ST-Khác Kịch thơ: Cái chết của ông vua

Kịch thơ: Cái chết của ông vua
Lê Trọng Nghĩa viết dựa trên ý truyện ngắn La mort du dauphin của văn hào Alphonse Daudet

Dẫn nhập​

Đã là người, bản tính ai ai đều thiết tha với chân lý và đủ năng lực trí tuệ để nhận chân. Nhưng mà trong cuộc phong trần tranh đấu rộn ràng những loé sáng ảo mộng phù du, con người luôn bức rứt, băn khoăn trước hai đường lựa chọn, giữa nhất thời tương đối và tuyệt đối vĩnh lưu. Con người tự bó tay trói buộc, tự cách trở quan san với bến bờ chân lý bằng danh lợi thành kiến, bằng hẹp hòi lầm lẫm ý nghĩa học thức, luật lệ, đạo đức và tài năng.

Thoảng có người tâm tình tận cùng xúc động; đưa tay vạch lớp mây mù thành kiến, tập quán, ám ảnh nghiệp chướng tiền oan; hiểu rõ kiến thức, dục vọng chỉ là phương tiện và nhớ lời Lão Tử “Được cá hãy quên nôm” mà phóng khoáng tài năng phát tiết lưu lại cho hậu thế những kiệt tác tinh anh. Đó là trường hợp của Nicolaus Copernicus, Charles Darwin, của Tố Như Nguyễn Du – Nietzsche, của Albert Einstein hay Hồ Xuân Hương nữ sĩ.

Trong phạm vi nhỏ hẹp hơn, như cổ ngữ “Chim sắp chết kêu tiếng bi ai, người lâm chung dặn dò lời phải”, con người ở giây phút cuối cùng thường thoát vòng ràng buộc thấu đạt thiện chân. Nhân vật chánh trong vở kịch thơ “Cái chết của ông vua” là điển hình trường hợp này. Trước viễn ảnh tan hoang hình thể, tĩnh giấc ảo mộng quyền uy, trước thất bại mưu đồ tồn sinh hưởng thụ và lẽo đẽo giới hạn kiếp người, Vạn Thắng Đế đã cảm xúc biến thiên tâm tư xung đột để rồi thành ý ngưng tụ sang hiểu biết sắc hương, lồng bi tráng trong vần thơ đoạn kết.

 

Mến gửi quý bạn thưởng ngoạn trước truyện ngắn “ Cái chết của thái tử “ do Lưu Bằng dịch từ nguyên tác “La mort du dauphin” của văn hào Pháp Alphonse Daudet

Cái chết của thái tử​

Vị Thái tử nhỏ ốm, vị Thái tử sắp chết….Trong khắp các giáo đường của Vương quốc, phép Thánh thể được bày ra đêm ngày, và những cây nến to được đốt cháy cầu cho sự bình phục của con Vua. Các ngã đường chốn dinh thự cũ buồn bã và lặng lẽ, chuông không reo nữa, xe đi từng bước một….Chung quanh cung điện, mấy công dân tò mò nhìn qua song cửa sắt, những lính canh bụng to vàng ửng, đang nói chuyện với nhau ngoài sân với một vẻ quan trọng.

Tất cả lâu đài thắc thỏm….Các quan thị vệ, các người trưởng bộc chạy lên chạy xuống những bực thang đá hoa. Mấy dẫy hành lang đông đầy những tuỳ viên và những triều thần mặc áo lụa đến hỏi han tin tức bằng một giọng khe khẽ. Trên các bực thềm rộng, các thị nữ đang khóc sướt mướt ngã rạp đầu chào nhau, vừa lau mắt bằng những chiếc khăn thêu xinh đẹp.

Trong nhà Cam có một đám đông các Ngự y mặc áo lớn. Qua các lớp kiếng, người ta thấy họ lay động những cánh tay áo dài đen và nghiêng nghiêng một cách thông thái bộ tóc giả có khoen dài của họ. Ông Thái phó và người Quản mã của Thái tử nhỏ đang thả bộ trước cửa chờ các quyết định của họ. Mấy anh phụ bếp đi ngang qua bên cạnh họ mà không chào, ông Quản mã chửi thề như một kẻ vô thần và ông Thái phó đọc mấy câu thơ của Horace….Trong khi đó, ở đằng kia, về phía các chuồng ngựa, người ta nghe một tiếng hí than vãn dài. Đó là con Hoàng mã của vị Thái tử nhỏ, mấy anh chăn ngựa quên lửng và đang buồn rầu gọi trước cái máng không.

Còn Vua? Đức Vua đâu rồi?….Vua ở cấm cung một mình căn phòng cuối lâu đài….Các bậc Vua chúa không thích người ta trông thấy họ khóc….Về phần Hoàng hậu lại là chuyện khác….Ngồi ở đầu giường Thái tử, bà nức nở thật to, trước mắt tất cả, mặt đầm đìa nước mắt như một mụ bán vải thường.

Trên giường, Thái tử mặt trắng còn hơn mấy cái gối cậu nằm trên đó, đang nằm nghỉ, mắt nhắm lại. Người ta tưởng là Thái tử ngủ; nhưng không, Thái tử không ngủ…..Thái tử quay sang mẹ, và thấy bà , mới hỏi:

- Thưa Mẫu hoàng, tại sao mẹ khóc? Có phải mẹ lại tin rằng con sắp chết không?

Hoàng hậu muốn trả lời. Nhưng tiếng nức nở làm cho bà không nói được.

- Mẫu hoàng chớ có khóc như thế. Mẹ quên rằng con là Thái tử, và các Thái tử không thể chết như thế được.

Hoàng hậu nức nở to hơn, và vị Thái tử bắt đầu sợ. Cậu nói:

- Ô này, con không muốn thần Chết đến đem con đi, và con biết rõ cách ngăn nó đến tận đây….Bảo người ta đem ngay đến bốn mươi tên lính đánh thuê thật khỏe để canh giữ quanh giường chúng ta….Cho một trăm khẩu đại bác to túc trực sẵn đêm ngày, mồi lửa đốt sẵn dưới cửa sổ chúng ta. Vô phúc cho thần Chết dám đến gần chúng ta.

Để chiều theo Thái tử, Hoàng hậu phát một dấu hiệu. Ngay sau đó, người ta nghe các khẩu đại bác to lăn trong sân và bốn mươi tên đánh thuê cao lớn, thương nắm ở tay, đến sắp hàng chung quanh phòng. Đó là những chiến sĩ kỳ cựu già có hàng râu mép xám. Vị Thái tử vỗ tay khi trông thấy họ. Thái tử nhận ra một người trong đám và gọi:

- Lorrain! Lorrain!

Một chiến sĩ kỳ cựu tiến một bước đến giường.

- Tôi yêu anh lắm, Lorrain ạ….Cho trông qua cây gươm to của anh….Nếu thần Chết muốn đem tôi đi, phải giết nó nhé, có phải không?

Lorrain đáp:

- Phải, thưa Thái tử.

Và hai giọt nước mắt to tướng chảy xuống, trên đôi má sạm khô của hắn. Lúc này, vị thầy Cả đến gần Thái tử và nói với Thái tử rất lâu bằng giọng thấp nhỏ, cho Thái tử trông thấy một cây Thánh giá. Thái tử nghe ông nói với một vẻ hết sức ngạc nhiên và thốt nhiên ngắt lời ông:

- Tôi hiểu rõ điều ông nói với tôi, ông Cố đạo ạ. Nhưng nói tóm lại thằng bạn nhỏ Beppo của tôi có thể nào chết thế chỗ tôi, bằng cách cho nó nhiều tiền không?

Thầy Cả tiếp tục nói khẽ với Thái tử và Thái tử càng lúc càng ngạc nhiên.

Khi thầy Cả dứt, vị Thái tử lại nói qua một tiếng qua một tiếng thở dài thườn thượt:

- Tất cả những gì ông nói tôi đó buồn quá, ông Cố đạo ạ. Nhưng một điều an ủi tôi ấy là ở trên kia ấy, trên Thiên đường các vì sao, tôi sẽ lại là Thái tử….Tôi biết là ông Trời là anh họ tôi, và làm sao ông ấy cũng không thể, không đối đãi tôi theo địa vị của tôi.

Rồi quay sang mẹ cậu nói:

- Bảo người ta đem đến những cái áo đẹp nhất của con, cái áo ngoài lông sóc trắng và đôi hài nhung của con. Con muốn tỏ ra kẻng trước mặt các Thiên thần và mặc áo Thái tử bước vào Thiên đường.

Một lần thứ ba, vị thầy Cả nghiêng mình lên trên Thái tử, và nói với cậu rất lâu bằng một giọng khẽ….Giữa lúc thầy đang nói, con Vua giận dữ ngắt lời:

- Sao đây, làm Thái tử không là gì hết sao? – Và không muốn nghe gì hơn nữa, Thái tử quay đầu vào tường và khóc một cách chua xót.

 

Kịch thơ: Cái chết của ông vua​

Màn mở, vua đang ngồi trên long sàng ném ly nước thái giám vừa dâng lên rồi quát:

Đáng giận, thật đáng giận,
Như trẫm đây uy quyền trùm trần thế,
Là thiên tử chúa tể của muôn dân.
Cả núi sông, đất ruộng, cai quản cả thánh thần,
Trước Vạn Thắng Đế muôn loài đều khiếp hãi.
Thế mà nay thân rồng bãi oãi,
Bệnh ngặt nghèo ngự thiện chẳng thấy ngon,
Này gan tê, chân gấu, nấm hiếm đầu non.
Nọ gân cá, vi hải long. Ôi! Nhạt phèo tất cả.

A...! Trẫm đây lấy làm lạ,
Sao bệnh tật đến cả bậc đế vương.
Nếu trẫm nay chẳng truy hỏi tỏ tường,
Thật hồ danh cho một vì đại đế.

Cấm vệ (dạ). Gọi thái y cho trẫm.

(Còn tiếp)​

 

Kịch thơ: Cái chết của ông vua (tiếp theo)​

Thái y bước vào quỳ lạy:
Dạ thái y phụng chỉ ứng hầu, Chúc thánh thượng tuế tăng vạn tuế, vạn vạn tuế.

Vua: Trẫm miễn lễ, khanh hãy bình thân.
Này thái y ( Dạ)
Bệnh của trẫm day dưa chẳng dứt.
Dầu tháng ngày cũng lắm thuốc thang.
Thế mà khanh cứ mãi điệu bi quan,
Nay thật sự bệnh tình khá tâu cho trẫm rõ.

Thái y:
Dạ trọng trách thánh hoàng giao phó,
Hạ thần khắc cốt chẳng phai.
Dầu biết rằng lời thật khó lọt tai,
Cũng trình tấu mong thánh hoàng tha thứ.
Bệnh bệ hạ ít lành nhiều dữ, Vua: Hừ!!
Lục phủ ngũ tạng đã thâm nhiễm khí tà.
Tủy cốt khô dầu tái thế Hoa Đà,
Cũng đành chịu gửi thân cho số mạng.

Vua giận dữ:
Cha chả, hay cho phường khốn nạn,
Miệng leo lẻo chúc thọ tỷ nam san.
Đến khi trẫm vướng chút bệnh xoàng,
Lại bó tay nói câu yểu số.

Vua bớt giận, xuống giọng
Này thái y (Dạ)
Sâm ngàn năm trẫm thường tẩm bổ,
Vị thuốc hiếm chất chứa đầy kho.
Thêm danh y tận sức khuôn phò,
Chút bệnh làm sao tung tác nỗi?

Thái y: Dạ kẻ hạ thần đắc tội,
Nhưng trên hỏi dưới tình thật phải tâu.
Nguồn gốc bệnh chẳng xa đâu,
Chính dâm lạc, rượu chè yến tiệc.
Lám sao chẳng thần suy khí kiệt,
Cùng trăm mỹ nữ lục viện tam cung.
Vị thuốc nào chữa kịp sánh cùng,
Lửa rượu đốt tâm can tùy phế.
Lẻ trường sinh xưa nay nh6an thế,
Điều độ lao động ấy là hơn.
Phải trầm tĩnh tránh giận dữ oán hờn,
Áp dục vọng để điều hoà chánh khí.

Vua: Hay cho kẻ vô tài bất trí,
Dám lộng ngôn to tiếng khi quân.
Thật chẳng kể đạo nghĩa quân thần,
Cấm vệ (Dạ) Đem chém đầu thị chúng!

Đội cấm vệ vào lôi thái y ra, có tiếng hét đau đớn từ hậu trường.

(Còn tiếp)​

 

Kịch thơ: Cái chết của ông vua (tiếp theo)​

Vua vẫn còn giận:
Đáng giận cho kiếp đời vua chúa,
Chút bệnh mọn chữa trị chẳng xong.
A ! đúng rồi,
Muốn bắt ta thần chết chớ hòng,
Mi hãy xem uy quyền đại đế.
Cấm vệ (dạ), gọi Vô địch Nguyên soái cho ta.

Nguyên soái bước vào quì lạy:
Hạ thần phụng chỉ ứng hầu, chúc bệ hạ thọ tỷ nam sơn, phước dư đông hải.

Vua: Trẫm miễn lễ, khanh hãy bình thân
Này nguyên soái (dạ)
Trẫm nhớ năm xưa phạt Bắc,
Nước địch lớn, thế quân đông.
Thế mà khanh tả đột hữu xông,
Liền một trận đoạt ngay mấy ải.
Tướng giặc bàng hoàng chưa kịp chạy,
Đã rụng đầu dưới kiếm của khanh.
Chẳng thay áo mà đạp đổ mấy thành,
Nên trẫm đã sắc phong “Vô địch”
Nguyên soái : Dạ, hạ thần muôn vàn cảm kích,
Được Cữu trùng hạ cố đoái thương.
Quản gì chút sống chết gió sương,
Mong xuất trận để đền ơn thánh thượng.

Vua: Hay lắm, trung dũng thay lời đại tướng,
Để thưởng công đây ngự tửu trẫm ban.
À, khanh nhớ không, trận phá giặc Khiết đan,
Trẫm chém tướng, khanh xua quân đoạt ải.
Nguyên soái uống cạn chén rượu, cảm động:
Dạ hạ thần luôn nhớ mãi,
Lúc thánh thượng uy võ hạ đao.
Thần phóng ngựa vượt chiến hào,
Nghe tiếng hét, giặc chết ngay vì vỡ mật.

Vua: Này khanh (dạ)
Chúa tôi ta đã bốn phương uy vũ,
Thế mà nay thần chết toan vuốt râu rồng.
Đây kiếm trảm yêu với tước lệnh trẫm phong,
Mau bày trận giết tử thần cho trẫm.

Nguyên soái nhận gươm:
Dạ , thánh thượng ban ơn sâu đậm,
Hạ thần phụng mạng điều quân.
Sâu kiến còn chẳng chỗ đặt chân,
Tử thần quyết phen này vong mạng.

Nguyên soái lui vào hậu trường hô to:
Quân (dạ), bày trận Long môn cữu khúc.
Có tiếng quân sĩ reo hò.

(Còn tiếp)​

 

Kịch thơ: Cái chết của ông vua (tiếp theo)​

Thừa tướng vội vã bước vào quì tâu:
Dạ thừa tướng khẩn cấp ứng hầu, chúc bệ hạ tuế tăng vạn tuế.
Tâu bệ hạ, biên trấn kinh thành đều yên ổn,
Sao bỗng nhiên sĩ tướng động quân.
Cung căng thẳng, kiếm tuốt trần,
Làm kinh hãi triều thần bá tính.

Vua:
Vì tên tử thần ương nghạnh,
Mưu đột nhập thích khách quả nhân.
Nên trẫm xuống lệnh động quân,
Quyết bắt sống hắn ta cho hả giận.

Thừa tướng: Muôn tâu bệ hạ
Vua:
Thôi trẫm tha tội quấy rầy cơn đắc ý,
Hãy ngồi yên xem quyền lực quân vương.
Phen này trẫm tuyệt hết nẻo đường,
Xem thần chết trốn đâu cho khỏi.

Ngự tiền chỉ huy sứ (dạ)

(Còn tiếp)​

 

Kịch thơ: Cái chết của ông vua (tiếp theo)​

Ngự tiền chỉ huy sứ bước vào quì lạy

Vua: này khanh ( dạ )
Trẫm với khanh, ngoài quân thần đại nghĩa,
Còn khắng khít tình bạn đồng môn.
Thưở bé hai ta võ thuật cùng ôn,
Chỉ mình khanh đại phúc gần thánh thể.
Trẫm rất vui khi nghe trong bốn bể,
Khanh nức tiếng quyền cước vô song.
Liên hoàn đao vun vút cuồng phong,
Bàng long cước nát cây tan đá.
Bắt sống hổ, vun tay cầm nã,
Nhát kiếm mãn thiên, chim chẳng kịp bay.
Này khanh ( dạ ) hãy biểu diễn chút tài,
Gắng sức để trẫm đây vui dạ.

Ngự tiền chỉ huy sứ hô “Phụng mạng” rồi biểu diễn một bài quyền.

Vua khen:
Hay lắm, quả là trang dũng sĩ,
Làm rạng rỡ danh dự võ môn.
Thật xứng đáng vô địch tiếng đồn,
Đây ngự tửu trẫm ban khen thưởng.

Này khanh ( dạ )
Trẫm còn nhớ bọn Tây an loạn tướng,
Năm xưa toan thích khách quả nhân.
Khanh trúng thương đã quá chục lần,
Máu đầm đìa vẫn vung tay bảo giá.
Lòng trung dũng vô cùng cao cả,
Trẫm đây cảm kích biết là bao.
Mỗi hạt châu đền thế một giọt máu đào,
Thêm tước vương sắc phong ngưòi trung dũng.

Ngự tiền chỉ huy sứ:
Dạ, hạ thần võ phu lời vụng,
Biết nói gì đền đáp quân ân.
Chỉ mong sao có dịp xả thân,
Dầu sống chết cũng trọn lòng son sắt.

Vua: hay lắm, này khanh (dạ).
Nay có tên tử thần nghịch tặc,
Chẳng biết sợ toan thích khách quả nhân.
Kiếm tịch tà và tướng lệnh trẫm phong,
Điều cấm vệ tuần tra cho cẩn mật.

Chỉ huy sứ hô “phụng mạng” rồi lui vào hậu trường gọi “Cấm vệ quân (dạ) báo động toàn cơ binh, canh phòng cho cảnh giác nghe”.

(Còn tiếp)​