Thằng Cà Chớn Ở Cầu Thang - Joe Orton

Tên truyện : Thằng Cà Chớn Ở Cầu Thang
Nguyên tác : The Ruffian on the Stair
Tác giả : Joe Orton
Dịch giả : Hoàng Ngọc Nguyên
Thể loại : Kịch – Sân khấu
Nguồn : Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link
Convert (TVE) : santseiya


Giới thiệu tác giả


Joe Orton


Joe Orton — kịch tác gia và tiểu thuyết gia Anh quốc, nổi tiếng về những vở kịch khôi hài đen — tên thật là John Kingsley Orton, sinh ngày 01.01.1933 tại Leicester, mất ngày 09.08.1967 tại London. Ra đời trong một gia đình thuộc giai cấp lao động. Mẹ là công nhân xưởng giày, chết vì bệnh lao phổi. Cha là người dọn cỏ, làm vườn cho trụ sở hội đồng thành phố Leicester. Orton bỏ học sớm để mưu sinh bằng những nghề lặt vặt. Năm 16 tuổi, ông bắt đầu yêu thích sân khấu và tham gia một vài hội kịch nghệ, và có một thời gian là hội viên của Leicester Dramatic Society.


Năm 17 tuổi, ông được nhận vào Royal Academy of Dramatic Art, nhưng bất ngờ bị viêm ruột thừa, nên một năm sau đó ông mới chính thức nhập học. Tại đó, ông gặp Kenneth Halliwell và kết bạn, rồi hai người trở thành một đôi tình nhân đồng tính luyến ái, và cùng chia sẻ đời nghệ sĩ.


Trong khoảng thời gian cuối những năm 1950 và đầu 1960, cặp Orton-Halliwell chưa gặt hái được thành công nào trong kịch nghệ. Họ bỏ nhiều thì giờ để viết kịch bản và tiểu thuyết nhưng chưa tác phẩm nào được trình diễn xuất bản vào lúc ấy. Để tự mua vui, họ đã tạo ra những trò trêu chọc nghịch ngợm trong những tiểu phẩm sân khấu và ngay cả ngoài đời. Năm 1962, họ đã bị phạt 6 tháng ngồi tù và nộp £262 vì đã lén đánh cắp một số sách văn học ở thư viện địa phương, đem về thay các mẩu bìa nghiêm túc bằng các mẩu bìa "khiêu khích, dâm ô", rồi đem trả lại!


Kenneth Halliwell là diễn viên, nhưng có sáng tác một kịch bản (chưa xuất bản) và một tiểu thuyết (bản thảo đã bị thất lạc), và có viết chung 5 cuốn tiểu thuyết với Joe Orton, nhưng chỉ có 2 cuốn Lord Cucumber và The Boy Hairdresser mới được xuất bản vào năm 2001, còn bản thảo 3 cuốn khác đã bị thất lạc sau khi họ qua đời. Joe Orton sáng tác nhiều hơn. Ngoài 5 cuốn tiểu thuyết viết chung với Kenneth Halliwell, ông viết thêm 2 cuốn khác: Head to Toe (được xuất bản năm 1971) và Between Us Girls (xuất bản năm 2001), và trước khi qua đời ông đã hoàn tất 10 kịch bản.


Hai kịch bản đầu tiên, Fred and Madge (1959) và The Visitors (1961) đều không thành công, nhưng kịch bản kế tiếp, The Boy Hairdresser (1963), được đài BBC trả £65 để dựng thành vở kịch truyền thanh The Ruffian on the Stair [Thằng cà chớn ở cầu thang], và phát sóng vào ngày 31.08.1964. Sau đó, kịch bản này được Joe Orton sửa chữa lại hoàn chỉnh hơn để đem lên sân khấu vào năm 1966.


Cũng vào năm 1963, Joe Orton viết xong kịch bản Entertaining Mr Sloane, và được Michael Codron của New Arts Theatre đưa lên sân khấu vào tháng 5 năm 1964. Đó là một kịch bản gây nhiều phản ứng đối nghịch từ giới phê bình, và có doanh thu khá thấp, nhưng ngay sau đó lại được một vài người yêu thích và tài trợ để tiếp tục trình diễn tại các nhà hát nổi danh như Wyndham's Theatre và Queen's Theatre. Thế rồi Joe Orton được tạp chí Variety trao danh hiệu "Most Promising Playwright" cho kịch bản này. Năm sau đó, Entertaining Mr Sloane được nhà đạo diễn Alan Schneider dàn dựng tại New York, và mặc dù doanh thu vẫn rất thấp, nó được đem đi trình diễn ở các nước Tây-ban-nha, Do Thái và Úc. Sau đó, nó được chuyển thành một tác phẩm điện ảnh, và một cuốn phim truyền hình.


Tiếp theo đó, kịch bản Loot (1965), sau vài lần dàn dựng thất bại, đã xuất hiện lần đầu trên sân khấu London vào tháng 9 năm 1966 như một thành công lớn, đoạt nhiều giải thưởng, và tên tuổi của Joe Orton bắt đầu nổi lên. Say men thắng lợi, trong vòng 10 tháng tiếp theo, Joe Orton sáng tạo dữ dội. Ông kết hợp 2 kịch bản The Ruffian on the Stair và The Erpingham Camp để dựng thành một tác phẩm đôi cho sân khấu, đặt tên chung là Crimes of Passion; ông viết xong vở Funeral Games, viết kịch bản phim Up Against It cho ban nhạc Beatles, và bắt đầu viết vở What the Butler Saw...


Thế nhưng, mối quan hệ của đôi tình nhân Orton-Halliwell bắt đầu suy sụp. Trong lúc Orton đang hăng hái, cuồng nhiệt với nghệ thuật, thì Halliwell lại trở nên cay đắng, chán chường và cáu gắt. Cuộc tình đồng tính luyến ái và sự nghiệp nghệ thuật của họ kết thúc vào sáng sớm ngày 09.08.1967, khi Halliwell dùng búa đập chín nhát vào đầu Orton rồi uống thuốc độc tự tử.


Cuộc đời và nghệ thuật của Joe Orton đã được John Lahr mô tả trong cuốn Prick Up Your Ears (1970). Năm 1987, Prick Up Your Ears đã được nhà đạo diễn Stephen Frears dựng thành phim, với các diễn viên chính: Gary Oldman (trong vai Joe Orton) và Alfred Molina (trong vai) Kenneth Halliwell.


Người viết bài: santseiya
Nguồn: TVE