Tự nhiên Sự tiến hóa của vật lý - Albert Einstein, Leopold Infeld

​

Hoàn toàn không dùng đến sự phức tạp của toán học, A. Einstein và L. Infeld đã phác họa vô cùng rõ ràng và thuyết phục những bước tiến hóa quan trọng nhất của khoa học vật lý. Xuyên suốt quyển sách này chính là tầm quan trọng của việc quan sát, vì mọi hiện tượng quanh ta, dù là bình thường nhất, luôn chứa đựng vô vàn bí ẩn. Và chính những bí ẩn ấy lại là tiền đề cho sự tiến hóa của khoa học.

Độc giả sẽ vô cùng bất ngờ khi khám phá rằng “lượng tử” cũng như “chuyển động”, nếu thật sự hiểu được “chuyển động” là gì.

Định dạng PDF

 

Chào bạn, nhóm PR của dự án xin được share bài này của bạn lên FB Fanpage và FB friends nhé?

 

Vâng, cứ tự nhiên.

 

Tôi chuyển đổi file PDF và trình bày lại ở dạng EPUB.

 

Trong lời mở đầu của người dịch. Dương Minh Trí dịch “Kiến thức mới không đến từ kết quả giáo dục của nhà trường, mà chính là do sự cố gắng suốt cả đời người để tiếp thu nó – Weisheit ist nicht das Ergebnis der Schulbildung, sondern des lebenslangen Versuchs, sie zu erwerben“. Thực ra Weisheit là Minh triết hay sự khôn ngoan. Không thể dịch là kiến thức mới được. Người Tàu dịch Weisheit là trí tuệ. Câu danh ngôn này người Anh dịch là:
“Wisdom is not a product of schooling but of the lifelong attempt to acquire it.” Còn người Pháp dịch là:
La sagesse n’est pas un produit de la scolarité, mais de la tentative permanente de l’acquérir.

 

cuốn sách rất hay ạ

 

Gửi thêm file tối ưu cho kindle (1-5)
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link

 

Cảm ơn bác vì cuốn ebook này!

 

Cuốn sách rất hay. Nhưng, lướt qua mục lục thấy câu: "Sự suy tàn của tư duy cơ học" thấy hơi buồn cười. Vật lý tiến hóa thì đúng rồi, nó như một cái cây, có gốc, rễ, thân chính, thân phụ, cành, nhánh, ngọn, búp non. Tất cả đều có ích. Nói riêng về cơ học cổ điển, nó chưa bao giờ suy tàn, nó vẫn phát triển và được ứng dụng hằng ngày trong đời sống, trong công nghiệp, trong ngành xây dựng. Nó phát triển theo hướng chính xác hơn nhờ việc thiết kế, tính toán dựa trên công nghệ tin học.

Nói về nghiên cứu vật lý, thì người ta phải xây dựng lên những lý thuyết được mô hình hóa, kể cả vật lý lượng tử. Nó sẽ không bao giờ phản ánh được chính xác tuyệt đối các hiện tượng, chỉ ngày càng chính xác hơn thôi.

 

“Ảnh hưởng giảm dần của tư duy cơ học”.

 

Chữ suy tàn mới gây ra chuyện. Ngay chữ giảm dần cũng chưa chắc đúng. Vì cơ học cổ điển vẫn phát triển. Ví dụ: trong Tĩnh học[*], một nhánh của Cơ học, người ta vẫn đưa ra những mô hình mới để nghiên cứu và giải những bài toán kết cấu bằng những phần mềm tính toán. Phương pháp mới nhất là phương pháp phần tử hữu hạn: chia nhỏ một kết cấu (ví dụ 3D) ra thành những mảnh nhỏ, rồi tính toán lực tương tác (nội lực) giữa các mảnh với nhau. Từ nội lực người ta tính ra bề dày, mác bê tông, loại thép, kích thước, số lượng thanh thép, sợi thép.

[*] Tĩnh học là cơ sở lý thuyết của ngành xây dựng. (Ngành cơ khí thì là Động lực học).

 

Để dễ hình dung sự tiến hóa của vật lý, hãy dùng cây tiến hóa của sinh vật. Tuy đã có những sinh vật cao cấp nhất như con người, nhưng các loài sinh vật bậc thấp hơn vẫn tiến hóa và phát triển.

 

Thử liên hệ sang Toán học. Nó cũng phát triển tiến hóa như Vật lý thôi, cũng có những nhánh cực kỳ cao siêu rất ít người hiểu và biết đến. Như lời giáo sư dạy Toán cao cấp của tôi ở ĐH nói (trích nguyên văn): "Toán học là một thành phố, tôi chỉ mới mon men ở những khu phố ngoại ô thôi, chưa được đến trung tâm của nó".

Giờ có ai đó nói: "Tư duy Số học (có từ thời cổ đại), Đại số, Hình học (Euclid), Lượng giác đã suy tàn." thì chắc không ai nghe được nhỉ?

 

Em nghĩ so sánh như vậy là khập khiễng. Những "Tư duy Số học (có từ thời cổ đại), Đại số, Hình học (Euclid), Lượng giác" đó đến bây giờ nó vẫn đúng chứ không có trật đi đâu. Còn cơ học cổ điển giải thích sự vật hiện tượng chưa đúng, so với vật lý học hiện đại thì nó chỉ là hệ quả trong những giới hạn nhất định (chất điểm, lực hấp dẫn, vận tốc rất nhỏ khi so với ánh sáng, ...); nên nói nó suy tàn cũng không có gì sai cả.
Chẳng hạn, với định luật vạn vật hấp dẫn, Newton giải thích lực hấp dẫn là "mọi Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để xem link đều hút mọi hạt khác trong vũ trụ", nhưng với thuyết tương đối của Einstein giải thích rằng lực hấp dẫn không tồn tại mà là do trường space-time xung quanh 2 vật. Kết quả thực nghiệm cho thấy Einstein đúng hơn, thì như vậy rõ ràng định luật vạn vật hấp dẫn đã lạc hậu, đã "suy tàn" rồi còn gì. Khoa học vũ trụ hiện đại khi áp dụng cho phóng vệ tinh, tàu không gian từ lâu đã không dùng định luật vạn vật hấp dẫn đó rồi.

 

.

 

Thì nó vẫn được áp dụng rất rộng rãi ở trong lĩnh vực mà lực hấp dẫn nhỏ, vận tốc rất nhỏ đó thôi. Nói rõ hơn thì ở những nơi đó người ta dùng mô hình: khối lượng (m - cần phân biệt với trọng lượng nhé) không đổi, kích thước - hay không gian đồng nhất, thời gian cũng đồng nhất. Vì nó vẫn được nghiên cứu, được giảng dạy, được học, được ứng dụng hằng ngày và mãi mãi sử dụng như vậy nên không thể nói nó suy tàn được.

Cơ học Newton đúng là chưa đủ để giải thích, thậm chí chưa đủ để dùng trong những lĩnh vực bạn liệt kê. Trong những lĩnh vực đó thì cả hình học Euclid cũng không dùng được.

 

Nói rõ thêm chỗ này.
Người ta cũng dùng tư duy theo lý thuyết của Newton để xây (gồm cả thiết kế lẫn thi công) nhà, cầu, đường xá, sản xuất (gồm cả thiết kế lẫn chế tạo( xe hơi, máy bay... và nó vẫn đúng đó thôi.

Lại nói về toán học để minh họa cho ý kiến. Vì số học chưa đủ dùng cho nên phải có thêm đại số. Rồi đại số cũng chưa đủ dùng nên phải có thêm "toán cao cấp" (tôi hơi bí từ nên tạm dùng từ này). Suy diễn tương tự sang Vật lý.

 

Đồng ý là tới bây giờ nó có ứng dụng rất nhiều, thậm chí cả sau này nữa. Nhưng chuyện đó cũng giống như chuyện các nhà chiêm tinh học ngày xưa, họ cho rằng trái đất là trung tâm vũ trụ còn mặt trời và các sao khác quay quanh trái đất. Mặc dù hiểu biết này sai, nhưng họ vẫn đặt được lịch âm dương, ngày tháng rất chuẩn, dùng được cho tới bây giờ và cả mai sau nữa. Nhưng thuyết địa tâm sai thì vẫn cứ sai đó thôi.

Về toán học sâu xa em không có đủ hiểu biết nên không dám nói bừa, nhưng em nghĩ là nó được xây dựng như bậc thang, cái này chồng lên cái khác. Việc nó thiếu sót không có nghĩa là nó sai. Thêm nữa, điều đáng nói là khi suy diễn từ vật lý sang toán học thì nó không hoàn toàn tương tự. Vì vật lý là cách con người cố gắng hiểu sự vật hiện tượng, còn toán học nó đơn thuần là lý thuyết. Lý thuyết ta có thể đặt ra những tiên đề bất khả xâm phạm, còn trong vật lý chuyện đặt ra tiên đề rất hạn chế.

 

Khoa cơ khí chế tạo máy và khoa xây dựng là kỹ thuật chính xác đấy bạn. Tất cả đều dựa trên 3 định luật của Newton và tất nhiên cả toán học chính xác. Nó không hề mơ hồ như chiêm tinh và các khoa học huyền bí khác.

Nói thế này cho dễ hiểu, vật lý của Einstein là tổng quát, vật lý của Newton là một trường hợp cụ thế, nếu đưa vật lý của Einstein để giải quyết các vấn đề khoa học kỹ thuật trên mặt đất (trừ vật lý hạt nhân, lượng tử ra) thì chỉ làm các công thức, phương trình rất cồng kềnh (sẽ tăng thêm rất nhiều chi phí cho việc tính toán) mà độ chính xác thu được rất rất nhỏ. Vì vậy người ta (gồm cả tôi - 1 người làm xây dựng) thấy vũ khí của Newton quá đủ sắc bén rồi.

 

Nó đi nguyên cụm thì mới có ý nghĩa chứ nắm ngay đầu chữ suy tàn hay giảm dần thì mọi thứ trật lất là đúng rồi anh. Ảnh hưởng giảm dần có thể hiểu là trước đây, nó độc tôn, ảnh hưởng bao trùm, còn bây giờ có những phân nhánh khác, lĩnh vực khác có sức ảnh hưởng lớn hơn, chia mất thị phần của nó nên ảnh hưởng của nó giảm dần là chuyện không có gì không hợp lý cả.