Tiểu sử NOBEL 2020. GIẢI MÃ RNA

​

Tác giả bán chạy nhất của Leonardo da Vinci và Steve Jobs trở lại.

Năm 2012, nhà khoa học đoạt giải Nobel Jennifer Doudna đã đưa ra một phát minh có thể thay đổi tương lai của loài người: một công cụ dễ sử dụng, có thể chỉnh sửa DNA.

Được biết đến với cái tên CRISPR, nó đã mở ra một thế giới mới đầy những phép màu y học và những câu hỏi về đạo đức. Nó đã được triển khai để chữa những căn bệnh chết người, chống lại đại dịch coronavirus vào năm 2020 và tạo ra những thay đổi có thể di truyền trong gen của trẻ sơ sinh.

Nhưng điều đó có ý nghĩa gì đối với nhân loại? Chúng ta có nên hack DNA của chính mình để khiến chúng ta ít mắc bệnh hơn không? Chúng ta có nên dân chủ hóa công nghệ cho phép các bậc cha mẹ nâng cao sức mạnh cho con cái của họ không?

The Code Breaker là câu chuyện hấp dẫn về những tham vọng, các phòng thí nghiệm và hội nghị, những người đoạt giải Nobel và những người tự học. Sách được chia thành các chương ngắn, với tiêu đề phụ; có nhiều phần sinh động khi Doudna bị lôi cuốn vào nghiên cứu phương pháp của "kéo chỉnh sửa gene" CRISPR.

Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển [tổ chức trao giải Nobel] gọi đây là "công cụ viết lại mã sự sống", ca ngợi ảnh hưởng cách mạng của công nghệ này đến đời sống khoa học. Thành tựu này đóng góp vào việc tìm ra các phương pháp mới để điều trị ung thư, cũng như biến giấc mơ chữa khỏi các bệnh di truyền trở thành sự thật.

Sách của Walter Isaacson nhận nhiều lời ca ngợi từ báo chí. Minneapolis Star Tribune viết: "The Code Breaker đánh dấu sự hợp nhất của một nhà văn hoàn hảo, chủ đề hoàn hảo và thời điểm hoàn hảo. Kết quả gần như chắc chắn đây là cuốn sách quan trọng nhất trong năm”.

The Economist đánh giá: Isaacson nắm bắt tốt quy trình khoa học, bao gồm cả vai trò của sự may rủi. Sự ghép nối khó khăn, những tia cảm hứng lóe lên, tầm quan trọng của các cuộc hội thảo, sự ganh đua, ý thức về mục đích chung đều được truyền tải trong câu chuyện.

Đọc trực tiếp hoặc tải về: Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

 

Bạn cho mình hỏi đây là bản đầy đủ hay là lược dịch ạ? Tại mình thấy tổng số trang của bản dịch này hơi ngắn hơn bản gốc ạ.

 

@bun_oc: bản đầy đủ đó bạn, dùng khổ A3 nên số trang ít hơn khổ A4

 

Cảm ơn bạn nhiều vì đã chia sẻ một cuốn sách rất hay để đọc trong những ngày giãn cách.

 

Bạn chủ thread dịch nhanh thiệt. Cảm ơn bạn.

 

Cám ơn nhiều

 

Cảm ơn rất nhiều!
mình đọc liền một mạch và vô cùng hứng khởi!

 

Tủ sách toàn những cuốn mới, tuyệt vời quá. Nhưng bạn @Thanh Tinh Thien ơi, làm ơn chuyển tông màu nền sách thành đen trắng, hoặc convert sang file mobi cho mình được không, mình đọc trên Kindle hơi nhỏ ạ.

Cảm ơn rất nhiều.

 

Cám ơn nhiều. Nể Bác này.

 

mình vừa đọc vừa convert sang word nền trắng và một số định dạng khác nhưng ngại phổ biến vì có lẽ là ý của @Thanh Tinh Thien chăng

 

Cho tớ xin bản word hoặc epub nền trắng để convert sang định dạng azw3 hoặc mobi cho Kindle được không?

 

file word hơn 150MB, mình thử nhưng không tải lên được, nếu bạn có zalo mình kết bạn và tớ gửi cho

 

@Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link, @Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link: đã cập nhật thêm bản Word (docx) và font tương ứng cho sách.

 

Xin phép chủ thớt, mình sửa lại bản word thành nền trắng và chữ đen cho dễ đọc, và để ở đây cho ai cần.
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

 

Link bản azw3 mình đã sửa cho kindle, vẫn còn vài lỗi nhưng xem trên máy khá ổn:

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

 

Bạn có thể cho xin thêm bản word của 3 cuốn Con đường tơ lụa, Máu và dầu, Rothschild không ạ? Mục đích của tôi vẫn là chuyển sang bản azw3 cho kindle reader và máy đọc sách kindle.

 

Một mảnh của Coronavirus
Vi-rút SARS-CoV-2 có gắn các protein hình gai mà nó dùng để xâm nhập vào tế bào con người. Những protein hình gai này sẽ trở thành mục tiêu nhắm đến của các loại vắc-xin và phương pháp điều trị tiềm năng.
Tương tự như vắc-xin Moderna, vắc-xin Pfizer-BioNTech dựa vào các thông tin di truyền của vi-rút để tạo ra protein gai.

Cấu trúc mRNA trong lớp vỏ dầu
Vắc-xin sử dụng RNA thông tin, là vật liệu di truyền mà tế bào chúng ta đọc để tạo ra protein. Vật liệu di truyền đó – gọi tắt là mRNA – rất mỏng manh và sẽ bị cắt nhỏ bởi các enzym tự nhiên nếu nó được tiêm trực tiếp vào cơ thể người. Vì vậy, để bảo vệ vắc-xin, Pfizer and BioNTech sẽ bao bọc mRNA trong các bong bóng dầu làm từ các hạt mỡ nano siêu nhỏ.

Do đặc tính mỏng manh, các phân tử mRNA sẽ nhanh chóng bị phân rã ở nhiệt độ phòng. Pfizer đang xây dựng các kho chứa đặc biệt với đá khô, có cảm biến nhiệt và thiết bị theo dõi GPS để đảm bảo vắc-xin có thể được vận chuyển ở nhiệt độ –94 ° F (–70 ° C) nhằm duy trì khả năng tồn tại.

Xâm nhập tế bào
Sau khi tiêm, các hạt vắc-xin tiếp xúc với tế bào và hợp nhất với chúng, để phóng thích mRNA. Các phân tử của tế bào sẽ đọc trình tự của nó trong các ribosome và tạo ra các protein gai. Cuối cùng, tế bào sẽ phá hủy mRNA từ vắc-xin, và không để lại dấu vết vĩnh viễn.

Một số protein gai tạo thành các gai di chuyển lên trên bề mặt tế bào và nhô ra khỏi đầu của chúng. Các tế bào đã tiêm chủng cũng sẽ phá vỡ một số protein thành các mảnh nhỏ trên bề mặt của chúng. Sau đó, các gai nhô ra và các mảnh protein gai này sẽ được hệ thống miễn dịch nhận diện.

Phát hiện kẻ xâm nhập
Khi một tế bào đã tiêm chủng chết đi, mảnh vỡ của tế bào sẽ chứa nhiều protein gai và mảnh protein, sau đó nó sẽ được một loại tế bào miễn dịch (gọi là tế bào trình diện kháng nguyên) tiếp nhận.

Tế bào này sẽ đưa các mảnh vỡ của protein hình gai lên trên bề mặt của nó. Khi các tế bào khác (gọi là tế bào T hỗ trợ) phát hiện những mảnh vỡ này, chúng sẽ báo động và giúp điều khiển các tế bào miễn dịch khác chống lại nhiễm trùng.

Tạo kháng thể
Các tế bào miễn dịch khác (gọi là tế bào B) có thể va chạm với các gai của coronavirus trên bề mặt tế bào đã tiêm chủng, hoặc các mảnh protein gai tự do. Một vài tế bào B có thể bám chặt vào các protein hình gai. Sau đó, nếu các tế bào B này được kích hoạt bởi các tế bào T hỗ trợ, chúng sẽ bắt đầu tăng sinh và tiết ra các kháng thể nhắm vào protein gai.

Ngăn chặn vi-rút
Các kháng thể có thể bám vào gai của coronavirus, đánh dấu vi-rút để tiêu diệt và phòng ngừa nhiễm trùng bằng cách ngăn chặn các gai bám vào các tế bào khác.

Tiêu diệt tế bào nhiễm trùng
Các tế bào trình diện kháng nguyên cũng có thể kích hoạt một loại tế bào miễn dịch khác (gọi là tế bào T tiêu diệt) để tìm kiếm và phá hủy bất kỳ tế bào nào bị nhiễm coronavirus có các mảnh protein hình gai trên bề mặt của chúng.

Ghi nhớ thông tin của vi-rút
Vắc-xin của Pfizer-BioNTech cần tiêm hai lần, cách nhau 21 ngày, để tạo ra hệ thống miễn dịch đủ tốt để chống lại coronavirus. Tuy nhiên, vì đây là loại vắc-xin mới nên các nhà nghiên cứu không biết khả năng phòng ngừa của nó kéo dài trong bao lâu.

Có thể trong vài tháng đầu sau khi tiêm, số lượng kháng thể và tế bào T tiêu diệt sẽ giảm. Tuy nhiên, hệ thống miễn dịch cũng có các tế bào đặc biệt được gọi là tế bào B nhớ và tế bào T nhớ có thể lưu trữ thông tin về coronavirus trong nhiều năm hoặc thậm chí nhiều thập kỷ.

 

Giấc mơ 'thừa thắng xông lên' cho công nghệ mRNA

Trước đại dịch, công nghệ mRNA bị hoài nghi vì chưa được kiểm chứng. Nhưng lúc này, ngày càng nhiều người tin mRNA có thể giúp giải quyết cúm, ung thư và HIV.

Theo Guardian, trên thế giới có bốn loại virus cúm đang hoành hành, mỗi loại đều nhanh chóng biến đổi nên vaccine từ năm trước sẽ không còn công hiệu. Vì thế, tháng 2 mỗi năm, các nhà khoa học cúm lại họp mặt tại Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) để dự đoán chủng virus cúm nào sẽ thống trị mùa đông tiếp theo.

Nếu dự đoán trên chính xác, vaccine cúm có thể có công hiệu 60%. Nhưng nếu dự đoán và chủng lưu hành thực tế không trùng khớp, vaccine có thể chỉ có công hiệu 10%.

Do đó, giấc mơ vàng trong nghiên cứu về cúm là một loại vaccine chung có thể phòng ngừa những biến chủng tương lai.

Để làm được điều đó, loại vaccine chung cần nhắm vào các protein then chốt ở virus cúm, bộ phận không biến đổi nhiều theo thời gian. Nhưng hệ thống miễn dịch ở người không sinh phản ứng mạnh mẽ trước bộ phận này của virus nên mục tiêu sản xuất ra vaccine chung vẫn chưa thể được thực hiện trong nhiều thập kỷ.

Tuy nhiên, với sự nhanh chóng và dễ dàng trong sản xuất mRNA, vaccine dùng công nghệ này có thể được thiết kế để đồng thời đánh vào nhiều điểm.

“Loại vaccine như vậy nhiều khả năng có thể làm phát sinh phản ứng bảo vệ diện rộng”, nhà vi sinh vật học Norbert Pardi thuộc Đại học Pennsylvania (Mỹ) nói.

Ngăn chặn ung thư từ giai đoạn đầu

Trong tương lai, các nhà khoa học hy vọng vaccine mRNA có thể được dùng để phòng ngừa bệnh ung thư nói chung, thông qua việc dạy cho hệ miễn dịch cách nhận ra đột biến trước khi đột biến xảy ra. Nếu thành công, đây sẽ là cách tiếp cận hoàn toàn mới trong điều trị ung thư.

“Chúng tôi đang tận dụng tiến trình di truyền đã biết của ung thư”, giáo sư Herbert Kim Lyerly, người đang nghiên cứu công nghệ vaccine ung thư tại Đại học Duke (Mỹ), cho biết.

Nhóm của ông Lyerly dự định thử nghiệm vaccine mRNA trong năm 2022 ở bệnh nhân ung thư vú giai đoạn cuối, thời điểm các khối u thường sinh đột biến ở những gene cụ thể để trở nên “nhờn” thuốc điều trị. Lợi thế của mRNA ở đây tiếp tục là khả năng cùng lúc đánh nhiều mục tiêu, tức các tế bào có nguy cơ đột biến.

Hy vọng vaccine HIV sau gần 5 thập kỷ

Chúng ta lúc này đã bước vào thập kỷ thứ 5 của đại dịch HIV toàn cầu”, tiến sĩ Derek Cain thuộc Viện Vaccine cho người, Đại học Duke, nói. Tới nay, vaccine HIV vẫn còn nằm ngoài tầm với của thế giới.

“Chúng tôi cho vaccine HIV chắc chắn là loại vaccine phức tạp nhất chúng ta từng sản xuất”, ông Cain nói. “Chúng tôi không mong đợi vaccine này có công hiệu 100% hay 90%, nhưng chỉ cần 50-60% cũng đã là thành công rồi. Được 70% thì thật tuyệt vời”.

​

 

Lần đầu tiên công bố hệ gene hơn 1.000 người Việt
​

Nhóm nghiên cứu tại VinBigData giải mã thành công hệ gene hơn 1.000 người Việt, là cơ sở để hiểu về nguy cơ mắc bệnh, hướng tới y học chính xác.

Sáng 16/12/2021, VinBigData thuộc Tập đoàn Vingroup đã công bố hoàn tất dự án "Xây dựng cơ sở dữ liệu biến dị di truyền cho quần thể người Việt" sau ba năm triển khai.

Khởi động từ tháng 12/2018, nhóm nghiên cứu đã thu thập và giải trình tự toàn bộ hệ gene của hơn 1.000 người khỏe mạnh và phân tích một phần hệ gene hơn 4.000 trường hợp liên quan đến các bệnh lý phổ biến và khả năng đáp ứng thuốc.

Từ mẫu máu của người tham gia, nhóm nghiên cứu phát hiện hơn 40 triệu biến thể di truyền, trong đó có gần 2 triệu biến thể gene phổ biến đặc trưng cho quần thể người Việt. Đây là bộ dữ liệu toàn hệ gene đầu tiên và lớn nhất dành cho người Việt, có đầy đủ chú giải về chức năng sinh học cũng như nguy cơ bệnh lý.

GS Vũ Hà Văn, Giám đốc khoa học VinBigData cho biết, tại Việt Nam trước đây, các bác sĩ thường sử dụng mô hình chữa bệnh "một liệu pháp cho nhiều người", có nghĩa là áp dụng cùng một phương pháp, cùng một loại thuốc, cùng một liều lượng để điều trị cho nhiều bệnh nhân khi mắc cùng một bệnh.

​

TS Võ Sỹ Nam, Giám đốc Trung tâm Tin Y Sinh, VinBigData cho biết, toàn bộ quần thể gene của 1.008 người Việt được chú giải chi tiết đã được cập nhật trên cổng dữ liệu MASH Portal. Thông tin được hiển thị chi tiết của từng người đã được mã hóa để bảo mật thông tin cá nhân. Các bác sĩ, nhà nghiên cứu có thể truy cập để sử dụng để biết được từng loại gene, những biến thể, gene liên quan đến các bệnh lý... "Toàn bộ thông tin dữ liệu được cung cấp miễn phí cho các nhà nghiên cứu, đối tác và cộng đồng", ông Nam nói.

Bộ dữ liệu được tập hợp theo tỷ lệ (miền Bắc: 37%; miền Trung 22%; miền Nam: 41%); về giới tính (cân bằng tỉ lệ nam nữ). Đối tượng là những người trưởng thành, độ tuổi 35-55 và không có quan hệ huyết thống và có đủ thông tin kiểu hình và nhân khẩu học.

​

Ông Nam cho biết, hơn 1.000 mẫu gene được phân tích bằng công nghệ hiện đại của Google, Illumina (hãng công nghệ hàng đầu thế giới về giải trình tự gene), cùng NVIDIA (tập đoàn công nghệ đa quốc gia của Mỹ chuyên phát triển các bộ xử lý đồ hoạ (GPU) và sản xuất chipset cho các thiết bị điện tử). Tổng mức đầu tư để hoàn thiện dự án là trên 4,5 triệu đô la. "Dự án giải mã gene của Vingroup được đánh giá là có quy mô lớn nhất Việt Nam tính đến thời điểm hiện tại", ông Nam nói.

Dự án có sự tham gia của hơn 40 nhà khoa học và kỹ sư nhiều kinh nghiệm của VinBigData, hơn 10 chuyên gia tư vấn cao cấp từ các đơn vị nghiên cứu hàng đầu như Đại học Harvard, Đại học Chicago, Trung tâm Ung thư MD Anderson... cùng hàng trăm chuyên gia và tình nguyện viên tại Việt Nam và trên thế giới.

 

hay quá, cảm ơn bạn