Kinh điển Trái tim chó - Mikhail Bulgakov

Mikhail Bulgacov là nhà văn kì bí, có số phận đích thực là “vinh quang và cay đắng”. Sinh thời, Bulgacov chỉ có thể in được một cuốn sách, nhưng xung quanh tên tuổi của ông đã có bao nhiêu cuộc tranh luận. Và từ khi tác phẩm của ông trở lại với bạn đọc Nga sau thời “cải tổ”, có lẽ không có một nhà văn Nga-Xô viết nào được quan tâm như ông. Tiểu thuyết Nghệ Nhân và Margarita được đánh giá là đỉnh cao của văn chương Nga thế kỉ XX.

MIKHAIL BULGACOV
(15/5/1891 – 10/3/1940) Nhà văn, nhà viết kịch Nga
Nơi sinh: Kiev
Nơi mất: Moskva
​

​

Mikhail Afanasievich Bulgacov sinh ngày 15 tháng 5 năm 1891 tại thành phố Kiev. Bố ông là giáo sư tiến sĩ thần học, biết nhiều thứ tiếng. Mẹ ông cũng là người có học, con mục sư, trước khi lấy chồng đã từng dạy học. Mikhail là con cả, từ nhỏ thông minh, được học hành chu đáo. Năm 1916, sau khi tốt nghiệp xuất sắc chuyên ngành Y khoa trường đại học Tổng hợp Kiev, ông xin ra mặt trận của cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất với tơư cách ngơười tình nguyện của Hội Chữ thập đỏ. Ít lâu sau ông bị gọi về Moskva và được cử đi phụ trách một bệnh viện nông thôn hẻo lánh ở Sưtrev. Từ đó bắt đầu những năm tháng chìm nổi của nhà văn tương lai qua các vùng Viazma, Vladikavkaz, Tiflix, Batưm, Kiev... Đã từng bị bắt buộc theo bọn phỉ Petlura, đã từng tham gia Hồng quân... Tháng 9 năm 1921, M. Bulgacov đến Moskva, sống và làm việc tại đó cho đến cuối đời. Ông kiếm sống bằng viết truyện ngắn và truyện trào phúng in trên báo và tạp chí. Ông cũng viết cho tạp chí Đêm trước (Накануне) của những người Nga lưu vong ở Berlin và cho Tiếng còi(Гудок), một tờ báo của ngành đường sắt từ năm 1924 bắt đầu đăng tải từng phần tiểu thuyết Bạch vệ(Белая гвардия) của ông. Tiểu thuyết kể về sự bảo vệ ngoan cường thành phố Kiev của các đội viên bạch vệ hồi nội chiến ở Nga. Đi ngược lại cách tuyên truyền chính thống, Bulgacov chỉ ra rằng động cơ của những người lính bạch vệ cũng là tinh thần yêu nước và lí tưởng. Điều này khiến Bulgacov trở thành mục tiêu công kích từ phía các nhà phê bình văn học và quan chức ngành văn hoá. Việc đăng tải trọn vẹn tiểu thuyết đang sắp kết thúc trên báo Tiếng còi bị cấm. Về sau bạn bè khuyên Bulgacov chuyển thể tiểu thuyết thành kịch nói. Vở kịch Những ngày tháng của anh em Turbin (Дни Турбиных) ra đời, lần đầu tiên được công diễn tại Nhà Hát Nghệ thuật Moskva năm 1926 dưới dạng đã bị kiểm duyệt cắt xén.

Năm 1925 Bulgacov hoàn thành tiểu thuyết trào phúng Trái tim chó (Собачье сердце). Cốt truyện được xây dựng trên cơ sở một thí nghiệm y học: nhờ tuyến yên cấy ghép, một con chó được hóa thành người. Những cùng với thời gian, những thói xấu nhất phát lộ và "con người mới" hóa ra một kẻ lưu manh hạ cấp. Đó là một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời nhưng nó có quá ít cơ hội để được xuất bản, cũng như tác phẩm tự truyện Bút kí của một bác sĩ trẻ (Записки молодого врача,1925-1927). Cũng trong năm 1925, M. Bulgacov in các thiên truyện vừa Ổ quỷ (Дьяволиада), Những quả trứng định mệnh(Роковые яйца).

Nửa sau những năm 20, M. Bulgacov tập trung làm việc cho nhà hát và đã sáng tác được những vở kịch như Căn hộ của Zoia (Зойкина квартира, 1926) viết về mặt trái của chính sách kinh tế mới và Chạy trốn (Бег, 1926-1928) viết về cách mạng - Vở kịch lập tức bị cấm ngay sau buổi công diễn đầu tiên.

Cuối những năm 20, chính quyền cấm xuất bản tất cả các tác phẩm của M. Bulgacov. Xtalin cho phép M. Bulgacov làm việc ở Nhà hát Nghệ thuật Moskva, cũng là nơi sau này ông làm việc từ năm 1930 đến 1936. Trong những năm này ông viết các vở kịch: Những ngày cuối cùng (Последние дни, 1935) – về A. Puskin, và Địa vị tôi đòi của lũ đạo đức giả (Кабала святош) - về Molière. Chủ đề chính của các tác phẩm này là sự phụ thuộc của người nghệ sĩ vào bộ máy quan liêu và chính quyền trong chế độ cực quyền. Cả hai vở được phép dàn dựng chỉ khi cắt xén nhiều đoạn lớn và lập tức bị cấm sau lần công diễn đầu tiên.

Năm 1936 M. Bulgacov chuyển sang Nhà hát Lớn với tư cách nhà biên kịch và phiên dịch. Những quan sát mà ông có được khi làm việc ở Nhà hát Nghệ thuật là cơ sở cho tiểu thuyết trào phúng Tiểu thuyết sân khấu (Театральный роман) do đạo diễn nổi tiếng Konstantin Sergeevitr Stanislavski dàn dựng.

Từ năm 1928 M. Bulgacov bắt đầu viết tiểu thuyết Nghệ nhân và Margarita (Мастер и Маргарита), chủ đề của tiểu thuyết là sự đe dọa của chính quyền nhà nước đối với nghệ thuật và người nghệ sĩ. Khi đưa những yếu tố viễn tưởng và ghép thêm yếu tố triết học vào truyện, M. Bulgacov đã phê phán, chế nhạo giới văn sĩ thời đó. Sự kiện trong tác phẩm đa tầng này diễn ra cùng một lúc trong nhiều thực tại khác nhau. Chúa quỷ Voland quấy đảo và náo loạn cả Moskva những năm 30 - đặc biệt là trong đám các quan chức văn hóa vô thần. Những nhân vật quan trọng khác trong tiểu thuyết có Nghệ nhân bị nhốt vào nhà thương điên và người tình của anh là Margarita. Đứa con yêu quý của Nghệ nhân là tiểu thuyết về Chúa Giesus - nạn nhân của Ponti Pilat và các cơ quan mật vụ quốc gia - đã được cấy ghép hết sức khéo léo vào văn bản tiểu thuyết của M. Bulgacov thành một "tiểu thuyết trong tiểu thuyết".

Khi đã gần kề cái chết, mắt lòa, M. Bulgacov vẫn đọc cho vợ là Elena Xergeevna sửa chữa tác phẩm chính của mình, nhưng cuối cùng bản thảo vẫn không được hoàn thành trọn vẹn. Nhà văn mất năm 1940 tại Moskva ở tuổi 49.

Chỉ đến năm 1955, một số vở kịch của ông mới bắt đầu được phép dàn dựng và công diễn. Giữa những năm 60, một phần những tác phẩm văn xuôi của ông được xuất bản, trong đó có bản thảo đã bị kiểm duyệt cắt xén là Nghệ nhân và Margarita. Bản in trọn vẹn đầu tiên của tác phẩm này đến năm 1973 mới ra đời. Kể từ sau thời kì "cải tổ" ở Nga, các tác phẩm của M. Bulgacov được in đi in lại nhiều lần, hầu hết truyện vừa, tiểu thuyết, kịch được đưa lên sân khấu, dựng thành phim. Tại Việt Nam, bản dịch Nghệ nhân và Margarita được thực hiện năm 1987, sau đó là Trái tim chó và Những quả trứng định mệnh (đều do Đoàn Tử Huyến giới thiệu và dịch).


Tác phẩm

• Bút kí của một bác sĩ trẻ (Записки молодого врача,1925-1927) truyện vừa [A Country Doctor's Notebook]
• Cổ họng bằng thép (Стальное горло,1919) truyện vừa
• Bạch vệ (Белая гвардия, 1922-1924) tiểu thuyết [The White Guard]
• Ghi chép trên ống tay áo (Записки на манжетах, 1923) truyện vừa
• Ổ quỷ (Дьяволиада, 1923) truyện vừa [Diaboliad]
• Bút kí của một bác sĩ trẻ (Записки молодого врача,1925-1927) truyện vừa [A Country Doctor's Notebook]
• Căn hộ của Zoia (Зойкина квартира, 1926) kịch [Zoya's apartment]
• Địa vị tôi đòi của lũ đạo đức giả (Кабала святош, 1929) kịch [Moliere]
• Những quả trứng định mệnh (Роковые яйца ,1924 truyện vừa [The Fatal Eggs]
• Trái tim chó (Собачье сердце, 1925) truyện vừa [ Heart of a Dog]
• Mooc - phi (Морфий, 1926) truyện vừa
• Chạy trốn (Бег, 1926-1928) kịch [Flight]
• Những ngày tháng của anh em Turbin (Дни Турбиных, 1926) kịch [The Days of The Turbins]
• Đảo thắm (Багровый остров, 1927), kịch
• Nghệ nhân và Margarita (Мастер и Маргарита, 1928-1940) tiểu thuyết [The Master and Margarita]
• Niềm khoái lạc (Блаженство, 1934) kịch
• Ivan Vasilievitr (Иван Васильевич (1936) kịch
• Tiểu thuyết sân khấu (Театральный роман, 1936-1937) tiểu thuyết [Black snow: Theatrical Novel]
• Những ngày cuối cùng (Последние дни, 1935) kịch [The Last Days]

Tác phẩm đã dịch sang tiếng Việt:

• Nghệ nhân và Margarita, Đoàn Tử Huyến dịch, Nhà xuất bản Cầu Vồng (Nga, hợp tác với nhà xuất bản Tác Phẩm Mới),Moskva, 1889; Nhà xuất bản Lao Động, 2005.
• Trái tim chó, Đoàn Tử Huyến dịch, Nhà xuất bản Văn Học, 1988, 1997, Nhà xuất bản Thế Giới, 2004 (in song ngữ)
• Những quả trứng định mệnh, Đoàn Tử Huyến dịch, Nhà xuất bản Văn Học, 1996, Nhà xuất bản Thế Giới, 2004 (in song ngữ)
• Tuyển tập văn xuôi M. Bulgacov, Đoàn Tử Huyến dịch, Nhà xuất bản Văn Học, 1996,
• Alekxadr Puskin, kịch về A.Puskin, Đoàn Tử Huyến dịch, in trong A. X. Puskin. Tuyển tập tác phẩm, 5 tập. Kịch, tiểu luận, thư từ, Nhà xuất bản Văn Học, 1996.

(Theo VietNamNet)

View attachment Trai tim cho.rar

Người post: tovanhung
Nguồn TVE

 

Mình sửa một ít lỗi chính tả, dọn code rác và trình bày lại.

 

Cám ơn bạn. Bạn làm ebook đơn giản nhưng rất đẹp.

 

Cảm ơn bác nhiều