm mà bỗng dưng hóa mù sẽ được chuyển tức khắc sang khu bên kia, mười lăm, thông báo này sẽ được phát lại mỗi ngày vào cùng thời gian vì lợi ích của tất cả những người mới tới. Chính phủ và Tổ quốc trông đợi mọi người nam và nữ làm nhiệm vụ của mình. Chúc ngủ ngon."Giữa lúc im lặng sau đó, ta có thể nghe rõ tiếng của đứa bé, Con muốn gặp mẹ con, nhưng câu nói này phát ra vô hồn, như cái máy lặp lại tự động đã để lại trước đó một câu lửng lơ rồi bây giờ bật ra không đúng lúc. Bác sĩ nói, Các chỉ thị vừa đưa ra cho chúng ta không có chỗ nào mơ hồ, chúng ta bị cô lập, có lẽ cô lập nhất từ trước tới nay và không có hy vọng gì ra khỏi nơi đây cho tới khi tìm được thuốc chữa cho bệnh này, Tôi nhận ra giọng ông, cô gái đeo kính đen nói, Tôi là bác sĩ, bác sĩ nhãn khoa, Ông hẳn là bác sĩ tôi đã đến khám hôm qua, tôi nhận ra giọng ông, Đúng, còn cô là ai, Tôi bị viêm màng kết và chắc là chữa khỏi, nhưng bây giờ tôi hoàn toàn mù vì thế chả quan trọng nữa, Còn đứa bé đi với cô là ai, Nó không phải con tôi, tôi không có con, Hôm qua tôi khám một em bé bị mắt lác, phải là em không, bác sĩ hỏi, Phải, chính cháu, câu trả lời của đứa bé thốt ra với giọng uất ức có lý do chính đáng của kẻ không thích thiên hạ nhắc tới dị tật của mình, vì các dị tật đó cũng như bất cứ tật nào khác vừa bị nhắc tới là lập tức trở thành hoàn toàn quá hiển nhiên thay vì khó nhận thấy. Còn ai khác ở đây mà tôi biết nữa không, bác sĩ hỏi, ông đi cùng với vợ đến gặp tôi ở phòng mạch hôm qua có tình cờ cũng ở đây không, cái ông thình lình hóa mù lúc đang lái xe ngoài phố ấy mà, Chính tôi, người đàn ông mù đầu tiên đáp, Còn ai nữa không, xin nói ra, chúng ta phải sống chung ở đây chẳng biết bao lâu nữa, vì thế chúng ta rất cần hiểu nhau. Tên trộm xe lẩm bẩm giữa hai hàm răng, Đúng, đúng, hắn nghĩ thế là đủ để xác nhận sự hiện diện của hắn, nhưng bác sĩ cố nài, Giọng ai tương đối trẻ, chắc anh không phải là bệnh nhân lớn tuổi bị bệnh đục nhãn cầu, Không, bác sĩ, không phải tôi, Làm sao anh bị mù, Tôi mù lúc đang đi bộ trên đường, rồi sao nữa, Thế thôi, tôi đang đi bộ trên đường rồi bỗng dưng hóa mù. Bác sĩ định hỏi có phải chứng mù của anh ta cũng trắng, nhưng dừng lại kịp lúc, để ý làm gì, bất kể anh ta trả lời thế nào, bất kể chứng mù của anh ta trắng hay đen thì họ cũng không ra khỏi chỗ này. Ông ngập ngừng đưa tay về phía vợ và gặp bàn tay bà giữa chừng. Bà hôn lên má ông, không ai thấy vầng trán nhăn đó, cái miệng mím đó, đôi mắt chết đó, như thủy tinh, đang hoảng sợ vì chúng có vẻ như thấy mà không thấy, rồi sẽ tới lượt mình, bà nghĩ, có lẽ ngay khoảnh khắc này, không để mình nói hết câu, bất kỳ lúc nào, như đã xảy ra cho họ, hay có lẽ mình sẽ mù lúc thức dậy, hay mù khi mình nhắm mắt ngủ mà nghĩ mình chỉ thiếp đi.Bà nhìn bốn người mù, họ đang ngồi trên giường, hành lý nhỏ họ có thể mang theo để dưới chân, đứa bé có cái cặp đi học, mấy người kia đem va li nhỏ, như thể họ mang cho chuyến đi cuối tuần. Cô gái đeo kính đen đang thấp giọng trò chuyện với đứa bé. Bên kia dãy đối diện, sát bên nhau, giữa họ chỉ có một cái giường trống, người đàn ông mù đầu tiên và gã trộm xe ngồi đối diện nhau mà không biết. Bác sĩ nói, Chúng ta đều đã nghe chỉ thị, bây giờ dù chuyện gì xảy ra, chúng ta biết chắc một điều là sẽ không có ai tới giúp mình, vì vậy chúng ta nên bắt đầu tổ chức ngay, vì chẳng bao lâu phòng này sẽ đầy người, phòng này và các phòng khác, Làm sao ông biết ở đây còn phòng khác, cô gái hỏi, Chúng tôi đi khắp nơi trước khi quyết định ở phòng này, chỗ này gần lối vào chính hơn, vợ bác sĩ giải thích trong lúc bóp cánh tay chồng như để nhắc nhở ông phải cẩn thận. Cô gái nói, Thưa bác sĩ, tốt nhất là ông nên đảm đương phòng này, dù sao ông cũng là bác sĩ. Bác sĩ không mắt, không thuốc men thì được tích sự gì, Nhưng ông có thẩm quyền. Vợ bác sĩ mỉm cười, Em nghĩ anh nên nhận, tất nhiên nếu mấy người kia đồng ý, Anh không nghĩ đó là ý hay, Tại sao không, Lúc này ở đây mình chỉ có sáu người, nhưng ngày mai chắc chắn mình sẽ đông hơn, mỗi ngày sẽ có người tới, muốn họ sẵn sàng chấp nhận quyền của một người mà họ không chọn là quá đáng, hơn nữa lại là người chả giúp gì được cho họ để họ phải kính trọng trong khi đòi họ phải tự nguyện chấp nhận quyền của anh và luật lệ của anh, Thế thì sống ở đây sẽ vất vả, Nếu chỉ vất vả thôi là còn may lắm. Cô gái đeo kính đen nói, Tôi không có ý xấu, nhưng nói thật, thưa bác sĩ, ông nói đúng, tình thế này sẽ là thân ai nấy lo.Vì bị những lời nói này làm xúc động hay vì không kiềm chế được giận dữ của mình nữa, một trong hai người đàn ông đứng bật dậy, Thằng này là cớ sự cho bất hạnh của bọn mình, nếu bây giờ tôi thấy thì tôi sẽ cho nó một trận, gã vừa gầm lên, vừa chỉ về phía gã nghĩ là chỗ của người đàn ông kia. Gã không lệch bao nhiêu, nhưng cử chỉ cường điệu của gã khôi hài vì ngón tay chỉ trỏ cáo buộc của gã chĩa vào cái bàn ngủ vô tội. Bình tĩnh, bác sĩ nói, chẳng ai có lỗi trong nạn dịch, mọi người đều là nạn nhân, Phải chi tôi đừng tử tế, phải chi tôi đừng giúp đưa hắn về nhà thì tôi vẫn còn cặp mắt quý báu của mình, Anh là ai, bác sĩ hỏi, nhưng kẻ phàn nàn không trả lời và lúc này có vẻ bực mình vì đã nói. Khi ấy người đàn ông kia nói, Đúng, hắn đưa tôi về nhà, nhưng rồi lợi dụng hoàn cảnh của tôi để ăn cắp xe tôi, Nói láo, tao không ăn cắp, Gần như chắc chắn là anh lấy, Nếu có ai cuỗm xe mày thì không phải là tao, phần thưởng cho hành động tử tế của tao là mù, vả lại, tao muốn biết nhân chứng đâu. Cãi nhau thế này chả giải quyết được gì, vợ bác sĩ nói, chiếc xe ở bên ngoài, hai ông ở đây, tốt hơn là nên hòa hoãn, đừng quên là chúng ta sẽ phải sống chung ở đây, Các ông bà bỏ tôi ra, người đàn ông mù đầu tiên nói, tôi qua phòng khác, càng xa càng tốt cái thằng lưu manh có thể ăn cướp của một người mù, hắn nói hắn bị mù vì tôi, ôi dào thì cứ để cho hắn mù, ít nhất cũng cho thấy thế gian này còn công lý. Ông xách va li lên, lết chân để khỏi vấp và bàn tay kia dò dẫm, ông tiến dọc theo lối đi giữa hai dãy giường, Mấy phòng kia ở đâu, ông hỏi, nhưng không nghe câu trả lời nào nếu có, vì ông bỗng thấy mình bị đấm đá dữ dội, gã ăn cắp xe đang ra sức thi hành lời đe dọa trả thù của hắn đối với người đàn ông đã gây nên mọi bất hạnh cho hắn. Phút đầu nằm trên, phút sau nằm dưới, họ lăn lộn trong chỗ chật hẹp, thỉnh thoảng va đụng chân giường, trong khi ấy đứa bé mắt lác lại hoảng sợ kêu khóc gọi mẹ. Vợ bác sĩ nắm cánh tay chồng, bà biết một mình bà sẽ không thể thuyết phục họ ngưng cãi nhau, bà dẫn ông ra lối đi tới chỗ hai đối thủ đang điên tiết thở hổn hển vật nhau dưới đất. Bà dắt tay chồng, chính bà nắm lấy người đàn ông mù mà bà thấy dễ đối phó hơn, và sau nhiều cố gắng, họ xoay xở tách rời hai gã này. Các ông cư xử ngu xuẩn, bác sĩ giận dữ nói, nếu các ông định biến chỗ này thành địa ngục thì các ông đang làm đúng cách đấy, nhưng nhớ là mình phải tự lo lấy thân ở đây, chúng ta không trông mong gì bên ngoài giúp, các ông nghe chưa, Hắn ăn cắp xe tôi, người đàn ông mù đầu tiên rên ri, ông ta bị đánh nặng hơn, Thôi đi, thì đã sao, vợ bác sĩ nói, ông đâu còn lái xe được nữa lúc chiếc xe bị mất, ừ đúng, nhưng xe của tôi, thằng đểu này lấy, nó để ở đâu ai mà biết được, Rất có thể chiếc xe được tìm thấy ở chỗ anh này hóa mù, bác sĩ nói, Ông ranh lắm, bác sĩ, dạ phải, chả ngờ gì nữa, tên trộm nói lanh lảnh. Người đàn ông mù đầu tiên làm một cử chỉ như để thoát khỏi bàn tay đang nắm ông nhưng không thật cố gắng, như biết rằng nỗi bực tức của ông dù chính đáng cũng chẳng lấy lại được chiếc xe cho ông và cũng chả phục hồi lại thị lực của ông. Nhưng tên trộm đe dọa, Nếu mày nghĩ mày sẽ được xí xóa là mày lầm lắm, ừ, tao ăn cắp xe mày, nhưng mày ăn cắp mắt của tao, vậy ai là thằng ăn cắp hơn, Đủ rồi, bác sĩ gạt đi, chúng tôi ở đây đều mù và chúng tôi không buộc tội hay trách cứ ai, Tôi chả để ý tới bất hạnh của thiên hạ, tên trộm khinh khinh đáp, Nếu ông muốn qua phòng khác, bác sĩ nói với người đàn ông mù đầu tiên, vợ tôi sẽ dắt ông qua đó, bà ấy biết đường rõ hơn tôi, Thôi, cảm ơn, tôi đổi ý, tôi muốn ở lại phòng này. Tên trộm chế nhạo ông, Thằng nhóc sợ ở một mình nhỡ ông ba bị tới bắt, Đủ rồi, bác sĩ mất kiên nhẫn quát, Ê, nghe tôi đây, bác sĩ, tên trộm cằn nhằn, mình ở đây đều bình đẳng, ông không được ra lệnh cho tôi, Chẳng ai ra lệnh cả, tôi chỉ yêu cầu anh để cho người đàn ông đáng thương này được yên, Được, được, nhưng coi chừng khi ông đối xử với tôi, tôi không dễ xử khi có ai kỳ đà cản mũi tôi đâu, tôi là bạn tốt mà ông muốn gặp, nhưng là kẻ thù tệ hại nhất mà ông có thể có. Với động tác và cử chỉ hùng hổ, tên trộm lần mò tìm cái giường hắn đã ngồi lúc nãy, đẩy va li của hắn xuống gầm giường, rồi tuyên bố, Tôi đi ngủ, như thể cảnh cáo họ, Mấy người nên ngó chỗ khác, tôi sắp cởi quần áo. Cô gái đeo kính đen nói với đứa bé mắt lác, Cháu cũng nên đi ngủ đi, nằm bên này, ban đêm nếu cháu cần gì thì gọi cô, Cháu muốn đi đái, đứa bé nói. Nghe nó nói, mọi người chợt cảm thấy mót tiểu, và ý nghĩ của họ ít nhiều đều như sau, Bây giờ làm sao đối phó với vấn đề này, người đàn ông mù đầu tiên mò mẫm dưới gầm giường để tìm cái bô, nhưng đồng thời hy vọng đừng tìm thấy vì ông sẽ ngượng nếu phải đi tiểu trước mặt người khác, chả phái vì họ sẽ thấy ông, tất nhiên, nhưng tiếng một người đang đái là hớ hênh, không thể lầm, trong việc này đàn ông may mắn hơn, ít nhất họ có thể dùng một chiến lược mà đàn bà không có. Tên trộm đã ngồi xuống giường và lúc này hắn nói, Cứt thật, trong này phải đi đái ở đâu, Nói năng giữ mồm giữ miệng, ở đây có trẻ con, cô gái đeo kính đen phản đối, Phải rồi cưng, nhưng nếu cưng không tìm được cầu tiêu thì chả mấy chốc thằng bé của cưng sẽ tè ra quần. Vợ bác sĩ xen vào, Có lẽ tôi tìm được nhà vệ sinh, tôi nhớ đã ngửi thấy nó, Tôi sẽ đi với bà, cô gái đeo kính đen vừa nói vừa nắm tay đứa bé, Tôi nghĩ tốt nhất tất cả chúng ta cùng đi, bác sĩ nhận xét, khi ấy chúng ta sẽ biết đường khi cần đi, Tôi biết ông nghĩ gì, tên trộm xe nghĩ thầm mà không dám nói ra, ông đâu có muốn bà vợ nhỏ nhắn của ông phải dắt tôi đi đái mỗi lần tôi mót. Ngụ ý ngầm sau ý nghĩ này làm hắn hơi cương cứng khiến hắn ngạc nhiên, như thể bị mù lẽ ra đã làm mất hay giảm dục vọng. Tốt, hắn nghĩ, không mất hết, rốt cuộc giữa chết và bị thương vẫn có lối thoát, và lơ đãng ra khỏi cuộc đối thoại, hắn bắt đầu mơ màng. Hắn chẳng mơ được lâu, bác sĩ đã nói, Mình làm thành một hàng, vợ tôi sẽ dẫn đầu, mọi người đặt tay lên vai người phía trước thì sẽ không sợ lạc. Người đàn ông mù đầu tiên nói lớn, Tôi không đi bất kỳ đâu với hắn, hiển nhiên ám chỉ gã lưu manh đã ăn cắp của ông.Tìm nhau hay tránh nhau, họ di chuyển một cách khó khăn trong lối đi hẹp giữa hai dãy giường, càng khó hơn vì vợ bác sĩ phải đi tới như thể bà bị mù. Cuối cùng, tất cả đã vào hàng, cô gái đeo kính đen dắt tay đứa bé mắt lác, rồi tới tên trộm mặc quần áo lót, bác sĩ đi sau hắn, và sau hết, lúc này yên tâm không sợ bị tấn công nữa, là người đàn ông mù đầu tiên. Họ tiến rất chậm, như không tin tưởng người đang dẫn họ, bàn tay để không dò dẫm vô ích, tìm chỗ vịn vững chắc, một bức tường, một khung cửa. Đi sau cô gái đeo kính đen, tên trộm bị kích thích vì mùi nước hoa cô tỏa ra và nhớ hắn vừa mới cương cứng, hắn quyết định sử dụng đôi tay, một tay mơn trớn gáy bên dưới mái tóc cô, tay kia công khai và thô bạo vuốt ve ngực cô. Cô vặn vẹo đẩy hắn ra, nhưng hắn nắm chặt cô. Khi ấy cô gái đá ngược ra phía sau thật mạnh. Gót giày cô nhọn như cây dùi đâm thủng da đùi để trần của tên trộm khiến hắn kêu lên ngạc nhiên đau đớn. Chuyện gì vậy, vợ bác sĩ vừa hỏi vừa quay lại, Tôi vấp, cô gái đeo kính đen đáp, hình như tôi làm người phía sau bị thương. Máu đã thấm qua kẽ ngón tay tên trộm đang rên rỉ và chửi bới, hắn đang cố hiểu hậu quả hành động hung hãn của cô, Tôi bị thương, con chó cái này không ngó chỗ đặt chân của nó, Còn mày không nhìn chỗ đặt tay của mày, cô gái đáp xẵng. Vợ bác sĩ hiểu chuyện, thoạt tiên bà mỉm cười, nhưng rồi bà thấy vết thương gớm ghiếc, máu nhỏ xuống chân tên gian ác tội nghiệp, và họ không có peroxide, iodine, thuốc bột, băng, thuốc sát trùng, không có gì cả. Hàng người bây giờ rối loạn, bác sĩ hỏi, vết thương ở đâu, Đây, Đây là đâu, Trên chân tôi, ông không thấy à, con chó cái này lụi gót giày của nó vào tôi, Tôi vấp, không sao gượng được, cô gái lặp lại trước khi bực tức thốt ra, Thằng côn đồ rờ rẫm tôi, nó nghĩ tôi là hạng đàn bà gì chứ. Vợ bác sĩ xen vào, vết thương này cần được rửa sạch và băng lại ngay, Ở đâu có nước, tên trộm hỏi, Trong bếp, trong bếp có nước, nhưng mình không phải đi hết cả, chồng tôi và tôi sẽ đưa anh ta tới đó, người khác đợi ở đây, chúng tôi sẽ trở lại ngay, Cháu muốn đi đái, đứa bé nói, Cố nhịn một tí, các bác sẽ quay lại ngay. Vợ bác sĩ biết bà phải rẽ sang bên phải, rồi sang bên trái, rồi theo một hành lang hẹp tạo thành góc vuông, bếp ở phía cuối. Sau vài bước bà giả vờ mình lầm, ngừng lại, lùi bước, rồi nói, À, bây giờ tôi nhớ rồi, và từ đó họ đi thẳng tới bếp, không nên mất thì giờ thêm nữa, vết thương đang chảy nhiều máu. Thoạt tiên, nước bẩn trong vòi chảy ra, một lúc sau nước mới trong. Nước ấm và tanh, như đã hôi thối từ trong ống, nhưng gã bị thương thở phào nhận lấy. Vết thương nom ghê tởm. Bây giờ làm sao mình băng chân anh ta, vợ bác sĩ hỏi. Dưới bàn có mấy miếng giẻ bẩn chắc dùng để lau sàn nhà, dùng nó làm băng là dại, ở đây hình như chẳng có gì, bà vừa nói vừa giả vờ cố tìm kiếm, Nhưng để tôi như thế này đâu có được, bác sĩ, máu sẽ không ngưng chảy, làm ơn giúp tôi, và tha lỗi cho tôi nếu lúc nãy tôi thô bỉ với ông, tên trộm rên rỉ, Chúng tôi đang cố giúp anh, nếu không chúng tôi đã chẳng tới đây, bác sĩ nói,
rồi ông ra lệnh cho hắn, Cởi áo lót anh ra, chả còn cách nào khác. Gã bị thương lẩm bẩm hắn cần áo lót, nhưng đành cởi ra. Vợ bác sĩ lập tức làm thành băng quấn quanh đùi hắn, kéo chặt và cố dùng vai áo và đuôi áo để buộc thành một cái nút thô sơ. Một người mù không dễ dàng thực hiện động tác đó, nhưng bà không còn tâm trạng nào để phí thời giờ giả vờ nữa, già vờ lạc là đủ rồi. Tên trộm cảm thấy có điều gì bất thường, đúng ra bác sĩ phải băng vết thương, dù ông chỉ là bác sĩ nhãn khoa, nhưng nỗi an ủi biết được băng bó đã xua tan đi mối nghi ngờ mơ hồ vừa thoáng qua đầu hắn. Hắn khập khiễng theo họ quay lại nhập với mấy người kia, và khi tới nơi, vợ bác sĩ thấy ngay rằng đứa bé mắt lác không nín được lâu hơn và đã đái ra quần. Người đàn ông mù đầu tiên cũng như cô gái đeo kính đều không biết. Một vũng nước tiểu loang dưới chân đứa bé, gấu quần nó vẫn còn nhỏ giọt. Nhưng làm như chẳng có chuyện gì xảy ra, vợ bác sĩ nói, Nào mình đi tìm nhà vệ sinh. Người mù đưa tay ra tìm nhau, trừ cô gái đeo kính đen tỏ ý rõ là cô không có ý định đi trước thằng vô liêm sỉ đã rờ rẫm cô, cuối cùng họ xếp thành hàng, tên trộm đổi chỗ với người đàn ông mù đầu tiên, bác sĩ đi giữa họ. Tên trộm khập khiễng nặng hơn và hắn kéo lết chân. Băng chặt làm hắn khó chịu, và vết thương đập rộn lên như thể tim hắn đã đổi chỗ và nằm dưới đáy một cái hố nào đó. Cô gái đeo kính đen một lần nữa dắt tay đứa bé, nhưng nó cố dang xa, sợ có ai khám phá ra tai nạn của nó, như bác sĩ lẩm bẩm, Có mùi nước tiểu ở đây, và vợ ông cảm thấy nên xác nhận cảm giác của ông, Đúng, có mùi, bà không thể nói mùi bay ra từ nhà vệ sinh vì họ vẫn còn khá xa, và vì phải cư xử như bà bị mù, bà không thể tiết lộ mùi khai phát ra từ quần ướt của đứa bé.Khi tới nhà vệ sinh, cả đàn ông lẫn đàn bà đều đồng ý đứa bé nên là người đi tiểu trước tiên, nhưng rốt cuộc đàn ông vào cùng một lúc mà không phân biệt tuổi tác hay ai mót hơn, chỗ đi tiểu là chung, phải có một chỗ như vậy, ngay cả là nhà vệ sinh. Phụ nữ vẫn ở ngoài cửa, họ được biết là có sức chịu đựng hơn, nhưng chuyện gì cũng có giới hạn, và vợ bác sĩ gợi ý ngay, Có lẽ còn phòng vệ sinh khác, nhưng cô gái đeo kính đen nói, Phần tôi thì tôi đợi được, Tôi cũng vậy, người đàn bà kia nói, rồi im lặng, rồi họ bắt đầu nói, Làm sao cô bị mù, Như mọi người, bỗng dưng tôi không thấy, Lúc đó cô ở nhà, Không, Vậy nó xảy ra lúc cô rời phòng mạch của chồng tôi, Gần như vậy, Cô nói gần như vậy nghĩa là sao, Nó không xảy ra tức khắc, Cô có thấy đau không, Không, không đau nhưng khi tôi mở mắt thì tôi mù, Với tôi thì khác, Bà nói khác là thế nào, Mắt tôi không nhắm, tôi hóa mù lúc chồng tôi lên xe cứu thương, May quá, May cho ai, Cho chồng bà, như vậy ông bà có thế ở gần nhau, Như vậy thì tôi cũng may, Vâng, Cô có gia đình chưa, Chưa, tôi không nghĩ bây giờ sẽ có cưới hỏi gì nữa, Nhưng chứng mù này rất bất thường, rất lạ đối với kiến thức khoa học tới nỗi nó không thể kéo dài mãi được. Còn giả sử chúng ta sẽ như thế này suốt đời, Chúng ta, Mọi người, Như thế thì thật kinh khủng, một thế giới đầy người mù, Nghĩ tới chịu không nổi.Đứa bé mắt lác là người đầu tiên ra khỏi phòng vệ sinh, thậm chí nó chẳng cần đi vào đó. Nó đã vén quần lên giữa đùi và cởi vớ. Nó nói, Cháu đây, khi ấy cô gái đeo kính đen đi tới hướng tiếng nói, một, hai lần không thành công, nhưng tới lần thứ ba tìm thấy bàn tay quờ quàng của đứa bé. Không lâu sau, bác sĩ xuất hiện, rồi người đàn ông mù đầu tiên, một người trong bọn họ hỏi, Mọi người khác đâu, vợ bác sĩ đã cầm cánh tay chồng, cô gái đeo kính đen sờ và nắm lấy cánh tay kia của ông. Trong khoảnh khắc, người đàn ông mù đầu tiên không có ai bảo vệ, rồi có người đặt tay lên vai ông. Chúng ta có đây cả chứ, vợ bác sĩ hỏi, Anh chàng bị thương ở chân đã ở lại để thỏa mãn nhu cầu khác, chồng bà đáp. Khi ấy cô gái đeo kính đen nói, Có lẽ có phòng vệ sinh khác, tôi nhịn không được, xin thứ lỗi, Mình đi tìm, vợ bác sĩ nói, và họ nắm tay nhau đi. Trong vòng mười phút họ quay lại, họ đã tìm thấy một phòng khám bệnh có buồng vệ sinh riêng. Tên trộm đã xuất hiện, than vãn là lạnh và đau ở chân. Họ lại sắp hàng cũng theo thứ tự như khi họ đến, ít khó khăn hơn trước và không gặp rắc rối nào, họ trở về khu bệnh nhân. Khéo léo nhưng không tỏ ra, vợ bác sĩ giúp từng người tới giường họ đã chiếm trước đó. Trước khi vào phòng, như thể hiển nhiên đối với mọi người, bà đề nghị cách dễ nhất cho mỗi người để tìm chỗ của họ là đếm số giường từ lối vào, bà nói, Giường chúng tôi là hai giường cuối bên tay phải, giường mười chín và hai mươi. Người đầu tiên tiến xuống lối đi là tên trộm. Hầu như trần truồng, hắn run rẩy khắp người và nôn nóng muốn giảm bớt đau ở chân, đủ lý do cho hắn được đi trước. Hắn đi từ giường này tới giường khác, mò mẫm trên sàn để tìm va li của hắn, và khi nhận ra, hắn nói lớn, Đây rồi, rồi nói thêm, Mười bốn, Bên nào, vợ bác sĩ hỏi, Bên trái, hắn đáp, một lần nữa ngạc nhiên một cách mơ hồ, như thể bà lẽ ra nên biết mà không phải hỏi. Người đàn ông mù đầu tiên đi kế tiếp. Ông biết giường ông cách tên trộm một giường và cùng bên. Ông không sợ ngủ gần hắn nữa, chân hắn trong tình trạng tồi tệ như thế, và xét theo tiếng rên rỉ và thở dài của hắn, ông thấy khó lòng đổi chỗ. Khi tới nơi, ông nói, Mười sáu, bên trái, rồi nằm xuống mặc nguyên quần áo. Khi ấy cô gái đeo kính đen thấp giọng năn nỉ, Chúng tôi có thể ở cạnh ông bà phía bên kia được không, ở đó chúng tôi cảm thấy yên tâm hơn. Bốn người cùng tiến tới và chẳng bao lâu yên chỗ. Vài phút sau, đứa bé mắt lác nói, Cháu đói, và cô gái đeo kính đen thì thào, Ngày mai, ngày mai mình sẽ tìm thấy thức ăn, bây giờ đi ngủ. rồi cô mở túi xách của mình, tìm cái chai nhỏ cô đã mua ở hiệu thuốc. Cô gỡ kính, ngửa đầu ra sau và cứ mở to mắt, tay này giữ tay kia, cô nhỏ thuốc tra mắt. Không phải giọt thuốc nào cũng đều vào mắt cô cả, nhưng bệnh viêm màng kết chẳng mấy chốc sẽ khỏi nhờ cách điều trị cẩn thận đó.

 

Mình xem phim trước khi đọc cuốn sách này, đúng là ám ảnh kinh khủng. Không biết còn những tiểu thuyết nào hay về người mù nữa không nhỉ? Mình nhớ có 1 tiểu thuyết của Orwell về thế giới của những người mù dưới 1 hang động, nhưng không thể nào trừu tượng và ám ảnh như cuốn này được. Đọc mà tim đập thình thịch luôn.