Hỏi đáp Có nên giữ đúng nguyên tác khi làm ebook?

Chúng ta đều không thẹn với lòng một cách đáng xấu hổ.

Sent from Oneplus One

 

Cái quan trọng nhất là tên bản dịch thì không thấy trong phần bác mở đóng ngoặc nên tôi không rõ ý bác có phải giữ nguyên không. Nếu có thì bác phải đổi tên lại topic của VC để tránh nhầm lẫn và không đúng quy định.

Tiện đây nhờ bác đổi tên luôn topic Tiếng chim hót trong bụi mận gai đang tồn tại thành Những con chim ẩn mình chờ chết vì đó mới đúng tên bản dịch được chia sẻ trong topic đó. Bản thân tôi đang làm dở ebook Tiếng chim hót... và không muốn có sự nhầm lẫn này.

Đây là một đề tài thú vị, nên thảo luận thêm chứ sao lại vội vàng dừng lại?

 

Nghĩa là xưa nay, phần lớn chúng ta đều là hạng "đạo chích" cả thôi.

 

Bản type càng đúng, nxb càng cay.....

 

Trước khi tham gia Công ước Berne thì phần lớn các NXB ở VN cũng có mua bản quyền tác phẩm đâu

 

VC kể cho 3 bác một câu chuyện:
Một thằng ăn A cắp kiện một thằng ăn cắp B, vì đã ăn cắp trước nó.
- A: Mày ăn cắp thì không được thay hình đổi dạng đã ăn cắp.
- B: Tao cắp được về là làm gì là quyền của tao, phải thay đổi không chủ nó kiện chết toi.
Thằng ăn cắp C đi qua bảo ăn cắp A.
- C: Mày ăn cắp lại của thằng ăn cắp khác, vì vậy mày không có quyền thay đổi nhãn mác đồ ăn cắp, mà phải là thằng ăn cắp đầu tiên mới có cái quyền ấy.
• Lời bình của thiên hạ: Đúng là phường đạo chích, cái xấu không biết dấu đi, lại bươi ra cho người ta xem kịch.

 

Mình thiển nghĩ thay đổi hay không, thay đổi cái gì là quyền của người làm ebook. Giống như nhà sản xuất có quyền sản xuất sản phẩm như thế nào là tùy họ. Tuy nhiên, đã thay đổi gì thì phải công bố rõ ràng, cũng như nhà sản xuất công bố thành phần nguyên liệu ấy, đó mới là nhà sản xuất có tâm.
Bên cạnh đó, có chọn ebook không giống bản sách giấy để đọc hay không lại là quyền của người đọc. Giống như người tiêu dùng muốn sử dụng sản phẩm nào là tùy họ.
Do đó, cứ để "thị trường" quyết định.
Trách nhiệm của diễn đàn giống như chính quyền: (1) tạo lập một bộ quy định điều chỉnh việc làm ebook post trên diễn đàn (giống kiểu chị teacher.anh nêu ở trên) (cách này chắc khó mà đạt được thống nhất) hoặc (2) cung cấp đủ thông tin đến người đọc để họ làm "người tiêu dùng thông thái" bằng cách đơn giản nhất: "dán nhãn" nhà sản xuất. Ví dụ: chị B hay làm ebook non-fic đúng theo sách giấy; anh C hay làm ebook fiction không đúng theo sách giấy.
Dán nhãn bằng cách nào thì có nhiều cách. Dễ nhất là cái dòng nhỏ nhỏ màu đen phía dưới nick. Hoặc thêm dòng thông báo vào chính bản ebook được chia sẻ. Hoặc nhiều cách khác.
Bản thân "người tiêu dùng" - người đọc cũng phải có trách nhiệm tìm kiếm thông tin về sản phẩm hay nhà sản xuất cái sản phẩm họ sắp dùng. Bởi cái gì cũng có "giá" của nó, không phải hàng miễn phí mà thực sự "miễn phí" đâu.

 

Tôi có viết dịch giả dịch sao thì ta cứ để y nguyên như vậy. Không nên thay đổi. Không những không nên thay đổi nhan đề mà ngay cả một chấm, một phết trong tác phẩm cũng không được thay đổi với lý do đơn giản là nó có thể thay đổi ý nghĩa cả câu và như vậy là ta vô tình diễn sai ý của dịch giả. Ngay cả chữ Hoa và chữ thường cũng vậy. Người (viết hoa) và người (viết thường) ý nghĩa khác nhau chứ. Tôi viết tôn trọng dịch giả hay tác giả là với ý trên. Thí dụ có tác giả tôi không tôn trọng nhiều khi còn ghét nữa là đằng khác. Chẳng hạn như Hitler viết cuốn Cuộc Tranh đấu của tôi. Khi tôi trích dịch hay trích dẫn thì tôi cũng được thay đổi hay thêm bớt gì cả. Tôi cho như vậy cũng là một hình thức tôn trọng. Tất nhiên không phải là tôn trọng Hitler rồi.

Còn chuyện có nên giữ đúng nguyên tác khi làm ebook lại là một chuyện khác. Lấy quyển Narziß und Goldmund của Herman Hese làm thí dụ. Bạn có thể giữ nguyên tên nguyên tác không dịch vì đó là tên riêng. Hoặc phiên âm ra tiếng Việt cho dễ đọc vì không phải ai cũng biết tiếng Đức. Hoặc bạn dịch thoát là Đôi Bạn Chân Tình hay là Nhà Khổ Hạnh và gã lang thang v. v. .Vì đôi khi nhan đề quyết định số phận tác phẩm. Nếu bạn đặt nhan đề không khéo thì nhiều khi độc giả chẳng ai thèm đọc mặc dù tác phẩm đó rất hay. Cụ Nguyễn Hiến Lê dịch HOW TO WIN FRIENDS AND INFLUENCE PEOPLE của Dale Carnegie thành Đắc Nhân Tâm. Nhờ vậy mà tác phẩm bán chạy, tái bản đi tái bản lại không biết bao nhiêu lần. Tuy nhiên nếu bạn sửa nhan đề Đắc Nhân Tâm thành nhan đề khác rồi bảo đó là bản dịch của cụ Nguyễn Hiến Lê thì độc giả sẽ phản đối ngay. Tôi nhớ tác phẩm Giông tố của Vũ Trọng Phụng có người sửa thành Dông tố cho đúng với chính tả ngày nay thì bị phản đối quá trời. Lý do tại sao chắc các bạn cũng biết.

 

Tôi vừa quăng lên cuốn này: Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Bản gốc của nó chỉ có mỗi nội dung truyện, bìa không móc đâu ra, tôi đặt làm bìa, thêm phần giới thiệu tác giả và nhân vật, ảnh.
Vậy nếu theo các vị hay nói "tôn trọng" thì nên thế nào? Không cần bìa? Không cần thông tin về tác giả và nhân vật??? Để thế mới đẹp ebook???

 

Theo mình thì nên tôn trọng dịch giả, nhưng cần phải tôn trọng tác giả hơn dịch giả. Có nghĩa là nếu thay đổi bản dịch mà làm nổi bật lên được cái hay của tác phẩm, độc giả vừa lòng hơn, làm cho tác phẩm phổ biến hơn thì không nên giữ nguyên bản dịch gốc.

 

Cái hay của ebook là thoải mải trình bày, thêm thắt đủ thứ theo sở thích cá nhân.
Ebook cá nhân được chia sẻ lên, ai cần thì tải, ai không thích thì thôi, muốn chỉnh sửa theo ý mình thì cứ việc, có ai bắt phải theo đâu, ebook chứ đâu phải sách giấy mà khó sửa, nếu không thích bìa này nọ, thì lên web mà rinh bìa khác về, không ưng nữa thì nhờ làm bìa. Còn không muốn lăn tăn về ebook thì mùa sách giấy về mà đọc.
Thế thôi, chuyện đơn giản như Maria mà cứ bàn mãi.

 

Đầy dịch giả dịch sai so với nguyên tác, chẳng lẽ vẫn nghe theo vì "tôn trọng"??? Vậy cái tôn trọng của dịch giả đối với tác giả nó nằm ở đâu?

 

Cái này thì tôi đồng ý này. Tôi đang làm dở một cuốn của một dịch giả khá nổi tiếng, đã được đặt tên phố ở HN (tất nhiên không phải vì nghiệp dịch giả). Trong cuốn đó có một câu là "Anh con rể tương lai tuy là con trai một ông phóng đãng, hay chim gái nhưng anh là người căn cơ" thì sách in là "Anh con rể tương lai tuy phóng đãng, hay chim gái nhưng ông bố vợ là người căn cơ" làm người đọc không thể hiểu tại sao ông bố vợ tương lai đã căn cơ lại chịu đi gả con gái mình cho một thằng như vậy.

Hay như Tiếu ngạo giang hồ mà tôi đã làm sai chính tả kha khá, nội dung đoạn sau mâu thuẫn với đoạn trước

Vậy xin hỏi bạn dongtrang ta nên giữ nguyên từng dấu chấm dấu phẩy cho các bạn đọc ebook cũng thắc mắc như ta hay ta nên sửa lại (và có chú thích)?

 

Cám ơn bạn đã hỏi. Cái này thì ta nên theo gương cụ Nguyễn Hiến Lê hay bác @goldfish là vẫn để nguyên như vậy nhưng nên kèm theo chú thích. Đại khái như: tôi ngờ là đánh máy sai, có thể dịch giả dịch lầm vì theo nguyên văn nó như thế này. Tôi sửa lại theo nguyên văn với tất cả sự dè dặt. Thực ra tôi không phải là nhà văn nên không biết viết sao cho nó đúng. Tiện đây cũng xin nói rõ là những gì tôi viết ra chỉ thuần túy là ý kiến cá nhân. Không bao giờ tự cho mình là đúng.

 

Em thích các tác phẩm cổ điển, kinh điển của thế giới, nhưng cái đáng ghét là dịch giả dịch cứ bê tiếng địa phương vào, những từ không hiểu lại phải hỏi ông G, chẳng lẽ đọc tác phẩm của nước ngoài lại đi tìm hiểu nơi dịch giả đang sống? Điều này thì có liên quan gì đến tác phẩm? Phổ cập là nên dùng chuẩn tiếng Việt, nói thì dùng tiếng địa phương, nhưng viết là phải viết đúng. Tra tiếng địa phương là khi đọc những truyện dân gian hay ca dao tục ngữ của đất nước, điều này giúp hiểu thêm bản sắc văn hóa từng vùng và hiểu sâu hơn về tác phẩm.
Còn các tác phẩm sau khi so sánh với nguyên tác mà biết dịch giả dịch sai thì nên sửa, cũng chẳng cần phải đánh dấu gì cho lằng nhằng mà sửa luôn. Chẳng lẽ ông dịch sai, hay đánh máy nhầm mà vẫn giữ nguyên vì “tôn trọng"?

 

Hoàn toàn đồng ý. Nếu, (lại nếu..) bản ebook được làm từ sách giấy, và có sự ưng thuận của tác / dịch giả / nxb. Vì ngoài việc tôn trọng công sức của những người đó. Người làm ebook còn có bổn phận đưa những thông tin xác thực đến độc giả, là những người đã bỏ tiền ra mua sản phẩm.

Chia sẻ ebook free được làm từ những tác phẩm đã trải qua nhiều lần copy & paste lại là chuyện khác. Thường thì những bản tìm thấy trên mạng này chứa đầy lỗi chính tả, chấm câu, và cả việc đoạn trên mâu thuẫn với đoạn dưới giống như bạn @Caruri Tlkd đã nói trên kia. Cách giải quyết của bạn @dongtrang, "vẫn để nguyên như vậy nhưng nên kèm theo chú thích. Đại khái như: tôi ngờ là đánh máy sai, có thể dịch giả dịch lầm vì theo nguyên văn nó như thế này. Tôi sửa lại theo nguyên văn với tất cả sự dè dặt.", đối với những trường hợp này chứng tỏ bạn là người rất cẩn trọng. Và theo ý mình, nên được áp dụng đối với các loại sách mà sự sai lạc nội dung, có thể mang lại ảnh hưởng không tốt cho độc giả. Thí dụ, sách chứa đựng kiến thức về kỹ thuật hoặc y học, v.v.

Trường hợp chia sẻ vì mình cảm thấy tâm đắc, thì cuốn sách mình muốn chia sẻ là cuốn mình đã đọc (cho dù nó bị sai lạc tới cỡ nào) hay là một cuốn khác? Thế nên, theo ý riêng, người làm ebook (loại copy & paste) có quyền sửa đổi tùy ý. Ai thích đọc thì download, không thì thôi.

Nếu như dịch giả có quyền hiểu và dịch sai nguyên tác (chuyện xảy ra rất thường ), nxb có quyền thưa kiện những người đạo sách. Thì tại sao những người đã bỏ sức lao động ra làm ebook phi lợi nhuận, lại không có cái quyền sửa đổi chút đỉnh và thẳng thắn tìm cách né tránh nguy cơ bị thưa kiện nhỉ?

 

Cái đáng ghét là: Làm thì không chịu, chỉ thích chỉ tay năm ngón.
Nếu như không ưng bản ebook nào đó, vậy bỏ thời gian ra mà làm, rồi quăng lên cho mọi người thưởng thức, để chứng tỏ cái "tâm" cái "tầm", còn nói suông chẳng ai nghe.

 

Lang thang trên mạng tìm được bìa của cuốn này:

​

​

 

Mình không hiểu:
1. Việc vi phạm bản quyền, trắng ra là vi phạm bản quyền. Vậy một cuốn sách 2 năm rồi mới share, và 1 cuốn share ngay, về bản chất, khác nhau chỗ nào ạ?
2. Ebook, không cho share, nhưng xin lỗi, sách ngoại văn share ầm ầm. Bạn có thể vào ebookbb, vào avaxhome ebook... etc... và tự kiểm chứng. Tiểu thuyết của Patterson 2016 ấn bản ầm ầm, Blake Crouch của Wayward Pines vừa ra cuốn Dark Matter, mình đã đọc xong trong 2 ngày... Vậy? về cơ bản, nếu tôi lấy về, dịch, và share, bản chất có ảnh hưởng gì NXB Việt Nam không? Khi có những cuốn, có lẽ muôn đời cũng không về được Việt Nam (nhu cầu, thị hiếu, mục đích kinh doanh?)
3. Ebook share trên này, bản chất đều đã không còn tôn trọng nguyên tác. Người chia sẻ hoàn toàn có quyền mang dấu ấn của mình vào đó.

Nên xin lỗi, mình khá buồn cười cái gọi là tiêu chuẩn kép của các bác điều hành trang này. Khác xa ethuvien mình từng biết.

Trân trọng.