LUYỆN VĂN (Trọn bộ) Tác giả: Nguyễn Hiến Lê Nhà xuất bản: Văn học Cung cấp bản scan: Hoaithu84 Tạo eBook: Goldfish Ngày hoàn thành: 06/07/2014 TVE-4u THAY LỜI GIỚI THIỆU Vì dạy Việt ngữ cho lớp đệ tứ niên, tôi phải đọc kỹ cuốn Văn phạm Việt Nam của Trần Trọng Kim và vài cuốn như Nhận xét về văn phạm Việt Nam của Bùi Đức Tịnh… Đọc xong tôi thấy những sách văn phạm (nay gọi là ngữ pháp) đó, nhất là cuốn của Trần Trọng Kim phỏng theo ngữ pháp của Pháp quá, không hợp với đặc tính tiếng Việt. Tôi lại thấy tất cả các giáo sư và học sinh đều miễn cưỡng dạy và học môn đó, chứ không tin tưởng, không thấy ích lợi chút nào cả. Và tôi viết cuốn Để hiểu văn phạm, đưa ra vài ý kiến, mặc dầu tôi chưa hề nghiên cứu về ngữ pháp. Đại khái tôi cho rằng Việt ngữ không có phần biến di tự dạng (morphologie, cũng gọi là từ pháp; cùng một từ dùng làm danh từ, động từ thì viết cũng vậy: cái cuốc, cuốc đất), cho nên nhiều từ (mot) không có từ loại nhất định, ta không nên chú trọng quá đến việc phân biệt từ loại, mà nên chú trọng đến việc phân biệt từ vụ (fonction des mots), đến vị trí của mỗi từ trong câu. Chính từ vụ, vị trí và ý nghĩa cho ta biết loại của mỗi từ. Tôi lại đề nghị không nên dùng gạch nối, vì Việt ngữ có tính cách đơn âm (ngày nay gọi là ngôn ngữ cách thể - langue isolante), rất khó để gạch nối cách nào cho hoàn toàn hữu lý được lắm, mà chỉ làm rối trí thêm cho học sinh. Viết liền những từ ghép (mots composés) lại cũng không nên. Tập này dày khoảng hơn trăm trang, tôi viết trong hai tháng. Nhà P. Văn Tươi không nhận xuất bản vì khó bán. Tôi đề nghị bỏ vốn ra in 1.000 hay 1.500 bản để họ độc quyền phát hành (nhà P. Văn Tươi đứng tên), bán được bao nhiêu, trừ hoa hồng rồi còn về phần tôi. Bán hai ba năm chưa hết nhưng tôi không lỗ vốn in. Lợi vật chất không có gì, nhưng lợi về tinh thần thì đáng kể. Chính nhờ cuốn sách mỏng đó mà mấy năm sau ông Trương Văn Chình (bút hiệu Trình Quốc Quang tác giả hai cuốn Hội nghị Đà Lạt, Hội nghị Fontainbleau) ở Hà Nội di cư vô, lại đường Monceau kiếm tôi, đề nghị viết chung với nhau về ngữ pháp Việt Nam vì chủ trương của tôi có nhiều điểm hợp với ông. Rồi hơn hai chục năm sau, miền Nam được giải phóng, một số học giả trong viện Khoa học Xã hội (ban Ngôn ngữ) ở Bắc vô cũng lại thăm tôi, bảo họ để ý đến tôi từ khi đọc cuốn đó. Nó được chú ý như vậy vì là cuốn đầu tiên vạch một hướng mới cho công việc nghiên cứu ngữ pháp Việt, thoát ly ảnh hưởng của các sách ngữ pháp Pháp dùng trong các trường học. Cũng vì dạy Việt văn, nên tôi có ý viết một cuốn chỉ cho học sinh trung học và những người lớn tự học cách viết văn và sửa văn, nhan đề là Luyện văn. Để viết cuốn này, tôi đọc khá nhiều tác phẩm văn chương Việt, Pháp, và một số sách Pháp về môn nghệ thuật viết như cuốn L’Art d’écrire của Antoine Albalat, La Formation du style của tu viện trưởng MoreuxVui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link, Le Style au microscope (3 cuốn) của Criticus… Không kể thì giờ đọc sách và thu thập tài liệu để dẫn chứng, chỉ nội công việc viết kỹ ba trăm trang cũng mất sáu tháng làm việc từ 7 giờ sáng đến 7 giờ tối, trừ những lúc dạy học, chấm bài, giờ ăn, giờ nghỉ trưa. Nhưng tôi không thấy mệt vì viết rất có hứng. Viết xong cuối năm 1952, nhà P. Văn Tươi in ngay, sau tái bản được hai ba lần. Sách in ra đúng lúc Việt ngữ đương được trọng dụng, ai cũng thấy cần viết và nói tiếng Việt cho đúng, cho hay, còn tiếng Pháp chỉ là một ngoại ngữ ở các trường trung học, cho nên được độc giả hoan nghênh, cho là “gia đình nào cũng phải có”; có vị còn khuyến khích tôi, buộc tôi viết thêm nữa: “ông Lê, ông phải soạn ngay một cuốn Luyện văn thứ nhì và phải xuất bản gấp, nội trong ba tháng, không được trễ, để hè này tôi có sách đọc mà quên cái nắng nung người đi nhé. Vấn đề còn rộng, ông chưa xét hết và ông không được từ chối”. Tôi không từ chối, nhưng còn bận nhiều việc khác, nên năm 1956 tôi mới viết được cuốn II, 1957 mới ra nốt cuốn III. Hai cuốn sau này cao hơn cuốn I nên chỉ in được một lần thôi. Sau tôi lại viết thêm bộ Hương sắc trong vườn văn nữa. Tôi sẽ trở lại vấn đề này. Ngày nay nghĩ lại, ba năm dạy học ở Long Xuyên, mới đầu chỉ vì tình bạn, mà không ngờ đã gợi cho tôi viết ba cuốn cho học sinh (Kim chỉ nam, Để hiểu văn phạm, Luyện văn) và sau này cả chục cuốn nữa về toán, phê bình văn học, ngữ pháp… Trong đời có những cái duyên may thú vị như vậy như có một sự an bài nào đóVui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link. NGUYỄN HIẾN LÊ (Trích Đời Viết Văn Của Tôi của Nguyễn Hiến Lê, NXB Văn hoá Thông tin, 20016, trang 79-82) Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link Trong Hồi Kí cũng in là : “L’Art d’écrire của Antoine Albalat, La Formation du style của tu viện trưởng Moreux…”. Chắc cụ NHL đã nhớ lầm vì trong bài Nguyễn Hiến Lê viết về nghề văn, tác giả Nguyễn Ngọc Điệp, có lẽ căn cứ vào một tác phẩm nào đó của cụ NHL, cho biết: “Theo Nguyễn Hiến Lê, đó là các cuốn L’Art d’écrire, La formation du style của Antoine Albalat, Science et style của tu viện trưởng Moreux…” (trích trong Nguyễn Hiến Lê: con người và tác phẩm, Nhiều tác giả, Nxb Trẻ, năm 2003, trang 129).Tên đầy đủ của ba cuốn cụ NHL tham khảo đó là: L'art d'écrire enseigné en vingt leçons, La formation du style par l'assimilation des auteurscủa Antoine Albalat (1856-1935) (theo Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link Science et style, conseils à un jeune écrivain của Théophile Moreux, được gọi là tu viện trưởng Moreux (1867- 1954) (theo Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link). (Goldfish). Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link Tôi dùng đoạn trích trong cuốn Đời Viết Văn Của Tôi của Nguyễn Hiến Lê (NXB Văn hoá Thông tin, 20016, trang 79-82) làm bài Thay Lời Giới Thiệu, thay thế bài Lời Nhà Xuất Bản của Nxb Văn hoá Thông tin in trong Tuyển tập Nguyễn Hiến Lê III của Nxb Văn Học. (Goldfish). File PRC:
Đính chính: Sáng nay tôi chực nhớ trong tập Hương sắc trong vườn văn, cụ Nguyễn Hiến Lê có nói đến việc in sai trong bộ Luyện văn nên tôi kiểm tra lại và thấy trong eBook Hương sắc trong vườn văn do chúng tôi thực hiệnVui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link có đoạn sau: Và tôi xem lại eBook Luyện Văn (trọn bộ) ở trên cũng như trong eBook Luyện Văn II do tôi đã thực hiện trước đây (chép từ Tuyển tập Nguyễn Hiến Lê III: Ngữ học - Nxb Văn học) thì thấy cả 2 lỗi trên đều chưa được sửa lại. Về tiếng nhể (người nhể gai) trong in Hương sắc trong vườn văn, trong Tuyển tập Nguyễn Hiến Lê III in là nhổ (người nhổ gai). Không biết bản nào in đúng. Tôi đoán “nhể” đúng hơn. --------- Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link Đánh máy: Sunnie, Goldfish, Ca_kiem; Sửa lỗi: Phalu. Các bạn có vào trang Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link để tải eBook Hương sắc trong vườn văn. eBook Luyện Văn (trọn bộ) đã đính chính:
LỜI NHÀ XUẤT BẢN Bộ Luyện văn (I, II, III) của Nguyền Hiến Lê (1912 -1984) xuất bản từ những năm 50 khi tiếng Việt trở thành chuyển ngữ chính trong các trường Trung học, Đại học Việt Nam. Từ đó đến nay môn văn chương Việt Nam đã chiếm một địa vị xứng đáng trong chương trình giáo dục nước nhà, nhưng luyện văn vẫn chưa phải là một bộ môn được học sinh, sinh viên yêu thích; tuy rằng hằng ngày ai cũng phải sử dụng tiếng Việt trong việc truyền thông tư tưởng và tình cảm. Nhằm giúp bạn đọc - nhất là học sinh, sinh viên - NXB chúng tôi cho in lại bộ sách chuyên ngành này để chúng ta có thêm tài liệu tham khảo trong cách nói, cách viết, vì nó “Chẳng những giúp thanh niên luyện văn và hiểu văn, mà đồng thời còn có thể tẩy trừ một cách gián tiếp những tác phẩm cẩu thả của các người cầm bút non nớt”, như tác giả đã viết. Nhà xuất bản mong nhận được những góp ý thiết thực để lần sau in được tốt hơn. NXB Văn Hóa –TT---------------------- Ghi chú của Goldfish: Trong eBook Luyện Văn (trọn bộ), tôi không chép bài Lời Nhà Xuất Bản ở trên vì thấy trong câu đầu tiên của bài đó có một chi tiết cần tìm hiểu thêm: “(…) những năm 50 khi tiếng Việt trở thành chuyển ngữ chính trong các trường (…) Đại học Việt Nam”. Có phải tiếng Việt đã trở thành chuyển ngữ chính trong các trường Đại học Việt Nam từ những năm 50 của thế kỷ trước không? Tôi không biết ở ngoài Bắc thì thế nào, nhưng ở trong Nam thì không phải vậy. Theo cụ Nguyễn Hiến Lê thì: “Vấn đề chuyển ngữ ở Đại học được đặt ra từ năm 1959, tám năm sau, năm 1967 mới tạm giải quyết xong”. (Nguyễn Hiến Lê, Vài lời ngõ với bạn trẻ, Nxb Văn học, 2001, trang 27).
Cảm ơn bác Cá Vàng về ebook này. Đọc sách dạy cách viết của cụ Nguyễn hơn 50 năm trước vẫn thấy bổ ích như ngày nào. Có điều đáng buồn là sự viết trong thời đại ngày nay, đã không những không lấy lại được vị thế khi xưa mà ngày càng thất thế trước vô vàn thú vui và các hình thức truyền thông tiên tiến khác. E rằng cái thời tâm lực của con người dồn cả vào chữ nghĩa sẽ chẳng bao giờ quay lại nữa.
Nhớ hồi còn học cấp 2 phổ thông (theo chương trình cũ), trong bài học (hình như là lịch sử) có đoạn: “Chiếu truyền La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp khâm tri…”. Không ngờ giờ xem bộ “Luyện văn” này mới biết thêm nhiều chi tiết thú vị liên quan đến đoạn văn đó. Cảm ơn bác Goldfish.
Rất hay. Cảm ơn bạn đã đăng bài này. Cuộc sống đôi khi xảy ra những thứ rất tình cờ, và như lúc này tôi rất cảm ơn về sự tình cờ đó.
Ngài Nguyễn Hiến Lê có bản dịch Luận Ngữ phải nói là xuất chúng, tới nay chưa kiếm người thứ hai dịch nổi.
