Tiểu sử Rừng Sát: Về việc bị kiểm duyệt ở Việt Nam - Thomas A. Bass

Phạm Nguyên Trường dịch

Đó là những ngày đen tối ở Việt Nam, khi các nhà văn, nhà báo, các blogger, và tất cả những người dám chỉ trích nhà cầm quyền đều bị tuyên án tù nhiều năm. Thời nở rộ ngắn ngủi của văn học Việt Nam, sau khi Bức tường Berlin sụp đổ năm 1989 – giai đoạn được gọi là Đổi mới – đã qua từ lâu. Sau hai mươi năm bút đỏ và nhà tù, các nhà kiểm duyệt đã xóa sổ cả một thế hệ nhà văn Việt Nam, đẩy họ vào cõi im lặng hay chốn lưu vong.

Chính tôi đã phải chiến đấu suốt năm năm qua với các nhà kiểm duyệt Việt Nam, vì họ đã tìm cách cắt xén, viết lại, và sau đó ngăn chặn việc xuất bản bản dịch tiếng Việt cuốn The Spy Who Loved Us (2009), một trong những tác phẩm của tôi. Như bài báo trên New Yorker xuất bản năm 2005 đã nói, cuốn sách kể về Phạm Xuân Ẩn, một nhà báo của miền Nam Việt Nam, và là một điệp viên cộng sản hoạt động rất hiệu quả trong một thời gian dài – từ những năm 1940 cho đến khi ông qua đời năm 2006 – khiến ông trở thành một trong những điệp viên vĩ đại nhất của thế kỷ XX. Học ngành báo chí ở Mĩ và dùng nghề viết báo làm vỏ bọc, ông trở thành phóng viên của tờ Time trong suốt cuộc Chiến tranh Việt Nam và đã từng giữ chức trưởng văn phòng đại diện của tờ báo này ở Sài Gòn một thời gian ngắn. Được giao nhiệm vụ vẽ bản đồ chiến trường, đi theo các cuộc hành quân, và phân tích tin tức chính trị và quân sự, ông đã chuyển cho quân đội Bắc Việt những thông tin cực kì quí giá.

Bản tiếng Việt “Rừng Sát: Về việc bị kiểm duyệt ở Việt Nam”
Copyright © 2014 Phạm Nguyên Trường & pro&contra & Thomas A. Bass

 

Bản hiệu đính cũng như bản dịch sách đang bán đã được đưa lên mạng theo đúng cam kết sau 6 tháng phát hành bản ĐT được công khai

 

Vietnam was sick country. Some years ago, we had no access to Facebook, blogspot. Local goverment has great wall. It isn't solely to defend vietnamese regime from overseas, from universal values. But also to prevent vietnamese netizens to access free informations. Social media changed vietnamese mindset.. more and more people intend to embrace freedom of speech and human rights. What future ??? Fight against, without fear???

 

Đây là một lối viết thiếu thiện cảm với những chi tiết nho nhỏ đưa vào nhằm hạ thấp người Việt, người miền bắc dù rằng đó là những người chung sức để mang sách của ông ta tới VN. Tôi không đánh giá cao tư cách của nhà văn này.

 

Nghe giọng văn hẳn là không thiện cảm với chính quyền VN rồi, nhưng vì thế mà đánh giá tư cách ông ta thì hơi quá

 

Không chỉ vậy đâu bạn ơi, ông Thomas này nếu chỉ nói về việc chính quyền kiểm duyệt thì không ai nói làm gì mà còn nêu hết tên tuổi những người chịu trách nhiệm thương thuyết để xuất bản cuốn sách này cùng với những tâm sự thật lòng của họ về việc kiểm duyệt sách ở VN, kể cả những cuộc nói chuyện bên bàn nhậu còn được ổng ghi âm lại => việc này sẽ gây khó khăn cho những người kia về sau này về mặt chính trị và cả sự nghiệp nữa. Có thể nói là ông này chơi không đẹp tí nào.

 

Mục đích ban đầu và sau cùng của ông ta là để tìm hiểu về cơ chế kiểm duyệt của nhà nước VN và sau đó là quyển ebook này ra đời là kết quả. Còn việc ông ta để lộ thông tin của những người tham gia xuất bản cuốn sách thì đúng là hơi có phần gây khó khăn cho họ.

 

Mới đọc bài viết của Thomas Bass, hiểu ra nhiều điều...Phải nói là nếu muốn biết lịch sử VN gần đúng nhất thì chỉ có cách đọc tài liệu nước ngoài, đóc văn bản gốc...

Một điều nữa, trong 'Rừng Sát...' có nhắc tới 1 xử-ja đương đại nổi tiếng ở VN ở đoạn cuối, rất thú vị, nó cho thấy lịch sử có thể bị nhào nặn bởi những kẻ như thế nào...

 

Có lẽ Bass chưa hiểu được sự nghiêm trọng của việc nêu tên những người đã giải thích sự kiểm duyệt ở Việt Nam cho ông. Không trách ông Bass được, chỉ thấy tội cho giám đốc, phó giám đốc Nhã Nam cùng những người đã được nhắc tên trong Rừng Sát, và thấy ngán cho các xã hội mà nói sự thật cũng có thể khiến cho người ta bị nguy hiểm. Ngán thật đấy !

 

Theo mình thì bất cứ một tác phẩm nào, dù hư cấu hay không, cũng sẽ bị chi phối bởi quan điểm và cảm xúc của người viết. Sự thật trong một tác phẩm chỉ có thể nói là sự thật của tác giả. Còn sự thật đó có phải là sự thật chung hay không thì trước khi có bằng chứng xác thực chúng ta chưa thể nói gì được.

Mình không bênh vực cho các sử gia "trong nước." Chỉ là theo mình, chỉ tin tưởng vào quan điểm của một phía, dù là phía đa số hay thiểu số, thì cũng đều nguy hiểm cả.

 

Em thực sự không đồng tình với bác khi bác nói "Có lẽ Bass chưa hiểu được sự nghiêm trọng của việc nêu tên những người đã giải thích sự kiểm duyệt ở Việt Nam cho ông"

 

Ở VN chưa nói tới các cơ quan báo chí truyền thông, nhưng ngay cả trên Internet, là nơi đc coi là có tự do hơn cả, thì thực tế nó lại vẫn bị hạn chế.

Nếu các bạn để ý kỹ sẽ nhận thấy 1 hiện tượng là ở tất cả các diễn đàn VN đều không được phép đưa ra chủ đề bình luận về bất cứ 1 vị lãnh đạo nào, hay đưa ra bất cứ 1 topic nào đó có mục đích phân tích so sánh cụ thể về các thể chế của các nước. Điều này dường như là cấm kỵ và cứ hễ mỗi khi chủ đề xuất hiện thì lại bị quy chụp cho cái mác "nhạy cảm chính trị" rồi sau đó bị xóa ngay lập tức. Thậm chí trên thực tế đã có rất nhiều trang web hay diễn đàn bị cho "dẹp tiệm" vì ko chịu đi theo "lề phải" mà lại đi theo "lề trái". Đối với các trang nước ngoài thì toàn bị chặn tường lửa.

Ở đây mình chỉ đề cập chung chung về các diễn đàn, chứ chưa nói tới các hình thức chia sẻ thông tin khác, chủ yếu để chỉ ra mức độ kiểm duyệt thông tin ở VN nó như thế nào. Còn các trg hợp cụ thể có thể tìm trên mạng, chứ cũng ko đưa lên đây, mình nghĩ là ko nên.

 

Trong giới xuất bản có một thuật ngữ là "off-the-record" là những điều khoản mà người ta thảo luận hoặc chia sẻ với nhau trong quá trình mua tác quyền một bản thảo (mấy cái này thì chỉ có 2 bên biết với nhau mà thôi) bởi vì hầu như nước nào cũng có hệ thống kiểm duyệt, dù ít hay nhiều mà thôi. Nếu tác giả đã đồng ý để bên xuất bản thay đổi/cắt bớt những chi tiết trong bản thảo (dĩ nhiên sẽ có trong hợp đồng) thì đừng lu loa lên thế này thế kia (không có chữ tín), còn nếu không muốn bản thảo của mình bị thay đổi/cắt gọt thì có thể từ chối thẳng thừng như William J. Duiker với cuốn "Ho Chi Minh - a life" thì chẳng ai nói gì rồi. Vậy nên mình mới nói là ông Bass này chơi không đẹp tí nào và rất đáng trách (về chữ tín trong kinh doanh). Người khác có thể nói ông này là dũng cảm, dám phơi bày hiện trạng kiểm duyệt của VN hay gì gì đó nhưng theo ý kiến mình đó chỉ là ý muốn thỏa mãn cái tôi của mình một cách ích kỷ mà thôi.

 

Các bạn có thể hiểu kỹ hơn về việc biên tập cuốn sách này qua tâm sự của anh Nguyễn Việt Long, người đã trực tiếp làm việc với ông Bass về cuốn sách này

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

 

Chuyện tiêu cực và chuyện tích cực thì tuy vào cách viết của mỗi bên. Tài liệu nước ngoài hay trong nước thì đều có ưu, nhược điểm riêng. Lời nói của bên thắng hay bên thua thì đều có chung sự thật về : cái kết.
Vậy nên phải tỉnh táo thì mới nhìn thấy được. Nếu mình k ở trên con tàu khi nó đang trong vùng xám, thì làm sao lái nó ra vùng sáng được.
Vậy nên, đọc sách nói tốt thì ngẫm thêm về sự thật. Sách nói k tốt thì đánh giá thêm dưới góc độ khác. Chứ ca tụng 1 chiều, đưa lên hay dìm xuống đều chưa chắc gì là xác đáng

 

Bác này nói giống như tuyên giáo ấy nhỉ? Nhưng có 1 số điều bạn nên lưu ý:

- Chính quyền là một thể chế xã hội (thực hiện chức năng quản lý xã hội) chứ không phải là 1 thứ tôn giáo để mà đặt niềm tin tuyệt đối. Chính vì vậy, ở các nước IQ cao, người ta thay đổi chính quyền xoành xoạch nhưng đất nước họ càng ngày càng phát triển.

- Suy nghĩ trái chiều của người dân là gì? Một cách cơ bản, xin hỏi bạn đã học triết học Marx (hay vào lớp ngủ gục rồi đến kì thi quay cóp?) mà nói năng linh tinh thế?

 

Nếu hiểu sai ý, sorry bạn nhé.

Trong cái comment đầu tiên, mình chỉ muốn nói là do cơ cấu kiểm duyệt khá gắt gao (độc đáo nhất là cơ chế 'tự kiểm duyệt'- như Bass đã nói), cho nên là những điều gì lẽ ra là sự kiện thật nhưng nếu không có lợi cho tầng lớp cai trị thì sẽ bị những người chép sử lược bỏ đi, thậm chí có thể 'chế' ra sao cho phù hợp với mục đích chính trị.

Cho nên, giả sử như ai đó muốn tìm hiểu cho đúng những gì từng xảy ra, nếu chỉ căn cứ vào tài liệu trong nước thì sẽ thiếu rất nhiều thông tin. Do vậy, có lẽ người ta nên tìm tới những tài liệu ở nước khác, là nơi thông tin ít ra có vẻ ít bị cắt xén hơn.

 

Cám ơn bạn đã chia sẻ sách hay,

Rất quý là TVE-4U có những luồng tư tưởng không đồng nhất, giúp chúng ta có cái nhìn đa chiều.

 

Giờ iem mới đọc lại kỹ comment này của cụ, thấy có điểm chung quá. Nhân tiện, đọc lại bài về "kỹ năng đọc" cụ edit lại insprational quá. Mong gặp cụ ngày gần đây. Kính cụ Hanhdb hehe. (iem gọi cụ hơi quê cơ mà thật)

 

Tìm được file tiếng Việt này trên mạng.
Các bạn đọc để có thêm các góc nhìn cho riêng mình.